به گزارش گروه علم و فناوری باشگاه خبرنگاران دانشجویی(ایسکانیوز)، بهزاد حاجی زاده ملکی متولد آذر ماه 1365 در شهرستان ملکان از توابع استان آذربایجان شرقی است. پدر و مادر او هر دو دبیر آموزش و پرورش بودند. وی تحصیلات کارشناسی و کارشناسی ارشد را در رشته فیزیولوژی ورزشی در دانشگاه ارومیه به پایان رساند و در دوران کارشناسی ارشد با پروفسور بختیار ترتیبیان آشنا شد که اولین متخصص و یکی از اساتید مطرح جهانی در حیطه باروری و فعالیت بدنی در جهان محسوب می‌شود. به سبب علاقه وافری که به پژوهش‌های علمی در این زمینه داشت زیر نظر این استاد شروع به فعالیت کرد. نتیجه این همکاری اولیه، چاپ چندین مقاله در نشریات بین‌المللی و عضویت در بنیاد ملی نخبگان بود. بعد از فارغ‌التحصیلی مدتی به عنوان مدرس و دستیار پژوهشی مشغول به کار بود تا اینکه در سال 2015، به خاطر مهیا نبودن شرایط و امکانات ادامه پژوهش‌های علمی، برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری تخصصی به کشور آلمان مهاجرت کرد.
بعد از ورود به آلمان همزمان با تحصیل در مقطع دکتری طب ورزشی دانشگاه Justus-Liebig-Universität Gießen در ایالت هسن (Hessen) با گرایش ایمونولوژی، به پژوهش در زمینه باروری و فعالیت بدنی ادامه داد و هم‌اکنون به عنوان دستیار پژوهشی مشغول به همکاری با متخصصان این زمینه است.
در ادامه مصاحبه ما را با این محقق ایرانی می‌خوانید:
تاکنون چند دستاورد یا کار پژوهشی داشته‌اید؟
تا به امروز با همکاری و حمایت‌های پروفسور ترتیبیان و سایر اعضای تیم 24 مقاله در ژورنال‌های تخصصی بین‌المللی عمدتا در زمینه باروری، ایمونولوژی و فعالیت بدنی به چاپ رسانیده‌ام که تعدادی از این مقالات به دلیل اهمیت یافته‌های آنها از نظر بالینی با استقبال گسترده مجامع علمی و متخصصان روبرو شده‌اند. به عنوان نمونه در سال 2017، با چاپ مقاله‌ای در ژورنال Reproduction و با استناد به یافته‌های کلینیکال ۲ هزار و ۶۴۱ مرد با درجات متفاوتی از ناباروری، برای اولین بار یک روش درمانی موثر، قابل دسترس برای عموم و ارزان قیمت بر پایه بهره‌گیری از الگوهای ویژه فعالیت بدنی برای درمان ناباروری در مردان معرفی شد که واکنش‌های گسترده‌ای را از سوی متخصصان و کارشناسان این زمینه در برداشت. در حال حاضر ارائه جزئیات این روش به دلیل برخی ملاحظات از جمله در جریان بودن بخش‌های تکمیلی پژوهش امکانپذیر نیست. در زمینه‌های ترجمه و تالیف کتب درسی و تخصصی، داوری مقالات تخصصی و همچنین طرح‌های دانشگاهی و منطقه‌ای نیز همکاری‌های موفقی داشته‌ام.
آخرین دستاوردی که من از شما دیدم، مربوط به تاثیر کووید 19 بر باروری مردان می‌شود. لطفا در این مورد توضیح دهید.
بدون شک این پروژه یکی از جالب‌ترین و به‌روزترین کارهایی بوده که ما تا به امروز انجام داده‌ایم. ایده اولیه کار روی کووید-19 ابتدا توسط پروفسور ترتیبیان مطرح شد و با وجود تمامی مشکلات و محدودیت‌های موجود بعد از روزها بحث و گفتگو در مورد نحوه اجرای آن به جمع‌بندی نهایی رسیدیم. در این پژوهش برای اولین بار متغیرهای باروری مردان مبتلا به کووید-19 شامل متغیرهای آناتومیکی و عملکردی سلول‌های اسپرم، صدمات دی‌ان‌ای، شاخص‌های آپوپتوزیس یا مرگ سلولی برنامه‌ریزی شده، سایتوکان‌های التهابی و پیش‌التهابی و نیز مارکرهای استرس اکسیداتیو مایع سمینال چندین بار در یک بازه زمانی 70 تا 80 روزه مورد ارزیابی قرار گرفت و نتیجه بررسی‌ها نشان داد که ابتلا به کووید-19 می‌تواند به دلیل ایجاد عدم تعادل در مارکرهای التهابی و اکسیداتیو استرس در مایع سمینال و اختلال در فرایندهای مرتبط با اسپرماتوژنز و شاخص‌های کیفیت اسپرم، به نوعی -ظاهرا موقتی- از ناباروری تحت عنوان «الیگوآستنوتراتوزوسپرمیا» که ریشه در اختلالات آناتومیکی و عملکردی سلول‌های اسپرم دارد منجر شود. نتایج این پژوهش در ژانویه 2021 در ژورنال تخصصی Reproduction چاپ شد و به دلیل ارائه یافته‌های دست اول در خصوص ارتباط بین کووید-19 و اختلالات باروری در مردان بحث‌های جدی را در بین کارشناسان این حیطه به وجود آورد که نشان از اهمیت این یافته‌ها از نظر بالینی و نیز نیاز مبرم به انجام بررسی‌های بیشتر در این زمینه دارد.
برنامه آینده‌تان برای تحقیقات چیست؟
در حال حاضر به منظور فراهم کردن مقدمات انجام پژوهش‌های بیشتر در زمینه باروری مشغول مکاتبه با متخصصان این زمینه در دانشگاه‌های مختلف هستم تا بتوانم با استفاده از امکانات و تجربیات آنها مطالعات به‌روزتر و کاربردی‌تری را در این زمینه انجام دهم.
معمولا در اوقات فراغت چه کارهایی انجام می‌دهید؟
سعی می‌کنم مدت زمان محدودی را که به عنوان اوقات فراغت در اختیار دارم به مراقبت از گیاهانی که پرورش می‌دهم و نیز گشت و گذار در طبیعت که همیشه منبع دریافت انرژی بیکران برای من بوده اختصاص بدهم.
شرایط قرنطینه به دلیل شیوع کرونا چه تاثیری روی زندگی شما داشته؟
شرایط قرنطینه در کوتاه مدت ممکن است مزیت‌هایی داشته باشد، ولی در کل زمانی که طولانی‌تر می‌شود، مخصوصا در کشوری مانند آلمان که قوانین سختگیرانه‌ای برای مهار همه‌گیری کرونا وضع شده و همه ملزم به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و قوانین قرنطینه هستند، می‌تواند تمامی جوانب زندگی فردی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار دهد. من هم سعی می‌کنم تا همچون دیگران به آینده خوش‌بین باشم و امیدوارم که به زودی شرایط به روال عادی برگردد.
به نظر شما دانشمندان ایرانی از نظر علوم و فناوری در چه سطحی هستند و چقدر با سطح جهانی فاصله دارند؟
خوشبختانه محققان و اساتید بسیار خوش ذوق و با استعدادی در ایران هستند که ذهن بسیار پویایی دارند و گاها کارهایی با استانداردهای بالا انجام می‌دهند و ایده‌های بسیار خلاقانه‌ای در سر دارند که مستحق حمایت‌های همه‌جانبه هست. ولی متاسفانه در اکثر مواقع به دلیل نبود حمایت‌های مالی و تکنیکی بعد از مدتی چنین افرادی دلسرد می‌شوند و از ادامه مسیر باز می‌مانند و امکان ادامه فعالیت علمی مداوم را از دست می‌دهند. همچنین به دلیل سوء مدیریت سیستماتیکی که بر فضای دانشگاهی و علمی ایران حاکم است در بسیاری از مواقع پتانسیلی که می‌تواند در جهت توسعه و پیشرفت علمی مورد استفاده قرار گیرد صرف فرایندهای غیر ضروری می‌شود و در نهایت از مسیر اصلی منحرف شده و از بین می‌رود.
از طرف دیگر مدرک گرایی و مدرک‌سازی افسار گسیخته در سیستم اداری و نبود نظارت و شفافیت بر عملکردهای علمی گاها باعث تولید خیل عظیمی از افراد مدعی تخصص و کارهای پژوهشی بی‌کیفیت می‌شود که نه تنها کمکی به توسعه علمی نمی‌کند، بلکه به نوعی اعتبار علمی ایران را در مجامع علمی بین‌المللی زیر سوال می‌برد. استانداردهای غیرعلمی در گزینش و ارتقای اساتید و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها که وظیفه پرورش نسل بعدی محققان را برعهده دارند از جمله داستان بورسیه‌های غیرقانونی و انواع و اقسام سهمیه‌هایی که اساسا امکان هر گونه رقابت برابر و سالم را از دیگر متقاضیان سلب می‌کنند، بخش دیگری از این پازل هزار تکه مشکلاتی است که گریبان جامعه علمی ایران را گرفته است. قطعا جامعه دانشگاهی و علمی ایران بیشتر نیازمند متخصصانی است که دغدغه سربلندی و سرفرازی ایران را داشته باشند تا متعهدان و نور چشمی‌های سفارش شده‌ای که ایران را ارث پدری‌شان قلمداد می‌کنند و تنها دغدغه‌شان حفظ میز و مقامی است که از سالیان دراز به این سوی به ناحق بر آن چنبره زده‌اند و جامعه علمی با چنین پتانسیل‌های بالایی را اخته کرده‌اند. در کل معتقدم که برای پایان دادن به این سیکل معیوب نه تنها سیستم دانشگاهی و علمی ایران بلکه تمامی نهادها و ارگان‌های اداری آن در هر سطحی و از صدر تا ذیل نیازمند یک خانه تکانی و پاکسازی اساسی است تا شرایط برای به میدان آمدن نیروهای متخصص و باورمند به ارزش‌های جامعه ایرانی محیا شود، چرا که «آزموده را آزمودن خطاست».
چه فیلم یا کتاب‌هایی در زمینه علمی –تخیلی خوانده‌اید و کدام یک از آنها را بیشتر از همه دوست داشتید؟
اخیرا کتابی خواندم با عنوان "انسان خداگونه" نوشته یووال نوح هراری که در آن نویسنده سعی می‌کند تا با توجه به وقایع گذشته و حال، پیش‌آمدهای احتمالی در آینده و شیوه رسیدن انسان به آنها را پیش‌بینی کند. کتاب بسیار جالبی است و خواندن آن را به علاقه‌مندان پیشنهاد می‌کنم. زیاد اهل فیلم نیستم، مخصوصا فیلم‌های علمی-تخیلی.
به نظر شما نظام آموزش عالی ایران در مقایسه با آلمان چه مزایا یا معایب و نقص‌هایی دارد؟
در سیستم آموزشی آلمان برخلاف ایران، مانع بزرگی مثل کنکور وجود ندارد و شرط معدل برقرار است. دانشگاه‌ها هم به دانشگاه‌های عادی، صنعتی و فنی تقسیم می‌شوند که هرکدام شرایط خاص خود را دارند و متقاضیان هم براساس علاقه و استعداد و نه از سر اجبار از بین آنها انتخاب می‌کنند. وجه مشترک هر سه نوع دانشگاه نیز توام‌سازی آموزش‌های تئوریک و عملی با هدف آماده‌سازی افرادی با حداکثر کارآیی برای ورود به بازار کار است.
وضعیت دانشجویانی که از ایران به آلمان برای تحصیل مهاجرت می‌کنند، چگونه است؟ نقطه ضعف دانشجوهای ایرانی در خارج از کشور چیست؟
سطح علمی دانشجویان ایرانی از نظر تئوریک خیلی بالاست، ولی در مباحث عملی نسبت به دانشجویان آلمانی در وضعیت ضعیف‌تری قرار دارند. در اوایل ورود به آلمان هم اکثرا مشکل زبان دارند، ولی با گذشت زمان و کسب مهارت‌های زبان و آشنایی با مباحث عملی دانشجویان ایرانی در موقعیت بهتری قرار می‌گیرند. قطعا همه اینها نیازمند تلاش شبانه‌روزی و صرف وقت فراوان برای ایرانی‌ها است.
میزان حقوق شما نسبت به درآمد افراد متوسط جامعه آلمان چقدر است؟ آیا این میزان خیلی بالاتر است؟ پروژه‌های تحقیقاتی چطور تعریف می‌شوند و منابع مالی آن چطور تامین می‌شوند؟ آیا صنایع منابع مالی هستند یا سازمان‌های دیگر؟
خوشبختانه نژاد، ملیت، جنسیت و سایر موارد مشابه تاثیری در میزان درآمد افراد در جامعه آلمان ندارد و اصولا افراد با تخصص و مدرک یکسان درآمدهای تقریبا یکسانی هم به دست می‌آورند. بر همین اساس، حقوق و دستمزدی که در حال حاضر بنده از بابت کارهای علمی و پژوهشی دریافت می‌کنم برابر و حتی کمی بالاتر از درآمد متوسط جامعه آلمان برای افراد دارای تخصص مشابه هست. با این حال این میزان از درآمد به راحتی کفاف هزینه‌های اقامت در آلمان را می‌کند و حتی بسته به شرایط می‌شود 20 تا 40 درصد از این مقدار را پس‌انداز کرد. که در مورد بنده، این مبلغ اکثرا صرف انجام پروژه‌های تحقیقاتی داخل ایران می‌شود، چراکه برعکس دانشگاه‌های خارجی که تمامی هزینه‌های پروژه‌های تحقیقاتی را تقبل می‌کنند، تقریبا در هیچ یک از دانشگاه‌های ایران حمایت‌های مالی مناسبی برای چنین کارهایی در نظر گرفته نمی‌شود. در کل حیطه پژوهش در آلمان به نوعی یک شغل تمام وقت و کامل محسوب می‌شود و افراد درگیر در این زمینه بدون داشتن دغدغه‌های مالی صرفا روی تولید علم و محتوی تمرکز می‌کنند. بر همین اساس، بنده نیز ترجیح می‌دهم تا بخش بزرگی از برنامه‌های پژوهشی خودم را در جایی به غیر از ایران دنبال کنم.
تعریف پروژه‌های تحقیقاتی در دانشگاه‌های آلمان تقریبا از دو مسیر مشخص صورت می‌گیرد. در روش اول پروپوزال پروژه‌های تحقیقاتی به کمیسیون ویژه در دانشگاه ارجاع شده و پس از داوری و اعمال اصلاحات لازم، تمامی هزینه‌های طرح از محل منابع خود دانشگاه تامین می‌شود. روش دوم، ارائه پروپوزال‌های پژوهشی به مراکز مطالعاتی و نهادهای تحقیقاتی مرتبط بر اساس نیازهای پژوهشی این مراکز است که بعد از بررسی‌های علمی و در صورت مطابقت با برنامه‌ها و اهداف تعریف شده این مراکز منجر به عقد قراردادهای همکاری و اخذ منابع مالی و کمک‌های تکنیکی مورد نیاز انجام طرح‌ها می‌شود.
چه توصیه‌ای به جوانان ایرانی دارید؟
از لحاظ اخلاقی بنده خودم را در جایگاهی نمی‌بینم که به جوانان ایرانی توصیه‌ای داشته باشم. فقط می‌توانم بگویم که امید چیز خوبی است و من هم مثل همه مردان و زنان سرزمین‌مان امیدوارانه به روزهای روشن پیش رو و ایران می‌اندیشم.
شما از پیام‌رسان‌ها مثل تلگرام و واتس‌آپ استفاده می‌کنید؟ به نظر شما این پیام‌رسان‌ها چه تاثیری روی ما گذاشته‌اند؟
از تلگرام و آن هم بیشتر برای مسائل کاری و ارتباط با خانواده و دوستان استفاده می‌کنم. قطعا چنین تکنولوژی‌هایی با فراهم‌سازی بستری برای گردش آزاد اطلاعات و سهولت برقراری ارتباط بین کاربران شرایط مطلوب‌تری را ایجاد کرده‌اند.
به نظر شما شیوع ویروس کرونا چه زمانی تمام خواهد شد؟ بهترین روش برای جلوگیری از شیوع این بیماری چیست؟
پایان همه‌گیری کرونا می‌تواند تحت تاثیر عوامل گوناگونی همچون میزان دسترسی کشورها به واکسن، سرعت واکسیناسیون در سطح جهانی، میزان اثر بخشی واکسن‌ها، مدت زمان ماندگاری آنتی‌بادی‌های ناشی از واکسن، کشف روش‌های درمانی جدید با اثربخشی بالا، الگوی رفتاری سویه‌های جهش یافته ویرس و غیره باشد. در حال حاضر رعایت پروتکل‌های بهداشتی و نیز فاصله‌گذاری اجتماعی تنها گزینه موجود برای جلوگیری از شیوع بیماری است.
بزرگ‌ترین آرزویتان برای خودتان و برای دنیا چیست؟
صلح، آرامش و عدالت برای همه.
حرف آخر؟
از بابت فراهم کردن چنین فرصتی از شما صمیمانه تشکر می‌کنم.
در ادامه می‌توانید ویدئوی ارسالی بهزاد حاجی زاده را تماشا کنید:
نظر شما