به گزارش گروه دانشگاه ایسکانیوز از اصفهان، امروزه با گسترش صنعت ساخت و ساز و پیدایش نیازهای جدید در این بازار رقابتی، لزوم انجام پژوهش‌های کاربردی در مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. در این رابطه دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان به عنوان یکی از مراکز تحقیقاتی پیشگام در زمینۀ پژوهش‌های کاربردی رشتۀ عمران، در قالب کارگروه تحقیقاتی بتن در حال انجام پژوهش‌های آزمایشگاهی کاربردی بر روی بتن‌ها و فرآورده‌های بتنی نوترکیب می‌باشد. آن‌چه می‌خوانید ماحصل گفتگوی تفصیلی ایسکانیوز با فرید نادری پژوهشگر علمی حوزۀ مهندسی عمران و سرپرست کارگروه تحقیقات بتن دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان است.

هدف ما بومی‌سازی محصولات نوترکیب بتنی با استفاده از دانش داخلی است

زمینۀ تخصصی پژوهش‌های کارگروه تحقیقات بتن چیست؟

کارگروه تحقیقات بتن با توجه به نیازهای روزافزون فرآورده‌های بتنی در صنعت ساخت و ساز و دیگر صنایع مربوطه، در یکسال و نیم اخیر با هدف بومی‌سازی محصولات نوترکیب بتنی مورد استفاده در کشورهای پیشگام در این زمینه، با استفاده از دانش داخلی کار خود را شروع کرده است. این کارگروه تحقیقاتی با بسیاری از نهادهای دانشگاهی و پژوهشی از جمله پژوهشکده‌های بتن و عمران در کشور در تعامل است. اغلب زمینه‌های کاری ما در حوزۀ تحقیقات بتنی و چالش‌های فناورانۀ این حوزه است.

هم اکنون، در حال کار بر روی چه محصولاتی هستید؟

در حال حاضر تمرکز ما بر روی تولید چهار محصول است که شامل سه گروه بتن‌های مسلح شده با الیاف شیشه یا GFRC، بتن‌های پودری واکنش پذیر یا RPC، بتن‌های خود متراکم یا SCC و در نهایت بتن‌های پوزلانی هستند که با توجه به مصالح موجود در کشور، در حال تحقیق و توسعه توسط کارگروه ما هستند.

سالانه حدود بیست دانشجو برای نگارش پایان‌نامه با کارگروه تحقیقات بتن همکاری دارند

نمونه‌های یاد شده در چه مرحله‌ای از تولید قرار دارند و چه مقدار زمان را صرف کار بر روی آن‌ها کرده‌اید و از سویی در فرآیند تحقیقات از همکاری چه تعداد از دانشجویان و استادان بهره برده‌اید؟

به‌ دلیل گستردگی دامنۀ پژوهش‌ها نمی‌توانیم مدت زمان مشخصی را برای ساخت بتن در نظر بگیریم. بتن‌های مختلف معمولاً در بازه‌های سه الی چهار ماهه ارزیابی می‌شوند و سپس نتایج ارزیابی‌ها بررسی می‌شود. آن‌گاه از نتایج نهایی مقاله منتشر شده و یا در صنعت از آن‌ها استفاده می‌شود. در مورد عوامل انسانی معمولاً در هر پروژه سه یا چهار نفر در کار آزمایشگاهی دخیل هستند و یک تیم چهار الی پنج نفره کارهای پژوهشی مانند تنظیم و ویراست مقاله را بر عهده دارند و اساتید شاخص دانشگاهی هم‌چون داوود مستوفی‌نژاد، علی حیدری، علیرضا زارعی و پیام نجفی نیز در تحقیقات با ما همکاری می‌کنند. سالانه حدود بیست دانشجو با ما همکاری دارند و پایان‌نامه‌های خود را حین تحقیقات مشترک با کارگروه ما استخراج می‌نمایند.

در حال مذاکره برای جذب محققان جوان در قالب طرح پویش هستیم

آیا تاکنون در قالب طرح «پویش اشتغال» نیز با دانشجویان همکاری داشته‌اید؟

رایزنی‌های مقدماتی برای اضافه شدن دانشجویان با استفاده از ظرفیت طرح پویش به کارگروه تحقیقات بتن انجام شده است و در حال مذاکره برای جذب محققان جوان از رشته‌های آب و سازه‌های هیدرولیکی، راه و ترابری، سواحل و بنادر، مدیریت پروژه، سازه، محیط‌زیست، معدن و زمین‌شناسی، در قالب طرح پویش هستیم. ولی در حال حاضر، استفاده از ظرفیت دانشجویان در چارچوب پیشبرد پژوهش‌های مربوط به پایان‌نامه و مقالات دانشجویان تحصیلات تکمیلی است.

تحریم، فرصتی عالی برای توسعۀ تکنولوژی پیشرفتۀ ایرانی است

امکانات آزمایشگاهی دانشگاه برای پوشش تحقیقات شما کافی است یا از امکانات و زیرساخت‌های برون‌دانشگاهی نیز در کار خود کمک می‌گیرید؟

دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان جزو مجهزترین آزمایشگاه‌های دانشگاهی کشور در زمینۀ رشتۀ مهندسی عمران می‌باشد و دستگاه‌ها تقریباً کامل است. فقط با مسألۀ خرابی قطعات برخی از دستگاه‌های غیر بومی روبرو هستیم که به دلیل تحریم قادر به خرید قطعات آن‌ها نیستیم و در برخی موارد به‌جای اجرای تست اصلی، به سمت اجرای تست مشابه و جایگزین بومی می‌رویم.

آیا تست‌های جایگزین، دقتِ تست اصلی را دارد؟

گاهی اوقات حتی نتایج با دقت بیشتری نیز ثبت می‌شوند؛ مثلاً دستگاه ELE که یکی از دستگاه‌های مطرح در بحث مقاومت فشاری یا خمشی بتن است، در مقایسه با دستگاه‌ یکی از شرکت‌های ایرانی به نام آزمون، ضریب خطای بیشتری نشان می‌دهد. در نتیجه استفاده از تست‌های جایگزین بومی نه تنها از کیفیت خروجی تحقیقات ما کم نکرده، بلکه بر آن افزوده است. مهندسان ایرانی در این زمینه نشان دادند که تحریم هرچند دشواری‌هایی را در مسیر انجام تحقیقات ایجاد می‌کند، اما یک فرصت عالی برای خودکفایی و توسعۀ تکنولوژی پیشرفتۀ ایرانی در صنایع عمرانی است.

بهینه‌سازی بتن که در حال حاضر از موضوعات مهم مورد پژوهش توسط کارگروه شماست، چه جایگاهی در صنایع عمرانی ایفا می‌کند و مزایای آن چیست؟

فناوری بهینه‌سازی بتن در ایران ابتدا بر روی خط تولید خریداری شده از سایر کشور پیاده‌سازی شد. اولین کار ما توقف روند واردات و جایگزین کردن آن با فناوری بومی بوده است؛ برای مثال یکی از شرکت فعال در تولید پنل‌های بتنی خط تولید خود را در سال ۲۰۱۲ از چین خریداری کرد و اکنون نماهای ساختمانی GFRC را تقریباً برای بازار کل کشور و هم‌چنین کشورهای همسایه تولید و اجرا می‌‎کند. خط تولید این شرکت با استانداردهای کشور چین فعالیت می‌کند که اتلاف هزینۀ قابل توجهی هم دارد. برای مثال ماسه سیلیسی مورد استفاده در این خط تولید حدوداً 1.5 میلیون تومان به ازای هر تن هزینه دارد که ما در حال تلاش برای جایگزین کردن آن با مصالحی دیگر هستیم که قیمت بسیار پایین‌تری داشته و حتی کارایی بیشتری نیز دارد. در صورت عملی شدن این بهینه‌سازی با استفاده از تکنولوژی و دانش بومی، هزینۀ تمام شدة پنل‌های  GFRCدر کشور کمتر از نصف می‌شود.

با نهایی شدن تحقیقات، صرفه‌جویی ارزی قابل توجهی برای کشور خواهیم داشت

این پنل‌ها فقط در نمای ساختمان استفاده می‌شود یا در سایر اجزای سازه نیز به کار می‌رود؟

پنل‌های GFRC اغلب در نما به کار می‌رود. ولی مثلاً در مورد بتن خودمتراکم یا SCC، در گذشته چون ما تکنسین اجرای گستردۀ این نوع بتن را نداشتیم و یا صرفة اقتصادی نداشت، از مهندسان اروپایی برای بتن‌ریزی سدها و موارد خاص استفاده می‌شد. در فرآیند بتن‌ریزی برای عمل‌آوری بتن، ویبره‌هایی به مادۀ بتنی وارد می‌شود تا تمام درزهای قالب را پر کند و هوای میان بتن را خارج سازد. بتن خودمتراکم نیازی به ویبره ندارد و به دلیل روانی بالا، همة فضای قالب را پر می‌کند. این بتن غالباً در مواردی که ویبره زدن به بتن سخت یا غیرممکن است مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صورت به ثمر رسیدن نهاییِ تحقیقات ما در این حوزه، علاوه بر افزایش کیفیت سازه‌های عمرانی مورد اجرا توسط مهندسان ایرانی، صرفه‌جویی ارزی قابل توجهی نیز برای کشور خواهیم داشت و حتی می‌توانیم نگاه صادراتی به این تکنولوژی داشته باشیم.

تنها چالش موجود، کمیاب بودن قطعات یدکی دستگاه‌های تست است

در پژوهش‌های خود به چه چالش‌هایی برخورد کردید؟

در بحث پژوهش با مشکل خاصی برخورد نکردیم زیرا اینترنت و پایگاه‌های داده، منابع پژوهشی ما را تأمین می‌کند و می‌توانیم از مقالاتی که محققان کشورهای دیگر ثبت می‌کنند نیز استفاده کنیم؛ همان‌طور که پژوهش‌های محققان ایرانی نیز مورد استناد در دیگر کشورها می‌باشد. چالش عمدة ما، دستگاه‌های اجرای تست هستند که قطعات یدکی آن بخاطر تحریم کمیاب است.

در بحث حمایت‌های مالی و تجاری سازی مشکل خاصی داشته‌اید؟

تاکنون مشکل خاصی در این زمینه نبوده و حمایت‌های لازم از پژوهشگران در کشور انجام می‌شود.

چه سازمان‌ها و ارگان‌هایی با شما همکاری می‌کنند و این همکاری‌ها در چه حیطه‌ای است؟

در مقاطعی برخی شرکت‌های دولتی کمک کردند تا مصالح مورد استفادۀ کارگروه تحقیقات بتن به‌طور رایگان در اختیار ما گذاشته شود. دانشگاه آزاد اسلامی نیز آزمایشگاه خود را به‌طور کامل در اختیار ما قرار داده است. هم‌چنین دانشگاه صنعتی امیرکبیر و صنعتی اصفهان نیز در حوزة تحقیقات همراه ما می‌باشند. در موضوع نگارش طرح اختلاط و تجاری‌سازی نیز استادان دانشگاه شهرکرد با ما همکاری خوبی داشته‌اند. با سازمان نظام مهندسی هم در برنامه‌ریزی‌های‌مان برای گام‌های آتی در تعامل هستیم.

یافته‌های کارگروه تحقیقات بتن برای پروژه‌های کلان تجاری‌سازی شده است

بازار هدف محصول شما چیست؟

در همان ابتدای تحقیقات در بحث پنل‌های GFRC، طبق تفاهم‌نامه‌ای که دانشگاه‌ آزاد اسلامی با یکی از سازمان‌های فعال در این حوزه منعقد نموده، مقرر شد اگر بهینه‌سازی کارگروه تحقیقات بتن موفقیت‌آمیز باشد، این سازمان خط تولید خود را به سمت تحقیقات ما هدایت کند. یافته‌های ما اغلب تجاری‌سازی شده و بازار هدفِ آن نیز بسیار گسترده است و شامل تأمین اجزا و قطعات برای پروژه‌های کلان می‌شود.

محققان جوان باید واقعاً با علاقه وارد کار تحقیقاتی شوند

به عنوان سوال آخر، چه توصیه‌ای برای دانشجویان و پژوهشگران جوان دارید؟

تا قبل از سال 1389 ما با واردات مصالح روبرو بودیم، ولی در حاضر جز در موارد خاص واردات تقریباً به صفر رسیده است. از آن‌جا که ایران تقریباً تمام مواد معدنی مورد نیاز از جمله سیلیس، کربنات کلسیم و انواع شن و ماسه را دارد، فرصت خوبی برای علاقه‌مندان به بهینه‌سازی مصالح عمرانی از جمله انواع بتن وجود دارند و محققان می‌توانند تکنولوژی و یافته‌های علمی روزِ دنیا را با امکانات مطلوب موجود در کشور بومی‌سازی کنند. البته در مسائل تحقیقاتی، عملاً نهاد خاصی از پژوهش‌های دانشجویی حمایت نمی‌کند و پیشنهاد می‌کنم اگر دانشجویان وارد کارهای پژوهشی می‌شوند، جدای از فرآیند تجاری‌سازی با همکاری سازمان‌ها و شرکت‌ها، اصلا نگاه مالی به اصل تحقیق و پژوهش نداشته باشند. کار پژوهشی در کنار فعالیت‌های علمی دیگر خوب است اما حمایت‌های مالی از پروژه‌های پژوهشی به اندازه‌ای نیست که یک دانشجو بتواند رأساً هزینۀ دستگاه‌های مورد نیاز برای تولید را تأمین کرده و مستقلاً به تجاری‌سازی بپردازد. در نتیجه محققان جوان باید واقعاً با علاقه وارد کار تحقیقاتی شوند و در گام بعد در مباحث اقتصادی با سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ همکاری کنند و یا پس از گرفتن گواهی ثبت اختراع، اقدام به فروش اختراع خود کنند. بنابراین توصیۀ من این است که محققان جوان با دید اقتصادی وارد این‌کار نشوند و پیش از هر چیز، علاقه و اشتیاق علمی داشته باشند.

خبرنگار: امید ابراهیمی

انتهای پیام /