به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری ایسکانیوز، امروز 24 شهریور برابر با 15 سپتامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

بیشتر بخوانبد:

23 شهریور؛ در تاریخ چه گذشت؟

رویدادها:

973 - زادروز ابوریحان بیرونی دانشمند بزرگ ایرانی

ابوریحان محمد بیرونی دانشمند بزرگ ایرانی15 سپتامبر 973 میلادی درمنطقه خوارزم که در قلمرو دولت سامانیان بود به دنیا آمد. طبق تقویم میلادی قدیم (ژولیان)، بیرونی پنجم سپتامبر آن سال متولد شده بود. زادگاه او که در آن زمان روستای کوچکی بود بعدا به «بیرونی» تجدید نام داده شده است. بیرونی که 75 سال عمر کرد 13 دسامبر سال 1048 میلادی (22 آذر) در شهر غزنه (افغانستان امروز) وفات یافت.

بیرونی در ریاضیات، هیات (علوم فضایی) ، فیزیک، زمین شناسی و جغرافیا سرآمد دانشمندان عصر خود بوده است. دائرة المعارف علوم چاپ مسکو ابوریحان را دانشمند همه قرون و اعصار خوانده است. در بسیاری از کشورها نام بیرونی را بر دانشگاهها، دانشکده ها و تالار کتابخانه ها نهاده و به او لقب «استاد جاوید» داده اند. یک فرورفتگی در کره ماه به نام فارابی اسم گذاری شده است.

بیرونی گردش خورشید، گردش محوری زمین و جهات شمال و جنوب را دقیقا محاسبه و تعریف کرده است. خورشید گرفتگی هشتم آوریل سال 1019 میلادی را در کوههای لغمان (افغانستان کنونی) رصد و بررسی کرد و ماه گرفتگی سپتامبر همین سال را در در غزنه به زیر مطالعه برد.

 در زمان بیرونی، سامانیان بر شمال شرقی ایران شامل خراسان بزرگتر، خوارزم و همه منطقه "فرارود" به پایتختی بخارا، زیاریان بر گرگان و مازندران و مناطق اطراف، بوئیان بر سایر مناطق ایران تا بغداد، و بازماندگان صفاریان بر سیستان بزرگتر حکومت می کردند و غزنویان تُرک هم بر جنوب ایران خاوری (مناطق مرکزی و جنوبی افغانستان امروز) و همه آنان مشوق دانش و ادبیات فارسی بودند و سامانیان بیش از دیگران در این راه اهتمام داشتند. بیرونی که در جرجانیه خوارزم نزد ابونصر منصور تحصیل علم کرده بود مدتی نیز در گرگان تحت حمایت مادی و معنوی زیاریان که مرداویز سر دودمان انها بود به تحقیق پرداخته بود و پس از آن تا پایان عمر در ایران خاوری آن زمان (افغانستان امروز) به پژوهش های علمی خود ادامه داد. با این که محمود غزنوی میانه بسیار خوبی با بیرونی نداشت و وسائل کافی برای تحقیق در اختیار او نبود ولی این دانشمند لحظه ای از تلاش برای تکمیل تحقیقات علمی خود دست نکشید.

بیرونی که بر زبانهای یونانی، هندی، عربی و حتی «بربر» هم تسلط داشت کتب و رسالات متعدد که شمار آنهارا زائد بر 146 گزارش کرده اند نوشت که جمع سطور انها بالغ بر 13هزار است. مهمترین آثار او «تفهیم» در ریاضیات و نجوم، «آثار باقیه» در تاریخ و جغرافیا، «قانون مسعودی» که نوعی دائرة المعارف است و کتاب «هند» درباره اوضاع این سرزمین از تاریخ و جغرافیا تا عادات و رسوم و طبقات اجتماعی آن. بیرونی کتاب دائرةالمعارف خود را به نام سلطان مسعود غزنوی حاکم وقت کرد، ولی هدیه اورا که سه بار شتر سکه نقره بود نپذیرفت و به او نوشت که کتاب را به خاطر خدمت به دانش و گسترش آن نوشته است، نه پول.

1821 - پنج کشور واقع در آمریکای مرکزی؛ کستاریکا، گواتمالا، هندوراس، نیکاراگوئه، و السالوادور که قبلا مهاجرنشین و مستعمره اسپانیا بودند اعلام استقلال کردند. قرار بود این سرزمین ها به دلیل داشتن زبان و فرهنگ واحد، یک فدراسیون تشکیل دهند که عملی نشد.

1916 - نخستین استفاده از تانک در جنگ

15 سپتامبر 1916 برای نخستین بار در تاریخ، از تانک در جنگ استفاده شد. نیروهای انگلیسی نخستین تانکها را که توسط مهندس ارنست سویتونErnest Swinton طراحی شده بودند در جبهه سم (Somme) در فرانسه بر ضد آلمانی ها بکار بردند. آلمانی ها در این روز با دستگاهی رو به رو شدند که گلوله تفنگ بر آن اثر نداشت و می توانست از خاکریزها و سنگرها بگذرد و با توپ، از طرفین خود شلیک کند. ارتش انگلستان نخستین تانک را در سپتامیر 1915 آزمایش کرده بود و یک سال طول کشیده بود تا 49 دستگاه از آن را بسازد که 11 دستگاه از این تانکها روز 15 سپتامبر 1916 (90 سال پیش در روزی چون دیروز) در جبهه سم وارد عملیات شده بودند. طولی نکشید که وسیله دفع این جنگ افزار (بازوکا) ساخته و بکار گرفته شد.

1916 - نخست وزیر بدون اطلاع مجلس و شاه بیطرفی ایران را نقض کرد!

24 شهریور 1285 (15 سپتامبر 1916 ـ دوران جنگ جهانی اول) که نیروهای عثمانی در غرب کشور پس از تصرف همدان و قزوین قصد حرکت به سوی تهران را داشتند، در تهران افشاء شد که چون رئیس الوزراء ایران، برغم این که ایران در قبال دولتهای متخاصم در جنگ جهانی اول اعلام بیطرفی کرده بود، به انگلستان و روسیه وعده همکاری داده است؛ به همین سبب عثمانی ها که متحد آلمان و بر ضد روسیه، انگلستان و فرانسه هستند دست به پیشروی در خاک ایران زده اند. طبق اسناد موجود ، محمد ولیخان تنکابنی (سپهسالار)

رئیس الوزراء وقت به دولتین انگلستان و روسیه نوشته بود که چون راهی جز قبول همکاری با آنها را ندارد این همکاری سیاسی - نظامی را ناچارا می پذیرد و این موافقت سپهسالار ششم سپتامبر 1916 اعلام شده بود که در اسناد آن دو دولت به تاریخ هفتم آگوست (یک ماه جلوتر ) ثبت شده است!. هنگام از طبقه بندی خارج شدن این سند، اعلام شده بود که موافقت کتبی سپهسالار هفتم آگوست 1916 (16 امرداد1285) به سفیران دو دولت در تهران داده شده بود.

برغم برکناری محمدولی خان تنکابنی (سپهسالار) از ریاست وزیران (نخست وزیری)، نیروی نظامی عثمانی که همدان و قزوین را تصرف کرده بود عزم حرکت به سوی تهران را کرد. نیروی نظامی عثمانی (متحد آلمان در جنگ جهانی اول) برای مقابله با یگانهای روسیه و نظامیان انگلستان قبلا وارد خاک ایران شده بود، ولی منطقه فعالیت این نیرو منحصر به آذربایجان و چند ناحیه محدود در غرب ایران بود. دولت عثمانی اعلام کرده بود که سبب تصرف قزوین و قصد پیشروی به سوی تهران؛ پیشگیری از اجرای تعهدی است که محمدولی خان بدون مجوز مجلس و موافقت شاه (احمدشاه قاجار) به دو دولت انگلستان و روسیه سپرده است. دولت ایران قبلا اعلام بیطرفی کرده و نباید تعهد مساعدت و همکاری به لندن و مسکو می داد که چنین عملی نقض بیطرفی است.

محمدولی خان بیست و یکم شهریور برکنار شد و یکی از دلایل برکناری او از سمت ریاست دولت ظاهرا نوشتن همان تعهد بود. سفیران روسیه و انگلستان پس از اطلاع از قصد عثمانی مبنی بر پیشروی به سوی تهران، به احمدشاه توصیه کرده بودند که از تهران خارج شود تا به دست عثمانی ها نیافتد و اسیر نشود که عثمانی بعدا از اجرای تصمیم خود مبنی بر پیشروی به سوی تهران منصرف شد.

سفیران روسیه و انگلستان پس از اطلاع از قصد عثمانی مبنی بر پیشروی به سوی تهران، به احمدشاه توصیه کرده بودند که از تهران خارج شود تا به دست عثمانی ها نیافتد و اسیر نشود که احمدشاه به این اندرز توجه نکرد.

1917 - اعلام حکومت جمهوری در روسیه و پایان امپراتوری روسیه تزاری

با اوج‏گیری مخالفت‏ها با رژیم تزار، که مشکلات ناشی از جنگ جهانیِ اول به آن دامن می‏زد، اعتصابات و شورش‏ها، کشور روسیه را فراگرفت، به صورتی که تزار برای مقابله با این وضعیت، دسته‏هایی از نیروهای در جنگ را احضار نمود و مأموریت سرکوب مردم رابه آن‏ها واگذار کرد، گرچه دراین میان، بسیاری از سربازان نیز به مردم پیوستند. اوج‏گیری مشکلات، باعث شد تا تزار برای فرونشاندن اعتراضات، به انحلال پارلمان روسیه موسوم به دوما بیاندیشد. در نیمه مارس 1917م تزار نیکلای دوم استعفا داد و دولت جدیدی شکل گرفت. این دولت با اعلام حکومت جمهوری در نیمه سپتامبر 1917، برنامه‏ های اصلاحی را در دستور کار قرار داد اما از حل مسائل بنیادین، سر باز زد. حکومت جمهوری، چند ماه بیشتر به حیات خود ادامه نداد چرا که با رسیدن لنین و یارانش و بر پا شدن انقلاب اکتبر، حکومت جمهوری شوروی سوسیالیستی روی کار آمد.

1928 - پنی سیلین ساخته شد

پانزدهم سپتامبر سالروز کشف پنی سیلین است. دکتر الکساندر فلمینگ Fleming میکرب شناس دانشکده پزشکی لندن بر حسب اتفاق بشقاب کشت باکتری Stephylococcus را بدون پوشش در گوشه ای گذارده بود. روز 15 سپتامبر سال 1928 سراغ بشقاب رفت و مشاهده کرد که بر اثر وزش باد و یا عوامل دیگر، روی یک گوشه بشقاب مقداری کپک (Mold) نشسته است. ظرف را زیر میکروسکوپ قرار داد تا نوع کپک را بشناسد که متوجه شد در آن قسمت باکتریها مرده اند و به این ترتیب موفق به کشف یک میکرب کش شد که تاکنون صدها میلیون تن را نجات داده است وی نام این ماده را Penicillium گذارد. کپک از نوع کپکی بود که روی نان مانده پیدا می شود. آزمایشهای بعدی نشان داد که این ماده میکرب کش روی گلبولهای سفید خون اثر نامطلوب نمی گذارد و می تواند عفونت را از میان ببرد.

1935 - آریایی کردن آلمان و سلب حقوق مدنی یهودیان

در همین روز (15 سپتامبر) در سال 1935 میلادی، کنوانسیون حزب ناسیونال سوسیالیست (نازی) آلمان که سرگرم Aryanization (آریایی کردن) آن کشور بود با تصویب قطعنامه ای چند مورد از حقوق مدنی یهودیان (non - Aryan) از جمله حق داشتن شرکت، نشریه و پرداختن به امور حساس و مهم و به مقام دولتی رسیدن را از آنان سلب کرد که سرآغاز فرارشان از آلمان شد و .... فرضیه آریانیزیشن توسط گروهی از جمله Haushafer ژنرال ارتش، Rosenberg روزنامه نگار، Schacht اقتصاد دان و ... تدوین شده بود. باید دانست که اسم ایران از واژه آرین است. دکتر شاخت یکی از تهیه کنندگان فرضیه آریانیزیشن در همان زمان از ایران دیدن کرده بود.

 نقل این مطلب بدون ذکر نشانی پایگاه و نام مولف (نوشیروان کیهانی زاده) ممنوع است زیرا که نتیجه تحقیقات شخص وی و نظر اوست.

 15 سپتامبر سال 1935 میلادی، در جریان آریائی کردن آلمان ـ «سواستیکاSwastika» علامت فرخندگی، شانس خوب و نماد نژاد آریایی را که از هزاران سال پیش در هند در مراسم و جشنها بکار برده می شود بر پرچم آلمان نقش کردند. آرین ها این نماد را (خطوط متقاطع شکسته که مخالفان هیتلر آن را به صلیب شکسته تعبیر کرده اند) هنگام مهاجرت به اروپا با خود حمل می کردند و یک نمونه از آن در خرابه های شهر «تروا» به دست آمده است. سواستیکا یک واژه سانسکریت (هندی) به معنای شانس آور(خوش یمن) است (در سانسکریت «سواستی Svastiبه معنای تندرستی است). در پی رسمیت یافتن سواستیکا به عنوان پرچم آلمان بود که غیر آریایی ها در آن کشور از داشتن نشریه و پرداختن به امور حساس و به مقام مهم دولتی رسیدن محروم شدند.

1961 - اعدام عدنان مندرس نخست‏ وزیر پیشین ترکیه

عدنان مندرس نخست وزیر پیشین ترکیه در سال 1899م به دنیا آمد. او در رشته حقوق فارغ‏التحصیل شد و از جوانی وارد فعالیت‏های سیاسی شد. مندرس از اعضای قدیمی حزب جمهوری خواه خلق ترکیه بود اما در سال 1945م به دلیل اختلافات درونی از آن خارج شد. از این رو در سال 1946، حزب دموکرات ترکیه را تأسیس کرد و با پیروزی این حزب در انتخابات عمومی ترکیه، مندرس در سال 1950 به نخست‏وزیری رسید. او که با تبعیت از سیاست‏های امریکا، نیروهای نظامی برای جنگ کُره فرستاده بود، نارضایتی احزاب و روشن‏فکران در این‏باره را به شدت سرکوب کرد.

مندرس در سال 1954م با پیروزی حزب دموکرات ترکیه در انتخابات این کشور، مجدداً به نخست‏وزیری دست یافت. مندرس به همراه نوری سعید نخست‏وزیر عراق از ایجاد کنندگان اصلی پیمان امریکایی بغداد موسوم به پیمان سنتو برای جلوگیری از نفوذ کمونیسم بود. وی در سال 1957م برای سومین بار به نخست‏وزیری رسید و در این دوره، تظاهرات ضد دولتی دانشجویان را که خواهان انجام اصلاحات سیاسی بودند، سرکوب نمود. در این زمان جمال گورسل، فرمانده نیروی زمینی ترکیه، لزوم انجام اصلاحات به منظور مهار مقاومت‏های مردمی به ویژه دانشجویان را به مندرس متذکّر شد که با بی‏توجهی نخست‏وزیر مواجه شد. بدین جهت در 27 مه 1960م، جمال گورسل کودتایی ضد دولتی به راه انداخت و سران مملکت را به محاکمه کشید. مندرس در دادگاه به جرم سوء استفاده از اختیارات، زیر پا گذاشتن قانون اساسی، قتل دانشجویان و ارتباط نامشروع به اعدام محکوم شد. وی شب قبل از اجرای حکم دست به خودکشی زد اما پزشکان او را از مرگ نجات دادند عدنان مُندرس‏سرانجام در پانزدهم سپتامبر 1961م در 62 سالگی به دار آویخته شد.

1979 - رویدادهای کردستان ایران در مُرداد و شهریور 1358

جمهوری اسلامی ایران در ماههای امُرداد و شهریور 1358 (آگوست و سپتامبر 1979 و هفت ماه پس از پیروزی انقلاب) در کُردستان با مسئله خونین نوعی تجزیه طلبی رو به رو بود که می رفت اگر طولانی شود و بیگانگان فرصت مداخله یابند، در مناطقی به یک جنگ داخلی تمام عیار تبدیل شود.

مسئله کُردستان پس از رفع مشکلات گُرگان (گُنبد) و خوزستان که از همین دست بود پدید آمده بود و تا ارومیه (مرکز آذربایجان غربی) گسترش یافته بود. برای حل سریع مسئله، علاوه بر ارتش و سپاه، داوطلبان مسلح از گوشه و کنار ایران به هزینه خود رهسپار کردستان شده بودند که رسانه های وقت از آنان به نام «ژ ـ 3 بدست پیکان سوار» یاد می کردند.

خشونت بسیار شدید بود، تلفات طرفین سنگین و هواپیما و هلیکوپتر ساقط شده بود. عراق (صدام حسین) و ترکیه، خود با مسئله کُردها رو به رو بودند و واشینگتن به عنوان حامی کُردها از سال 1917 به این سوی هم سکوت کرده بود. دکتر ابراهیم یزدی وزیر امورخارجه وقت در سفر به عراق و ملاقات با صدام حسین درباره این مسئله هم گفت و گو کرده بود.
   
 همین عوامل و عامل دادگاه انقلاب به فروکش کردن مسئله کمک کرد. در گرماگرم زد و خوردها، شیخ صادق خلخالی قاضی شرع دادگاه انقلاب به یکایک شهرهای کردستان رفت و در آنجا متهمان دستگیرشده را محاکمه فوری و حتی در فرودگاه مجازات کرد و بعضا اعدام.

1982 - اعدام صادق قطب زاده

15 سپتامبر 1982 (شهریور 1361)) صادق قطب زاده در تهران اعدام شد. جرم او توطئه بر ضد نظام جمهوری اسلامی و قصد براندازی آن اعلام شده بود. وی یک دوره وزیر امور خارجه و پیش از آن هم یک دوره مدیر عامل سازمان رادیو ـ تلویزیون ملی ایران بود. وی مدیریت خود بر سازمان رادیو ـ تلویزیون را با اخراج (بدون ذکر دلیل و پرداخت غرامت اخراج) دهها عضو قدیمی و حرفه ای این سازمان (به صورت فله ای) آغاز کرده بود. قطب زاده که اواخر سال 1358 برای جلب نظر مردم، خیابانها و دیوارهای تهران را پر از شعار پارچه ای و تبلیغ برای خود کرده بود در نخستین انتخابات ریاست جمهوری حتی نتوانست صدهزار رای به دست آورد.
 
 قطب زاده از جمله افرادی بود که در سال 1357 در پاریس به امام خمینی (ره) پیوسته بود و با هواپیمای حامل او به تهران آمده بود. در پاریس، وی چندبار خودرا سخنگوی امام خمینی (ره) معرفی کرده بود که امام اعلام داشته بود که سخنگو ندارد. قطب زاده سالها در خارج از ایران فعالیت سیاسی می کرد. وی یک بار هم از آمریکا که در اینجا تحصیل می کرد اخراج شده بود. اتهام او غیر سیاسی اعلام شده بود. شاه در یک زمان ضمن اشاره به مخالفان برون مرز خود گفته بود که قطب زاده جاسوس شوروی است!

1997 - دامنه اینترنتی جست‌وجوگر گوگل (google.com) پربازدیدترین وب‌گاه جهان در حال حاضر، ثبت شد.

انتهای پیام/