نظام آموزش عالی  به بازنگری جدی در آموزش روزنامه‌نگاران نیاز دارد

رئیس دانشکده ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاداسلامی واحد تهران مرکزی گفت: مشکلاتی که در رسانه، دولت و وزارت امور خارجه وجود دارد کمابیش در نظام آموزش روزنامه نگاری  و دانشگاه های ما هم دیده می شود.

به گزارش گروه دانشگاه ایسکانیوز از شفقنا؛ حضور کمرنگ خبرنگاران و رسانه های ایرانی در مجامع بین المللی را می توان یک آسیب جدی برای رسانه ها در حوزه سیاسی دانست. با اینکه چند سالی می شود که برخی خبرنگاران توانسته اند با سماجت و تلاش خود ،حوزه ای از اقتصاد انرژی در بین الملل را به خود اختصاص دهند و به نوعی برند آن حوزه در مخابره بحث ها و رویدادهای خارجی شوند،اما شاهد هستیم که در حوزه سیاست بین الملل ما چنین برندهای را نداریم.

با وجود اینکه این حوزه در دنیا یکی از مهم ترین بخش های خبری است چرا که دیپلماسی رسانه ای از طریق حضور خبرنگار در رویدادهای بین المللی میسر می شود .اما شاهد هستیم که در کشور ما به حضور خبرنگار در حوزه ورزش یا دیگر بخش ها که در اولویت رسانه های دنیا نیستند،بیشتر بها داده می شوند.

اما مانع و مشکل اصلی چیست؟ چرا رسانه های جریان اصلی به دیپلماسی رسانه ای اهمیت نمی دهند؟ آیا مشکل در همراهی نکردن دولت و وزارت خارجه است ؟ چرا رسانه ها به دنبال اثر گذاری دیپلماسی در رویدادهای بین المللی نیستند؟

حضوری که اثری در خبر رسانی ندارد
اکبر نصراللهی رئیس دانشکده ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاداسلامی واحد تهران مرکزی با انتقاد از غایب بودن رسانه های ایرانی در عرصه های خبری بین المللی به شفقنا رسانه می گوید: رسانه های ایران در بسیاری از وقایع مهم خبری یا حضور ندارند یااگر حضوری هم داشته باشند، حضورشان با تاخیرو غیرحرفه ای است. در واقع می توان گفت حضور خبرنگاران ایرانی حتی در مناطق و کشورهایی که دفاتر خبری دارند و یا به صورت موردی اعزام می شوند نمایشی و با هزینه زیاد و بهره برداری بسیار کم است.

نویسنده کتاب «راهنمای پوشش خبری» ادامه می دهد: به جرئت می توان گفت دروازه بانان رسانه های ایرانی در زمین رسانه های غربی بازی می کنند ودر بیشتر مواقع، خبرهایی را که رسانه های غربی تولید می کنند، دست به ترجمه آنها می زنند و با تغییر ادبیات آنها در رسانه های داخل منتشر یا پخش می کنند.

استاد دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به وضعیت رسانه های ایرانی که در کشورهای دیگر دفاتر و نمایندگی دارند ، توضیح می دهد: برخی رسانه ها در بعضی از مناطق دنیا دفاتر و نمایندگی دارند و سالهاست در آنجا هستند اما حضورشان به این شکل است که آن ها رسانه های خارجی را رصد می کنند یا رادیو و تلویزیون را می بینند و یا مطبوعات آنها را مطالعه می کنند و در نهایت فقط اخبار آن ها را با تغییر در تنظیم خبر در داخل کشور باز نشر می دهند.

نویسنده کتاب «مدیریت پوشش اخبار بحران در رسانه های حرفه ای» گفت: اگر قرار باشد رسانه های ایرانی در دفاترشان در خارج از کشور با صرف هزینه های زیاد تولید اختصاصی نداشته باشند و فقط رسانه های خارجی را رصد و اخبار آنان را با تغییر در ادبیات و تنظیم بازنشر دهند، بهتر است به کشور بازگردند و همین کار را در داخل کشور انجام دهند.

دولت و دیپلماسی به رسانه نگاه قدیمی دارد

رییس دانشکده ارتباطات و مطالعات رسانه معتقد است علل حضور نداشتن و یا حضور کم تاثیر و غیرموثر خبرنگاران ایرانی در عرصه ها و مجامع خبری مهم بین المللی به ساختار و نوع نگاه سنتی و قدیمی رسانه ها، دولت و وزارت امور خارجه و نظام آموزش روزنگاران در کشور مرتبط است و توضیح می دهد: قوای مختلف به ویژه دولت و وزرات امور خارجه فهم و درک و دغدغه ناکافی از رسانه و اهمیت و نقش آن در دیپلماسی دارند و به همان روش قبلی و قدیمی به رسانه نگاه می کنند. در واقع نقش رسانه ها را در دیپلماسی نادیده می گیرند و یا در دیپلماسی و روابط خارجی ،نگاه حداقلی و پسینی به نقش رسانه ها دارند. در حالیکه با توجه به تغییر مفهوم قدرت و آرایش رسانه ای و دسترسی مردم به رسانه های مختلف، رسانه ها در امور مختلف به ویژه در روابط کشورها نقش حداکثری ،پیشینی و راهبردی است. امروزه حتی نادان ترین سیاستمداران در عرصه بین‌المللی به اهمیت و نقش رسانه پی برده اند و از ابزار رسانه برای پیشبرد اهداف خود به عنوان دیپلماسی رسانه ای باور پیدا کرده اند و سعی می کنند بیش از پیش و قبل از هر اقدامی به رسانه متکی باشند.

او توضیح می دهد: مثلاً در دوران ریاست جمهوری «بوش»، مسئولان وقت سیاست خارجی او اعلام کردند اطلاعاتی که از سی ان ان می گیرند و استفاده ای که از این شبکه می کنند به مراتب بیش از اطلاعاتی است که از سازمان سیا می گیرند و یا در وقایع مختلف از جمله حمله به عراق و سقوط صدام ،‌آمریکا و متحدانش قبل از هر اقدام نظامی ، از رسانه ها استفاده کرده و توانسته اند چهره متحد قدیمی خود را به عنوان فردی خطرناک برای صلح جهانی ترسیم کنند و این نشان دهنده نقش رسانه ها در عرصه ارتباطات بین المللی است .علاوه بر درک ناکافی و نادرست دیپلماسی سیاسی کشور از اهمیت و نقش رسانه ها، ساختار و ترکیب عوامل وزارت امور خارجه به گونه ای است که دغدغه استفاده از رسانه ها برای پیشبرد اهداف ملی در عرصه بین‌المللی را ندارند و همچنان بر حسب عادت به روش های سنتی در برخورد با رسانه ها ادامه می دهند.

رسانه های ایرانی شرایط و دغدغه برای حضور در رویدادهای بین المللی ندارند

نصراللهی به دغدغه نداشتن خود خبرنگاران در مجامع بین المللی برای پیگیری اخبار هم انتقاد می کند و می گوید: متاسفانه در خود رسانه ها هم شناخت ناکافی از موضوعات بین المللی و رویدادهای آن وجود دارد و رسانه ها نمی توانند موضوعات مهم را از یکدیگر تفکیک و درک و برای آن هزینه کنند. رسانه های ایرانی ، به تکرار انتشار و تولید خبرها و رصد اخبار و اینکه مدام جا پای رسانه های دیگر بگذارند ،عادت کرده اند. خبرنگاران بیشتر به ترجمه خبرهای خارجی و بازی در زمین دیگر رسانه ها عادت دارند. علاوه بر نداشتن دغدغه و اطلاعات کافی از موضوعات مهم بین المللی و ضعف تخصصی ،مشکلات بودجه ای و ضعف در مکالمه و مطالعه متون بین المللی به زبان انگلیسی یا زبان های دیگر از عوامل مهم و موثر دیگر غیبت و حضور غیر موثر رسانه های ایرانی در مجامع بین المللی است .

نصراللهی با اشاره به غیبت خبرنگاران ایرانی در «کنفرانس مونیخ» ،«کنفرانس ورشو»، و سایراجلاس ها و وقایع بین المللی می گوید: باید از رسانه ها و وزارت امور خارجه پرسید چرا رسانه و خبرنگاران ما در مجامعی که به سرنوشت مردم ما مربوط می شوند ،غایب بوده اند. چرا این موضوعات را مردم باید از رسانه های دشمن و مغرض بشنوند. رسانه های ایرانی با حضور در کنفرانس ها و وقایع بین المللی می توانند چشم و گوش و زبان مردم ایران باشند هم در مورد این وقایع سریع اطلاع رسانی کنند و هم در حاشیه آن با گرفتن مصاحبه های اختصاصی با شخصیت ها و مقامات غربی، اقدامات غیرقانونی و متناقض آمریکایی ها را مطرح و آنها را به چالش بکشند.

او ادامه می دهد: بدیهی است این موارد در فضایی می تواند مطرح شود که رسانه ها خود دغدغه آن را داشته باشند و اهمیت موضوعات را بدانند و هم منافع ملی را خوب درک و هم به نقش دیپلماسی باور داشته باشند و هم بر تاکتیک های رسانه ای مسلط باشند. چطور رسانه های کشورهای غربی وقتی مسئولی از ایران را می بینند سوالات هدفمند و متناسب با منافع ملی خود را می پرسند و مطالبه می کنند اما متاسفانه کسی از رسانه های ما از آن ها سوال نمی پرسد.

در آموزش روزنامه نگاری مباحث نظری غلبه دارد

رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه با اشاره به ضعف در سیستم های آموزشی در حوزه روزنامه نگاری و تربیت خبرنگاران در عرصه بین المللی بیان می کند: مشکلاتی که در رسانه ،دولت و وزارت امور خارجه وجود دارد کمابیش در نظام آموزش روزنامه نگاری و دانشگاه های ما هم دیده می شود .به صراحت می گویم که نظام آموزشی و دانشگاهی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ،دغدغه کافی برای حرفه ای شدن خبرنگاران برای ادای وظایف رسانه ای را در داخل و خارج کشور ندارند و با آموزش هایی که از دهه های قبل شروع کرده اند، نه تنها موفق نشده اند که خبرنگاران مورد نیاز برای انجام وظایف در خارج کشور را آموزش دهند، بلکه حتی در داخل هم ضعف ها و مشکلاتی دارند ؛‌ فارغ التحصیلان رشته ارتباطات و روزنامه نگاری مهارت کافی و موثر انجام کار روزنامه نگاری در خارج و داخل کشور را ندارند و در آموزش های آنان مباحث نظری غلبه دارد.

او توضیح می دهد: نگاه غالب دانشگاه ها به رشته روزنامه نگاری، ارتباطات و مطالعات مدیریت رسانه،نگاهی اداری ،تاخیری و غیر حرفه ای است .با وجود اینکه دانشگاه ها و رسانه های ما روز به روز در حال افزایش است اما همچنان عناوین دروس و رویه های حاکم بر آن ها ،همان رویه های قدیمی است. نیاز به بازنگری جدی در حوزه روزنامه نگاری و ارتباطات و مدیریت رسانه در دانشگاه ها به خوبی احساس می شود. بپذیریم این نوع آموزش ها و رویه برای پاسخگویی به مطالبات مردم و پیگیری منافع ملی کافی نیست و رسانه های ما و آموزش های روزنامه نگاری ما در طراز انقلاب اسلامی نیست.

نویسنده کتاب «راهنمای پوشش خبری» با اشاره به نمونه ای از پوشش خبری رسانه های ایرانی از یک اتفاق بین المللی می گوید: در سال های اخیر با رصد اخبار کشورهای عربی و اسلامی ،شاهد پدیده ای به نام بیداری اسلامی ( بهار عربی) بودیم، وقتی رسانه های غربی این خبر را منتشر می کردند، رسانه های ما هم خبرهایی را از مصر،اردن و تونس منتشر و پخش می کردند اما به محض اینکه آنها خبر و کار اطلاع رسانی را قطع کردند ، رسانه های ما هم به یکباره دچار سکوت خبری در این باره شدند و مردم ما مطلع نشدند در آنجا بالاخره چه اتفاقی افتاد. یا مثلاً ما چه اخباری از کشورهای افغانستان و پاکستان داریم؟ با وجود اینکه اشتراکات فرهنگی زیادی با این دو کشور داریم و برخی رسانه های ما دفاتر و نمایندگی های در برخی کشورها دارند اما اخبار رسمی کمی از این کشورها در داخل کشور منتشر می شود. سوال من از رسانه های که در آنجا دفاتر دارند این است که چند مصاحبه اختصاصی با موضوع مورد نیاز مردم ایران یا مردم دنیا تهیه کردند که رسانه های غربی از آن خبر اختصاصی و تولیدی شان در رسانه های خود استفاده کردند؟! من واقعا به خاطر ندارم اگر هم هست تعداد اش فوق العاده کم است.

کسب و تبادل تجربه؛ مهم ترین فایده حضور در رویدادهای بین المللی

نصراللهی حمایت دستگاه دیپلماسی از خبرنگاران را لازم می داند و می گوید: در صورتیکه رسانه های غربی البته با مساعدت مالی و دیپلماسی امنیتی کشور خودشان ،مصاحبه های خوبی می گیرند مثلاً شبکه «الجزیره» چرا الجزیره شد ؟ الجزیره در جریان حمله آمریکا به افغانستان معروف شد چون دولتش از الجزیره حمایت کرد تا بتواند با بن لادن مصاحبه بگیرد و با همان پخش مصاحبه های بن لادن و فروش آن به رسانه های دیگر ،توانست خودش را به یک شهرت جهانی برساند. همچنین قطری که به لحاظ جغرافیایی ۱۴۵برابر کوچکتر از ایران است امروز صاحب رسانه ای است که به لحاظ ثروت با نفت و گاز کشورهای عربی برابری می کند.

او ادامه می دهد: برای همین لازم است که دستگاهای دیپلماسی امنیتی و سیاسی از رسانه ها حمایت کنند و مردم باید از رسانه ها مطالبه کنند و رسانه ها هم باید دغدغه و درک این کار را داشته باشند و بدانند که تولید اختصاصی می تواند برای هر رسانه اعتبار به بار آورد و باعث شود که آن رسانه اثر گذار باشد.

نصراللهی با اشاره به اثرات حضور خبرنگاران در رویدادهای بین المللی می گوید: فواید حضور خبرنگاران ایرانی در کشورهای دیگر علاوه بر کسب و تبادل تجربه، روایت صحیح و سریع واقعیت ها، سهم داشتن در تولید و انتشار اخبار بین المللی و تولید اختصاصی و مطالبه به حق مردم از بازیگران عرصه بین المللی است.

او مثال می زند: در ۲۳ تیر ۱۳۹۲ در شهر بریستول انگلیس یک معلول ۴۴ ساله ایرانی به نام «بیژن ابراهیمی» از طرف نژاد پرستان انگلیسی سوزانده شد. خب این یک فرصت استثنایی می توانست برای رسانه های ایران باشد که نقض حقوق بشر را در این کشور که مدعی حقوق بشر است، مطرح کنند. در آن کشور صدا و سیما دفتر و خبر گزاری دارد و رسانه های مختلف هم حضور دارند با این وجود، رسانه های ایران حدود ۴ ماه بعد از این اتفاق (در حالیکه رسانه های محلی و شبکه بی بی سی، گاردین ،‌ایندیپندنت و ساندی تایمز این خبر را پوشش دادند) گزارش کوتاهی از آن و به صورت رویدادی پوشش دادند و در سالگرد این اتفاق هم ،حتی این خبر را پیگیری و جریان سازی نکردند. ما نمونه های زیادی از این اخبار و سوژه ها داریم که رسانه های ما می توانند آن را مطرح کنند و اثر گذار باشند. متاسفانه ما شاهد هستیم که در مجامع ورزشی یا هنری هم دولت و هم خود خبرنگاران برای حضور و پوشش اخبار آنها اشتیاق زیادی دارند. اما در شرایط حساس کنونی کشور و با وجود تحریم ها، می بینیم که رسانه های ایرانی حضوری در رویداد بین المللی ندارند تا مطالبات مردم ایران را پیگیری کنند.

انتهای پیام/

کد خبر: 998349

وب گردی

وب گردی