به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری ایسکانیوز، در تقویم جهانی ۱۶ اکتبر هرسال مصادف با ۲۵ مهر به نام روز جهانی غذا نام‌گذاری شده است. این روز با هدف تشویق و تحریک ملت‌ها، سران دولت‌ها، مراکز بین‌المللی و نهادهای غیر دولتی به افزایش تولید محصولات کشاورزی برای پایان دادن به گرسنگی و تشویق به برقراری ارتباط کشورهای در حال توسعه برای همکاری‌های اقتصادی و کشاورزی و حمایت‌های متقابل فنی برای افزایش محصول نام‌گذاری شده است. در این گزارش به بهانه این روز نگاهی داریم به امنیت غذایی در ایران که در ادامه می‌خوانید.
موضوع امنیت غذایی در ایران از اهمیت بالایی برخوردار است و باید با همکاری نهادهای مختلف برنامه‌ریزی بلند مدت برای آن داشت. در کشور ما هرگاه صحبت از امنیت غذایی به میان می‌آید، همه توجه‌ها به موضوعات کشاورزی و توسعه بی‌رویه آن معطوف می‌شود اما حمایت از کشاورزی باید با توجه به اقلیم کشور و جلوگیری از تخریب محیط زیست باشد.
نابودی محیط زیست به بهانه تامین امنیت غذایی
محمد الموتی؛ فعال محیط زیست و کارشناس در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز با اشاره به کج‌فهمی‌های صورت گرفته از موضوع توسعه کشاورزی می‌گوید: از ۲۰ سد سال ۵۷ به ۶۰۰ سد سال ۹۹ رسیدیم یعنی ۳۰ برابر سدسازی و آب‌های سطحی را تبخیر کردیم. به بهانه ایجاد رونق کشاورزی بالادست و پایین دست سدها را نابود کردیم اما به رونق کشاورزی هم نرسیدیم. خودکفایی در تولید محصولات پرآب باعث شد تا سیاست‌گذاران بر روی آب‌های زیرزمینی قمار کردند، بر این اساس ما ذخایر ۴۰ ساله خود را در طول این سال‌ها از دست دادیم. در بسیاری از نقاط کشور دیگر امکان استفاده از آب‌های زیرزمینی را نداریم. به جرئت می‌گویم بیش از ۹۵ درصد مشکلات خشکسالی ما ناشی از تصمیمات اشتباه دولت‌ها در توسعه کشاورزی، نگاه سازه‌محور در مدیریت منابع آبی و کنترل تخریب است. این تصمیمات کشور ما را در میان بالاترین نرخ‌های بیابان‌زایی در دنیا قرار داد. کشور ما بالاترین نرخ فرسایش در دنیا را دارد.
او ادامه داد: ۴۰ درصد آبی که باید بر روی آن برنامه‌ریزی کرد در کشاورزی غلط هدر می‌رود. ۶۰ درصد باقی مانده هم تا لحظه ورود محصول به بازارها از دست می‌رود. الگوهای کشت نامناسبی داریم. هر سال در یک نقطه کشور باغداران و مزرعه‌داران محصولات خود را در خیابان می‌ریزند زیرا مشتری ندارد. در حقیقت برنامه‌ریزی برای کشاورزی وجود ندارد. در مقابل برنامه‌ای با عنوان امنیت غذایی داریم که اگر بخواهیم عاقلانه در این کشور مدیریت کنیم، نیازمند کشت فراسرزمینی هستیم. چرا باید در این شرایط بحران آبی که شوخی بردار نیست و سرزمین در حال تبدیل شدن به سرزمینی سوخته است، این چنین مدیریت کنیم.
الموتی توضیح داد: الگوی معیشتی مرکز سرزمین ما که مبتنی بر کشاورزی بوده، امروزه تغییر کرده است؛ فرزند کشاورز ما معیشت تولیدمحور را کنار گذاشته و وارد حوزه خدمات شده و به حاشیه شهرها رفته و به طبع بحران حاشیه نشینی به وجود امده است. زنجیروار بودن این مسائل از عدم فهم قابلیت‌های این سرزمین ناشی می‌شود. کسانی فکر می‌کنند که خداوند تمام ابرهای جهان را می‌خواهد بر سر ایران بباراند و اینجا دچار کمبود آب نمی‌شود. این‌ها فریاد بر می‌آورند که ما شروع به کشاورزی کنیم و غذای ۲۰۰ میلیون نفر را هم می‌توانیم تامین کنیم. این بزرگ‌ترین خطایی است که اتفاق می‌افتد. کشاورزی امروز به سامان نرسیده والگوی کشت اصلا وجود ندارد. صنایع طبیعت و سرزمین را می‌بلعند برای اینکه زنده بمانند. اگر در جای دیگر دنیا این اتفاق می‌افتاد این صنایع را می‌بستند.
غذای ۱۵ میلیون نفر دور ریخته می‌شود
علاوه بر الگوی غلط در کشاورزی توجه به موضوع دورریز مواد غذایی هم اهمیت دارد. مطابق آمار سازمان غذا و خواربار ملل متحد، ۳۰ الی ۳۵ درصد محصولات کشاورزی ایران، در مرحله برداشت تا توزیع، ضایع و فاسد می‌شود. این دور ریز، جدا از اینکه یک بحران بزرگ اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی است، به این معنی است که در کشور ما سالانه ۱۵ میلیارد دلار سرمایه و غذای ۱۵ میلیون نفر دور ریخته می‌شود. فاجعه‌بارتر آنکه برای تولید این مقدار محصولِ ضایعاتی، حداقل ۱۰ میلیارد متر مکعب آب معادل ۱۰ درصد کل ذخایر آبی کشور و ۴۰ برابر ظرفیت سد کرج مصرف می‌شود. نتیجه این شرایط، برهم‌ریختگی اقلیمی است که شاهد آن هستیم.
نقش صادرات و واردات محصولات کشاورزی در تامین امنیت غذایی
موضوع واردات و صادرات محصولات کشاورزی هم نقش مهمی در امنیت غذایی دارد اما امروز شاهد نابسامانی در این زمینه هستیم. برای مثال کشوری مانند ایران که با کمبود آب و خشکسالی مواجه است، چرا باید محصول پرآبی مانند هندوانه را به حدی تولید کند که نیاز به صادرات آن داشته باشیم؟ صادرات محصولاتی از این دست در واقع صادرات آب و سرمایه است و ارزش افزوده‌ای برای کشور ندارد. در مقابل گاهی شاهد واردات محصولاتی هستیم که کشاورز داخلی را با مشکل مواجه می‌کند و محصولات او فروش نمی‌روند. با همه این‌ها لازم است که بازنگری جدی در این خصوص انجام شود تا چند سال آینده با بحران غذا مواجه نشویم.
انتهای پیام/
نظر شما