به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، به طور قطع در سالهای گذشته همه ما با صحنههایی مانند اینکه فردی با دست و دلبازی زیاد در مصرف آب، شلنگ را در دست گرفته و مشغول شست و شوی ماشین یا حیاط وکوچه و خیابان است، مواجه بودهایم و شاید برایمان نه عجیب بوده نه دردآور. اما در حال حاضر با توجه به شرایط کم آبی در بیشتر استانهای کشور دیگر تماشای این صحنهها برای قریب به اتفاق مردم عادی نیست. تا جایی که افراد دلسوز سعی میکنند به هدر دهندگان آب تذکر دهند.
کم آبی در کشور موضوعی مربوط به امروز و دیروز نیست بلکه مدتهاست که گوش همه ما با شنیدن شعار «آب هست، ولی کم است!» آشناست. کارشناسان حوزههای محیط زیست، جغرافیا و آب و هوا بیش از چند دهه است که به مسئولان درباره آینده نه چندان مطلوب منابع طبیعی و آب هشدار میدهند. در واقع بحران و شرایط فعلی غیرقابل پیشبینی نبود.
از سوی دیگر در ماههای ابتدایی آغاز به کار دولت سیزدهم، شاهد برپایی تجمعات اعتراضآمیز کشاورزان، دامداران و مردم در برخی استانهای کشور به ویژه خوزستان و اصفهان بودیم چرا که در اثر کمبود آب زمینهای کشاورزی و محصولات کشاورزان در حال خشک شدن است یا دامداران آب کافی برای پرورش دامهای خود ندارند. این کمبود آب علاوه بر آسیب رساندن به منابع طبیعی باعث ایجاد نارضایتی و ایجاد مشکلاتی برای مردم نیز شده است.
امید به بارش بحران آب در کشور را حل نخواهد کرد، اگر مسئولان بخواهند به امید بارش و چرخه طبیعت باشند، مشکلات کمبود آب روز به روز گسترش مییابد.
توسعه سدها و تراکم جمعیت در بستر وسیع کلان شهرها، توزیع نادرست جمعیت و صنایع بین شهرهای مختلف، نوع کشت و تعداد کشت در سال، نوع باغات و نوع صنایع و میزان بارش، شاید در پیدایش و گسترش بحران کم آبی اثر گذار است.
امید به بارش بحران آب در کشور را حل نخواهد کرد، اگر مسئولان بخواهند به امید بارش و چرخه طبیعت باشند، مشکلات کمبود آب روز به روز گسترش مییابد. در این خصوص کارشناسان جغرافیا، محیط زیست یا حتی شهرسازی انتقادات بسیاری به نحوه مدیریت ناکارآمد آب در کشور دارند.
آینده روشنی برای منابع طبیعی و آب وجود ندارد
نرخ رشد جمعیت در سالهای اخیر منفی بوده است؛ اما با تصویب طرح «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» یا اجرای سیاست های تشویقی برای فرزندآوری زوجین، میتوان احتمال داد که در سالهای آینده شاهد رشد جمعیت باشیم. استفاده از منابع آبی ارتباط مستقیم با افزایش جمعیت دارد. در نتیجه مسئولان در کنار وعده سیاستهای تشویقی باید زیرساخت های لازم شهری را نیز فراهم کنند.
کریم حسینزاده دلیر عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ضمن ابراز نگرانی از اینکه در آینده برای تامین آب شهرها با مشکل مواجه خواهیم بود، میگوید: زمانیکه دریاچه ارومیه و سایر دریاچهها یا حوضهها یا آبریزها در حال خشک شدن باشند، به طور قطع منابع آبی برای نسلهای آینده باقی نخواهد ماند.
وی نبود آب را اصلیترین چالش برای آینده شهرنشینی در کشور معرفی کرد و یادآور شد که در نتیجه مسئولان باید تمامی تمرکز خود را بر مدیریت شهری یا منابع طبیعی صحیح و طولانی مدت، در سطح ملی قرار دهند.
حسینزاده دلیر با صراحت میگوید «آینده روشنی برای منابع طبیعی و آب کشور متصور نیست و در حال حاضر بحران آب چند شهر یا استان را درگیر کرده است؛ اما در آیندهای نزدیک کل کشور را دربر خواهد گرفت.»
این کارشناس جغرافیای سیاسی با انتقاد از مکانیابی نادرست برای ایجاد شهرهای جدید بیان کرد که وجود منابع آبی یکی از فاکتورهای مناسب برای شهرسازی است.اگر شهری از ابتدا در منطقه فاقد منابع آبی بنا شود، طبیعی است که با گذشت مدت زمانی با مشکلات و چالشهای مرتبط با کمبود آب مواجه خواهد شد.
کم آبی ایران ربطی به میزان بارشها ندارد
آمایش سرزمین با ارزیابی هدفمند منابع و شرایط محیطی به انتخاب و توزیع مناسب آن منابع کمک میکند. موضوعی که به نظر میرسد در دوران کم آبی برای استفاده دقیق قطره قطره آن بسیار مفید است.
تقی شامخی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بیشتر دولتها و مسئولان پس از انقلاب اسلامی را در به وجود آوردن بحران کم آبی در کشور تاثیرگذار دانست.
وی معتقد است که کم آبی به میزان بارشها در کشور ربطی ندارد و میگوید: «اگر میزان بارش را در 100 سال گذشته در نظر بگیرم، نوسانات بارندگی در تهران بین 150 تا 400 میلیمتر در سال بود به این معنا که همواره ایران درگیر خشکسالی بوده است و موضوع جدیدی نیست.»
شامخی با انتقاد از اجرایی نشدن طرح آمایش سرزمینی در کشور اذعان میکند که برنامههای آمایش سرزمینی هر کشور همانند نقشه راهی برای چگونگی تقسیم منبع آبی یا طبیعی است. زمانیکه این سند اجرایی وجود نداشته باشد، مسئولان نیز با علم یا دید مناسب نمیتوانند عمل کنند.
این کارشناس محیط زیست با تاکید بر اینکه تخصص و علم کشاورزی و منابع طبیعی در ایران کاملا به روز است، اذعان میکند: از نظر تکنولوژی در حوزه کشاورزی مشکلی وجود ندارد؛ اما فسادهای موجود در کشور مانع از اجرای این راهکارها برای حل بحران کم آبی میشود.
تاسیس کارخانه در اصفهان خیانت بود!
استانهای اصفهان، خوزستان، سیستان و بلوچستان شاید نسبت به سایر استانهای دیگر در کشور با بحران کم آبی به ویژه برای فعالیتهای کشاورزی یا مصرف شهری مواجه هستند. در حال حاضر به گفته کارشناسان منابع طبیعی، استان اصفهان با خشکسالی ایدئولوژیک، ژئومورفولوژیک و اقلیمی، هواشناسی و کشاورزی مواجه است، رودخانه زاینده رود خشک شده و بیشتر چاهها، کم آب یا بی آب شده و چشمههای اطراف آن نیز خشک شده است.
امیر گندمکار عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی درباره بروز مشکلات کم آبی در استان اصفهان و خشک شدن زاینده رود در چند سال گذشته اظهار می کند که این مشکلات به علت تصمیمگیریهای نادرست مدیران و افراد غیر متخصص در گذشته بوده است.
وی اظهار نظر مسئولان مبنی بر اینکه خشکسالی و کم بارشی را علت بحران آب در اصفهان میدانند را این یک دروغ محض دانست.
گندمکار با تاکید بر اینکه مشکل کم آبی مختص به اصفهان نیست بلکه حوضه زاینده رود را در بر میگیرد، دلایل آن را اینگونه تشریح کرد: «در دولت دوم محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری اسبق تصمیم گیری برای مدیریت آب به استانداران سه استان چهارمحال بختیاری، اصفهان و یزد واگذار شد. در نتیجه هر استاندار برای تامین منافع استان خود، خواستار سهم بیشتر آب شد که این سهم خواهی باعث بروز بحران آب در اصفهان شده است.»
این مدرس دانشگاه افزایش کارخانهها و مصرف بیش از حد این صنایع از آب و برق در اصفهان را نادرست دانست و عنوان می کند این اشتباهات قابل بخشش نیست. تاسیس کارخانه در اصفهان در واقع خیانت مسئولان این استان به مردم بود. به عنوان مثال تاسیس و فعالیت کارخانه فولاد مبارکه.
عدم استفاده بهینه از آبهای فصلی
در حالی که برخی از استانهای شرقی مانند سیستان و بلوچستان یا استان های جنوبی نظیر هرمزگان در چند روز گذشته درگیر سیل بودند و بر اثر بارشهای فراوان و گرفتگی خیابانها و معابر عمومی متحمل آسیبهای مالی شدهاند، این سوال بی پاسخ در ذهن مردم ایجاد میشود که چرا مسئول برنامه ریزی طولانی مدت مناسب و کاربردی در سطح کلان برای مدیریت آب در کشور ندارند. به عنوان مثال میتوان از آبهای سطحی، گذرا و فصلی و موسمی بهره برداری مناسب داشت و برای فصلهای کم بارش یا گرم استفاده کرد. البته شاید بتوان گفت اگر مدیریت منابع آبی و توزیع آب از آبریزها بر اساس اصول پیشگیرانه یا از جنس آینده نگری نباشد، منابع آبی با تهدیدات جدی مواجه خواهند شد.
انتهای پیام/
نظر شما