به گزارش خبرنگار علموفناوری ایسکانیوز، عبارت رفاه اجتماعی (social welfare) از دو کلمه رفاه و اجتماع ترکیب شده است که واژه رفاه(welfare)، اشاره به حالتی از سلامت، شادی، سعادت، خوب بودن و مساعدتی بهویژه به صورت پول، غذا و دیگر مایحتاج ضروری که به نیازمندان ارائه میشود، دارد. کلمه اجتماع(social) نیز متضمن ارتباط رفاه با جامعه و مقابله با خطراتی است که در زندگی جمعی با آن روبرو هستیم. در مجموع این مفهوم به معنای حالتی از مناسب بودن است و در حالت کلی رفاه اجتماعی عبارت از مجموعۀ سازمان یافتهای از قوانین، مقررات، برنامه ها و سیاست هایی است که در قالب مؤسسات رفاهی و نهادهای اجتماعی به منظور پاسخگویی به نیازهای مادی و معنوی انسان ارائه می شود تا زمینۀ رشد و تعالی او را فراهم آورد.
حال که معنی و مفهوم عبارت رفاه اجتماعی مشخص شد برای تحقق این شاخص در جامعه موسسات و نهادهای اجتماعی مختلف مسئولیت دارند که یکی از آنها رسانه است. رسانهها عامل کلیدی انتشار اطلاعات در نظامهای اجتماعی هستند و بهعنوان شکل دهندگان به افکار عمومی، نقش مهم و تعیین کنندهای در حمایت از توسعۀ رفاه اجتماعی جامعه دارند. به عبارت دیگر رسانه به عنوان یک خدمت عمومی نقش شهروندسازی دارد و اطلاعاتی جهت آگاهی مردم ارائه می نماید؛ بنابراین انتظارات مردم از زندگی، کیفیت زندگی و سطح رضایت از زندگی تحت تأثیر رسانه قرار میگیرد. رسانههای جمعی نفوذ بسیاری میان تودههای مردم دارند و می توانند منشأ تحولات اجتماعی گستردهای شوند. رسانه ها با تعیین اولویت ذهنی مخاطبان و برجسته ساختن اخبار رفاه اجتماعی، آگاهی عموم را نسبت به این مسائل افزایش می دهند.
نهاد رسانه در کشور ما از جمله نهادهای تاثیرگذار در توسعه شاخص های مختلف است. در این زمینه صداوسیما بهعنوان مهمترین نهاد رسانه ای در حمایت از فرآیند توسعۀ جامعه، با اطلاع رسانی درست و برجسته سازی اخبار شاخص های رفاه اجتماعی نقش توسعه گرا و فرآیندمدار خود را در شناخت و توجه دیگر نهادها به مسائل رفاهی، ایفا می کند. رسانۀ ملی به عنوان عام ترین و فراگیرترین رسانه در جامعه کنونی ایران، بایستی با فرهنگسازی و روشنگری در مورد شاخص های رفاه اجتماعی مانند: اشتغال، سلامت، آموزش، رضایت از زندگی و... امکان مشارکت شهروندان را در حل این مسائل و تعامل بهتر با مجموعه حاکمّیت و دولت فراهم آورد. از آن جا که رفاه اجتماعی با حوزۀ سیاست گذاری و مسائل نهادی سروکار دارد، شفافیت و صراحت موضوعات ذیل رفاه اجتماعی اهمیت بیشتری دارد. این مهم از طریق اشاعۀ پیام های تلویزیون میسر خواهد بود که از میان بخشهای مختلف برنامههای تلویزیونی، اخبار نقش کانونی در این زمینه ایفا می کند.
حال برای تاثیرگذاری نهاد رسانه در توسعه و گسترش شاخص های رفاه اجتماعی باید سراغ پژوهش های علمی رفت. یکی از این پژوهشها پایاننامه یوسف تیموری است که با عنوان«نحوۀ بازتاب شاخص های رفاه اجتماعی در بخش خبری ساعت 21 شبکۀ اول سیما در نیمۀ دوم سال 1396» در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه صدا و سیما انجام داده است.
عملکرد ضعیف رسانه ملی در بازتاب شاخصهای رفاه اجتماعی
نتایج پژوهش نشان داد، بخش خبری 21 در بازتاب و میزان توجه به خبرهای مربوط به شاخص های رفاه اجتماعی نسبتاً ضعیف عمل کرده است. البته نباید از عملکرد و سیاستهای رفاهی دولت مردان نیز غافل شد؛ چرا که در وهلۀ اول دولت در ایجاد رفاه جامعه و حل مسائل رفاهی جامعه نقش دارد و در صورتی که این مهم را به درستی انجام دهد، نقش بازتاب دهندۀ سیاست های رفاهی دولت با صداوسیما است. از طرفی این بخش خبری در میان ابعاد مختلف رفاه اجتماعی به بعد اقتصادی توجه بیشتری دارد. این موضوع به دلیل اهمیت این بعد رفاه، در ایجاد و افزایش دیگر ابعاد رفاه اجتماعی است؛ چرا که چرخ توسعه و پویایی یک کشور بدون پشتوانه اقتصادی از حرکت میایستد.
از طرفی وابسته بودن بودجه سازمان به تشخیص و تصویب دولت موجب شده عملکرد آن از حالت فرآیندمدار و توسعهمحور فاصله گرفته و سیاستزده و موثر از امور روزمره شود در حالی که فرآیندمحوری و توسعهمحوری ویژگیهایی است که وجود آن در بخشهای خبری در درازمدت در جهت پیشرفت کشور است. از آنجایی که سازمان صدا و سیما متکی به بودجه دولتی و بودجه های تبلیغاتی است، این مسئله موجب شده عملکرد صداوسیما در حوزههای مختلف متأثر از تبلیغات باشد. در بخشهای خبری صداوسیما توافق نانوشتهای وجود دارد که صداوسیما خیلی انتقاد محکمی از دولت نداشته باشد.
پیشنهاد به رسانه ملی
این پژوهشگر در انتهای پژوهش خود پیشنهادهایی در این زمینه ارائه داده است، از جمله:
- میشود بخش خبری 21 با مراجعه به تحقیقات جدید به برجستهسازی شاخصهایی از رفاه اجتماعی بپردازد که در اولویت عموم قرار دارد.
- بخش خبری 21 در ارائه خبرهای مربوط به شاخصهای رفاه اجتماعی، استفاده از بستۀ خبری را افزایش داده و برای پی بردن به جزئیات موضوع توسط مخاطب از نرمخبرها بیشتر استفاده کند.
- این بخش خبری در ارائه خبرهای مربوط به شاخصهای رفاه اجتماعی همواره رویکردی متعادل( توجه به نکات مثبت و منفی) در پیش گیرد.
- همواره در جامعه نسبت به بعضی از شاخص های رفاه اجتماعی همچون خبرهای مربوط به «شاخص امنیت فردی در برابر تجاوزات مالی و جانی» حساسیت وجود دارد. پیشنهاد می شود بخش خبری 21 باید چنین مقولاتی را بهگونه ای ارائه کند که باعث افزایش نگرانی و تنش در جامعه نشود.
انتهای پیام/