ایسکانیوز- گروه بینالملل- رامین حسینآبادیان: مدتی است که گمانهزنیهای فراوانی پیرامون تشکیل یک «اقلیم سنی» در عراق به گوش میرسد. هرچند که در گذشته نیز سناریوی مذکور همواره در صحنه سیاسی عراق مطرح بوده است اما به نظر میرسد که اکنون تحرکات برای پیادهسازی و عملیاتی ساختن این سناریو بیش از پیش در جریان است.
در همین راستا، چندی پیش بود که «محمد الحلبوسی» رئیس پارلمان عراق جلسهای را به صورت غیر علنی با تعدادی از شخصیتهای استانهای «نینوا» و «الأنبار» برگزار کرد. رسانههای عراقی اعلام کردند که هدف اصلی و اساسی از برگزاری این جلسه تلاش برای تشکیل «اقلیم سنی» بوده است. طبق اعلام این رسانهها، در این جلسه شخصیتهای دیگری نظیر «هیبت الحلبوسی»، «عادل المحلاوی» و «یحیی المحمدی» مشارکت داشتند.
از سوی دیگر، روی کار آمدن «جو بایدن» به عنوان رئیسجمهور جدید ایالات متحده آمریکا نیز موجب شده است تا گمانهزنیها پیرامون تشکیل «اقلیم سنی» در عراق بیش از هر زمان دیگری به گوش برسد. علت این مسأله هم آن است که بایدن خود تئوریسینِ طرح تشکیل 3 اقلیم مستقل در عراق متشکل از شیعی، کُردی و سنی محسوب میشود. ازهمینروی، بسیاری از کارشناسان و ناظران تحولات سیاسی بر این باورند که دولت جدید ایالات متحده آمریکا از تمامی تلاشها برای تشکیل «اقلیم سنی» در عراق حمایت به عمل خواهد آورد.
در همین ارتباط، «کریم الخطکانی» تحلیلگر و کارشناس مسائل سیاسی عراق با تأیید رویکرد تجزیهطلبانه دولت جدید آمریکا در قبال عراق، تأکید میکند: «با روی کار آمدن جو بایدن در عراق رؤیای پروژه اقلیم سنی بار دیگر قوت گرفته است. با تکیه زدن بایدن بر کرسی قدرت طرح تشکیل اقلیم سنی بار دیگر مطرح شده است و برخی طرفها نیز به دنبال بهرهبرداری از آن هستند تا به نتیجه برسد».
نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد، این است که ایالات متحده آمریکا تلاش میکند تا از رهگذر اجرایی ساختن پروژه اقلیم سنی، نفوذ شیعیان در ساختار قدرت عراق را محدود سازد؛ تا بدینترتیب، شیعیان نبض تحولات سیاسی و میدانی در صحنه عراق را در دست نداشته باشند. در این میان، کارشناسان و تحلیلگران سیاسی بر این باورند راهکاری که به نظر میرسد میتواند در برابر این تلاشها مثمرثمر باشد، تشکیل یک «ائتلاف فراقومی و فراطایفهای» است؛ ائتلافی که شیعیان، اهل تسنن و کُردها به صورت مشترک در آن به نقشآفرینی بپردازند و قدرت در یک قشر خاص محدود و محصور نشود.
در غیر این صورت، شاهد آن خواهیم بود که هریک از طرفها در عراق برای تشکیل اقلیمِ خاص خود تلاش خواهد کرد. بنابراین، سناریوی «اقلیم سنی» یکی از پیامدهای وخیم عدم تشکیل «ائتلاف فراقومی و فراطایفهای» در عراق خواهد بود. در همین راستا، «عبدالله الخربیط» نماینده پارلمان عراق با انتقاد از گمانهزنیها پیرامون تشکیل اقلیم سنی، میگوید: «متأسفانه ماجرای تشکیل اقلیم سنی امروز به یک مسأله علنی در استانهای غربی عراق تبدیل شده است. لازم است برای حل و فصل این مسأله گفتگوهای ملی در سطوح مناسب صورت پذیرد».
بر اساس آنچه که گفته شد، تلاشهای فراوانی در عرصههای داخلی و خارجی عراق برای به حاشیه راندن شیعیان و سلب ابتکار عمل از آنها در جریان است. در این میان، این باور وجود دارد که تشکیل ائتلافی فراقومی که رهبری آن را شیعیان برعهده داشته باشند، میتواند تمامی سناریوها از جمله سناریوی تشکیل «اقلیم سنی» را خنثی سازد. در ساختار ائتلاف فراقومی، شیعیان میتوانند اقشار دیگر ازجمله اهل تسنن و کُردها را به سمت خود جذب کرده و به همراه آنها ائتلاف فراگیری را تشکیل دهد؛ ائتلافی که خودِ شیعیان سکاندار و رهبر آن هستند.
بدیهی است در این میان، این احزاب، جریانها و ائتلافهای شیعیِ تأثیرگذار که از قضاء از روابط خوبی نیز با دیگر اقشار عراقی برخوردار هستند، میتوانند در مسیر تشکیل ائتلاف فراقومی گام بردارند و دیگران را به سمت خود جذب کنند. ازجمله این احزاب میتوان به جریان «حکمت ملی» و ائتلاف «فتح» اشاره کرد که روابط نسبتا خوبی با اهل تسنن دارند. بدون شک، تحقق این مهم یعنی تشکیل ائتلاف فراقومی در عراق موجب خواهد شد تا تلاشهای ایالات متحده آمریکا برای تشکیل اقلیم سنی و پیادهسازی سناریوی تجزیه عراق با ناکامی مواجه شود.
همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد، طرح تشکیل اقلیم سنی میتواند تبعات و پیامدهای وخیمی را برای عراق به دنبال داشته باشد و از همینروی، لزوم اتخاذ یک سیاست و تدبیر مناسب برای ممانعت از عملیاتی شدن سناریوی مذکور، بیش از هر زمان دیگری احساس میشود.
نظر شما