فرخ میرشاهزاده، کارشناس صنعت گردشگری در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز در خصوص بحران فرونشست زمین که این روزها در تعدادی از شهرهای تاریخی کشور مشاهده شده، گفت و گوی مفصلی داشت که در ادامه می‌خوانید:
متاسفانه گردشگری جزو صنایع دسته آخر در کشور ما محسوب می‌شود
جناب میرشاهزاده این روزها شاهد تاثیرات فرونشست زمین بر آثار تاریخی و باستانی کشور هستیم و حتی در مواردی بیم تخریب آن اثر هم وجود دارد. این پدیده چه تاثیری در گردشگری ما خواهد داشت؟
فرونشست یک مسئله زمین شناختی است که تنها مختص ایران هم نیست، اما متاسفانه ما در این زمینه رتبه قابل توجهی در دنیا داریم. ما چهارمین کشور مطرح دنیا در زمینه فرونشست زمین هستیم و متاسفانه در این رابطه ضعف مدیریت منابع آب که عوارضش را به خوبی مشاهده می‌کنیم نیز بی داد می‌کند، البته این مشکلات باعث شده دغدغه‌های بسیاری مطرح شده و راجع به آن بحث شود.
بیشتر بخوانید:
خطری جدی برای آثار باستانی / ضرورت توجه مسئولان به حفظ میراث فرهنگی
از آنجایی که متاسفانه گردشگری جزو صنایع دسته آخر در کشور ما محسوب می‌شود، هنوز آن حساسیت لازم را نسبت به این موضوع نشان نداده، اما عملا مشکلات ما در زمینه فرونشست به زودی بروز خواهد کرد، کما اینکه شواهدش را در سال‌های گذشته در محور چهار باغ اصفهان به عینه دیدیم که سی و سه پل ترک برداشت و البته هیچ گاه هم به روی خودمان نیاوردیم که این اتفاق ناشی از چه چیزی است.
اندیشیدن تدبیر لازم برای فرسایش زمین توسط معماران قدیمی
آیا این پدیده امری جدید است یا از گذشته وجود داشته و ردی از این موضوع در ساخت بناهای تاریخی هست یا خیر؟
ما با دو شاخص مهم در زمینه فرسایش مواجه هستیم، در ابتدا بحث فروچاله‌هاست که در جایی اتفاق می‌افتد که شما با یک حفره عظیم مواجه شده و می‌بینید که به ناگهان زمین فرو می‌رود و نابود می‌شود. موضوع دیگر بحث فرونشست است که عملا یک ریشه تاریخی دارد و به مرور زمان اتفاق می‌افتد و جالب‌تر اینکه در هویت تاریخی ما به فرونشست بسیار اهمیت داده شده، کمااینکه در ساخت میدان نقش جهان اصفهان، استاد حسن بنا با قبول رنج‌ها و مشقات فراوان به این موضوع به خوبی پرداخت.
درایت معماران قدیم ما نشان می‌دهد که اعتقاد و اشرافیت کامل به مسئله استحکام بنا در زمینه فرونشست زمین داشتند و با اشراف با این موضوع که زمین خواه ناخواه تحت تاثیرفرسایش زیرزمینی قرار می‌گیرد و فرونشست رخ خواهد داد، برای آن تدبیر لازم اندیشیدند.
کمااینکه شبکه آب شهر اصفهان نیز در راستای رفع همین فرونشست طراحی شده بود، به دلیل اینکه لایه‌های زیرین را غنی از رسوبات و املاح کند و با آن اشباعی که در سطوح زیرین اتفاق می‌افتد این فرونشست به تعویق بیفتد، اما امروز شاهد این مورد هستیم که رودخانه‌ای مثل زاینده رود یا دریاچه ارومیه خشک می‌شود و یا حوض سلطان دیگر آبی ندارد و تمام این موارد ناشی از مدیریت سوء منابع و نامدیریتی در آب است که عواقب آن را مشاهده می‌کنیم.
فرونشست زمین سبب مهاجرت بی رویه خواهد بود
آقای میرشاهزاده؛ مبحث گردشگری ایمن این روزها بسیار مطرح می‌شود فکر می‌کنید پدیده فرونشست بر ذهن گردشگران از جهت تمایل به حضور در ایران چه تاثیری خواهد داشت؟
گردشگر مسلما به مقصدی مراجعه می‌کند که جاذبه‌ای برای بازدید داشته باشد. اگر قرار باشد ما به تبع این فرونشست‌ها در آینده هیچ جاذبه‌ای برای معرفی به گردشگر نداشته باشیم و تمام این جاذبه‌ها با فرونشست از هم بپاشند و تخریب شود و دیگر نتوانیم به عنوان یک جاذبه مخاطبمان را دعوت کنیم، اولین رکن گردشگری که همان وجود جاذبه گردشگری است را از دست خواهیم داد.
از منظر دیگر اولین اولویت برای یک گردشگر، ایمنی و امنیت است و اگر گردشگر در طول مسیر جاده با صحنه‌ای مواجه شود که نه پلی و نه جاده ایمنی وجود دارد و خطر فرونشست باعث می‌شود امنیت جاده ای از بین رفته و مسلما عدم وجود امنیت هم در کنار جاذبه‌های گردشگری هم در مقصد گردشگری تاثیر سو بر فرآیند گردشگری خواهد گذاشت.
این فرونشست همچنین سبب مهاجرت‌ها خواهد شد و شهرهایی که با مشکلات فرونشست مواجه شوند و جامعه سنتی و اصیل خودشان را از دست خواهند داد و مردم به مراکز امن‌تر و کوهپایه‌ها مهاجرت کرده و عملا شهر خالی از جاذبه گردشگری، به عنوان مقصد برای هیچ توریستی قلمداد نخواهد شد.
تا دیر نشده باید جلوی خسارت بیشتر را گرفت
راهکار برون رفت از این بحران چیست؟
اگر از کنار این معضلات به سادگی گذشتیم،جبران آن هم به سادگی اتفاق نخواهد افتاد. در دنیا ایران را به عنوان کشور قنات‌ها می‌شناسند، اما اگر آبی در قنات وجود نداشته باشد، عملا مسیر قنات تبدیل به فروچاله خواهد شد و درواقع حفره‌ای که در آن وجود دارد، نشست خواهد کرد و این چاله ها آن جاذبه شاخص ملی که به آن افتخار می‌کنیم را نابود خواهد کرد.
این عوارض متاسفانه کم نیستند اما جالب اینجاست کشورهای کمتر توسعه یافته و یا در مسیر توسعه راهش را پیدا کرده و برای غنی سازی لایه‌های زیرین زمین برنامه‌ریزی داشته و نمی‌گذارند که این خشک شدن بستر منجر به فرونشست شود و ساختار کلی یک شهر و یک استراکچر پایا را از بین ببرد ولی ما به هیچ وجه به این مسائل توجه نکردیم . از جمله این اقدامات منفی؛ صدور مجوزهای بی رویه چاه و بهره برداری از منابعی که در دسترس‌تر هستند و مصادیقش را در معادن هم می‌بینیم که به اندازه کافی از هر معدنی که روی سطح بوده بهره برداری صورت گرفته و اما عمقش را رها کردیم و در حوزه آب هم متاسفانه این مشکلات وجود دارد.
ما به راحتی می‌توانستیم با مدیریت پسماند آب، غنای استحکام زیرزمینی را پایدار کنیم، خوشبختانه راهکارها کم نیستند و به راحتی می‌شود با اقدام به موقع، فاجعه پیش رو را جلوگیری کرد که نیاز به کار کارشناسی و نظر متخصص دارد و به راحتی می‌شود سطوح تخلخلی زیرزمین را با املاح آب و یاری به موقع و تزریق استحکام بخش‌های متناسب جبران کرد، اما گردشگری را به این راحتی دیگر نمیتوان جبران کرد.
گردشگرانی که می‌ترسند به ایران بیایند
به نظر شما انتشار اخبار متعدد از رتبه ایران در فرونشست منجر به سواستفاده شبکه های ضدایرانی و تاثیر بر کاهش گردشگر می‌شود؟
کافی است این رتبه چهارم جهانی ما در زمینه فرونشست زمین زبانزد عام و خاص شود. امروز در دنیا هم به اندازه کافی ضد تبلیغ علیه ایران به عنوان یک مقصد گردشگری وجود دارد، اگر این تبلیغ جایگاه چهارم هم رایج شود مسلما ایران دیگر به عنوان یک مقصد امن شناخته نخواهد شد، در حالی که این موارد جزو دارایی‌هایی روز کشور ما هستند و ما به آنها افتخار می‌کنیم، کما اینکه اگر ارتباطی با ماهیت میراث کهنمان نداشته باشیم از بین خواهند رفت و دیگر هیچ جاذبه ای برای جذب گردشگر نخواهیم داشت و در عین حال هیچ شهری برای شهروندان خودش هم امن نخواهد بود و مهاجرت عظیم ساکنان شهرها را به زودی شاهد خواهیم بود که در پی آن فجایع اقتصادی و اجتماعی عظیمی رخ خواهد داد.
انتهای پیام /
نظر شما