زمانی که در سال 2011، سوریه در چهارچوب یک برنامه اطلاعاتی و امنیتی منطقه ای و بین المللی به میدانی برای رقابت با محور مقاومت و نابودی دولت مشروع این کشور تبدیل شد بسیاری بر این باور بودند پس از چند ماه دولت دمشق سقوط خواهد کرد؛ اما پس از گذشت هشت سال دولت سوریه با اقتدار از این بحران خارج شد و اکنون دولت های حامی تروریسم گزینه ای جز قبول شرایط جدید را ندارند. در این میان نیز داعش که به اهرمی برای تحت فشار قرار دادن محور مقاومت تبدیل شده بود اکنون در واپسین روزهای خود قرار دارد. نابودی کامل داعش و همچنین زمزمه های خروج نیروهای ترکیه و حتی آمریکا در شمال سوریه چه تاثیری بر معادلات در بلاد شام خواهد گذاشت؟ آیا بازپس گیری شرق فرات و استان ادلب نیز از طریق نظامی صورت خواهد گرفت یا اینکه دولت سوریه و متحدین از طریق رایزنی و گفت و گو آمریکا و ترکیه را به خروج از این مناطق مجبور می سازند؟ برای بررسی این پرسش ها و همچنین تشریح آخرین تحولات سوریه خبرنگار بینالملل ایسکانیوز با «سید حسن هانی زاده» گفت و گو کرده است که در ادامه خواهید خواند.

* در روز اول مارس 2019 نیروهای «سوریه دمکراتیک» به آخرین مواضع داعش در شرق فرات حمله کردند و اکنون گزارش های غیررسمی از پایان دوران خلافت داعش در این منطقه خبر می دهند، ارزیابی شما از این عملیات چگونه است؟ آیا شرق سوریه به طور کامل از داعش پاکسازی خواهد شد؟

در واقع نیروهای حزب «اتحاد دمکراتیک کرد سوریه» طی روزهای گذشته با هماهنگی محور مقاومت و ارتش سوریه در منطقه باغوز عملیاتی را انجام داده اند که این عملیات منجر به فروپاشی مجموعه تروریستی داعش در این منطقه شده است و 150 نفر از مجموعه 500 نفر از نیروهای داعش در محاصره نیروهای کرد و عرب، سوریه دمکراتیک قرار گرفته اند. بنابراین احتمال پایان و نابودی هسته اصلی نیروهای داعش در این منطقه وجود دارد اگرچه باید به این مساله توجه کرد که نیروهای آمریکایی که در شرق فرات مستقر هستند تلاش هایی را برای نجات عناصر داعش انجام داده اند؛ اما باتوجه به عکس العمل به موقع نیروهای مردمی سوریه بیش از 150 نفر از عناصر داعش تسلیم شده اند. این بار نیز احتمال تکرار سناریوهای قبلی وجود دارد به عبارت دیگر احتمالا این بار نیز آمریکایی ها با کمک های مستقیم و غیرمستقیم روند نابودی داعش را به تاخیر خواهند انداخت اگرچه تاکنون در این عملیات نتوانسته اند به اهداف مورد نظر خود دست یابند. البته آمریکایی مدعی هستند که آنان و به به طورکلی مجموعه نیروهای ائتلاف باعث شکست داعش شده اند در حالی که ارتش سوریه و محور مقاومت و نیروهای مردمی توانستند با یک برنامه ریزی دقیق داعش را غافل گیر کنند و در منطقه محدود بین سوریه و عراق نابود سازند. داعش در طول پنج سال گذشته همواره ابزار قدرتمندی در دست آمریکا و رژیم صهیونیستی بوده است؛ بنابراین با قاطعیت نمی توان از نابودی کامل آنان سخن گفت.

* نابودی داعش و تحولات جدید سیاسی و امنیتی در سوریه چه تاثیری بر آینده این کشور خواهند گذاشت آیا پس از هشت سال سوریه در حال ورود به دوران جدیدی است؟

به هرحال شرایط سوریه اکنون در مقایسه با گذشته بهتر شده و تنها کمتر از چهار درصد از اراضی سوریه همچنان در اختیار گروهک های تروریستی قرار دارد و در حقیقیت این نتیجه سفر «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه به تهران بود که نتیجه آن عملاً در عرصه های میدانی آشکار شد. اکنون دولت مرکزی سوریه به شکل قدرتمندی از نبرد با داعش و به طور کلی تروریسم بیرون آمده و حاکمیت کشور بر بخش های بزرگی از کشور اعاده شده است. بنابراین در هفته های و ماه های آینده پیروزهای نظامی و میدانی چند سال اخیر در عرصه سیاسی و دیپلماتیک نیز نمود پیدا خواهد کرد به تعبیری دیگر موفقیت های نظامی در قالب پیروزی های سیاسی و دیپلماتیک ادامه می یابد. در همین راستا به نظر می رسد ظرف ماه های آینده و در یک فرآیند زمانی کوتاه مدت، دولت سوریه بر کلیه اراضی این کشور مسلط خواهد شد یعنی در استان ادلب در شمال غرب سوریه و همچنین در شرق فرات تحولات جدیدی رخ خواهند داد که در پایان منجر به اعاده حاکمیت دوباره دولت مرکزی سوریه بر این مناطق خواهند شد. اگرچه در این میان دو مشکل معده دولت مرکزی سوریه را دچار چالش خواهند کرد.

* به دو مشکل اشاره کردید که چالش هایی را برای دولت سوریه ایجاد خواهند کرد امکان دارد بیشتر این دو چالش را تشریح کنید؟ آیا منظور شما حضور نیروهای ترکیه و آمریکا در سوریه است؟

بله دو مشکل توأمان حضور نظامی آمریکا و ترکیه چالش هایی برای دولت سوریه ایجاد کرده اند. در قالب استراتژی جدید دولت آمریکا قرار چهارصد تفنگدار آمریکایی همچنان در سوریه باقی بمانند آنان اکنون در مناطق شرق فرات و همچنین پایگاه «التنف» در جوار مرز اردن و عراق حضور دارند. همچنین حضور پررنگ نیروهای ترکیه در استان ادلب و بخش هایی از استان حلب نیز دشواریی هایی ایجاد کرده است. اما به نظر می رسد اکنون رایزنی هایی در میان جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه آغاز شده است. در نشست اخیر روسای سه کشور در «سوچی» بر این مسئله اتفاق نظر حاصل شد که نیروهای ترکیه به تدریج خاک سوریه را در منطقه ادلب ترک کنند تا فضا را برای پایان بحران هشت ساله فراهم شود و به همین دلیل در طی ماه های آیند دولت سوریه وارد مرحله جدیدی از ثبات استقرار و امنیت خواهد شد.

* براساس اطلاعات و پیش بینی های شما احتمال خروج ترکیه از شمال سوریه به ویژه در ادلب وجود دارد؟ یا اینکه دولت ترکیه به راحتی این منطقه را ترک نخواهد کرد؟

باتوجه به اینکه دولت ترکیه نگرانی هایی در مورد احتمال حضور نیروهای حزب دمکراتیک کرد سوریه داشت در جریان نشست اخیر سوچی، روسای جمهوری اسلامی ایران و روسیه تضمین هایی به «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه داده اند که اگر نیروهای خود را از خاک ادلب خارج سازد نیروهای دولتی سوریه در منطقه مرز مشترک ادلب با دولت ترکیه مستقر خواهند شد و یک کمیته مشترکی با شرکت ایران، روسیه، سوریه و ترکیه برای نظارات بر امنیت مرزهای مشترک ترکیه و سوریه مخصوصا در منطقه ادلب تشکیل شود تا در واقع دولت ترکیه بتواند با آرامش نیروهای خود را خارج سازد و در خصوص امنیت مرزی خودش نگرانی هایی نداشته باشد و این امر مورد قبول دولت رجب طیب اردوغان قرار گرفت و به نظر می رسد ظرف دو ماه آینده به تدریج نیروهای خود را از ادلب خارج خواهد کرد و نیروهای دولتی سوریه جایگزین خواهند شد. در صورت موفقیت این طرح در ادلب قرار است همین سناریو در مورد بخش هایی از استان حلب و حتی در آینده در مورد مناطق شمال شرق سوریه نیز اجرا شود. یعنی به صورت تدریجی و مرحله به مرحله ارتش سوریه به استان های شمالی بازخواهد گشت.

* آیا همین مساله در مورد خروج نیروهای آمریکایی نیز صدق خواهد کرد؟ یعنی این احتمال وجود دارد آمریکایی ها از سوریه خارج شوند یا اینکه واشنگتن به حضور بلند مدت در سوریه می اندیشد؟

مساله حضور نیروهای آمریکایی صرفا برای تامین امنیت رژیم صهیونیستی است و آمریکایی ها براین باور هستند که ممکن است در آینده نیروهایی مشابه حزب الله لبنان در سوریه تشکیل شوند بنابراین به این بهانه نیروهای خود را در شرق فرات باقی گذاشته اند. اما در واقع آمریکایی ها به دنبال این هستند که بتوانند تحرکات دولت سوریه و همچنین تحرکات نیروهای روسیه، ایران و حزب الله را رصد کنند. اما چند مساله کار آمریکا را در این باره سخت خواهد کرد. در ابتدا نیروهای آمریکایی در یک انزوای ژئوپولتیکی در سوریه قرار دارند همچنین دولت سوریه ضمن بازیابی قدرت خود از طریق حمایت های متحدینش خواستار بازگشت به شمال این کشور است و این مساله نیز به لحاظ حقوقی و از منظر حقوق بین الملل آمریکا را در معرض فشارهایی خردکننده قرار می دهد. از طرفی دیگر روسیه نیز به هیچ عنوان از حضور آمریکا در سوریه استقبال نمی کند بنابر برخی از گزارش های در طی ماه های آینده یک سری رایزانی هایی در میان واشنگتن و مسکو با هدایت برخی از کشورهای منطقه صورت خواهد گرفت و کلیه مناطق سوریه به ویژه در شرق فرات از وجود نیروهای خارجی خالی خواهد شد. بنابراین سوریه در آستانه یک تحول بزرگ و استراتژیک قرار دارد و از هم اکنون سیگنال های پایان دوران هشت ساله بی ثباتی در این کشور خود را نشان داده است و کشورهایی همچون آمریکا، اسرائیل و برخی از کشورهای عربی دیگر نمی توانند همچون سال های پس از 2011 سوریه را به میدانی برای فعالیت های تروریستی خود تبدیل سازند.