غفور شیخی؛ جامعهشناس در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، درباره دلایل جامعهشناختی قتلهای ناموسی گفت: ناموس واژهای چند لایه و چند بعدی مشترک است که بخشی از آن مرتبط با فرهنگ، بخشی در ارتباط با دورنمای تاریخی، بخشی مرتبط با مسائل دینی، قسمتی در ارتباط با مباحث روانشناسی و بخشی هم تاثیرگرفته از آداب و رسومی است که در آن جامعه حکمفرما هستند؛ در واقع ممکن است هر کدام از این مسائل در جامعهای مهم باشد اما در جامعه دیگری دارای اهمیت نباشند. بحث ناموس چندبعدی و چند لایه است و در هر منطقه نگاه به آن متفاوت است و به همین جهت دلایل جامعهشناختی قتلهای ناموسی متناسب با هر منطقه متفاوت است.
بیشتر بخوانید
چرا آماری از قتلهای ناموسی ارائه نمیشود؟ / عدم تناسب بین جرم و مجازات
ردپای خانواده و جامعه در قتلهای ناموسی / کودکان قاتل به دنیا نمیآیند
قتل زیر سایه قانون به بهانه حفظ آبرو / چرا مجازاتها بازدارنده نیستند؟
او ادامه داد: گاهی مسائل جنسیتی در منطقهای در بروز قتلهای ناموسی اثرگذار بوده و در مواقعی هم موضوع تعصب مطرح میشود یعنی فرد در موقعیتی قرار میگیرد که به قومیت و تعصب او توهین شده و دست به ارتکاب قتل میزند. کجفهمی از مسائل دینی یا دگم اندیشی هم میتواند یکی از عوامل تاثیرگذار باشد، در این مورد فرد خود را مالک دیگری میداند البته مواردی هم بوده که زن مرتکب قتل شده یا یرادر و پدر این کار را انجام دادهاند اما حس مالکیت داشتن نسبت به طرف مقابل در همه وجود داشته است. این به کج فهمی از مسائل دینی بازمیگردد که قاتل خود را محق میداند؛ حتی مواردی بوده که بعد از گذشت چند سال از آن موضوع ناموسی پدر نقشه کشیده و دختر را به قتل رسانده است.
شیخی توضیح داد: مورد بعدی ناشی از آثار و پیامدهای جهانی شدن است؛ یعنی برخی از قتلهای ناموسی ناشی از تاثیرپذیری از جوامع دیگر، رسانهها، فیلمها و خیال پردازیهایی است که فرد دارد مثلا فیلمهای ژانر وحشتی که کلیسا در اروپا تولید میکند، تاثیر مخربی در جوامع دیگر دارد تا راحتتر فرد تاثیرگرفته مرتکب قتل شود یعنی قاتل تصور میکند که این کار روالی در جهانی شدن است که برای حل مسائل رو به قتل بیاوریم. مثلا فیلم هفت گناه کبیره یکی از آثاری بود که میتوان در خصوص نقش رسانه مثال زد.
او افزود: قتلهای ناموسی ارتباط مستقیمی با میزان فهم و شعور فرد دارند؛ فرد هرچه کمتجربه، کم سواد و احساساتیتر باشد، بیشتر دست به این قتلها میزند و در مقابل هرچقدر که فرهنگ جامعه منعطفتر بوده و افراد آن جامعه دنیادیدهتر باشند، قتلهای ناموسی هم کمتر میشوند. انعطاف فرهنگی نشان میدهد که استراتژی آن جامعه در برخورد با یک موضوع ناموسی چگونه است و آیا رو به قتل میآورند یا تاکتیکهای دیگری نظیر عمل به قانون و تلاش برای حل مشکل را پیش میگیرند؟ این دلایل که ذکر شد بیشترین علل جامعهشناختی قتلهای ناموسی هستند اما ممکن است هر کدام از عوامل در جامعهای پررنگتر باشند؛ مثلا در لرستان بحث قومی و در کردستان بحث فرهنگی، در مناطق عرب نشین موضوعات دینی در اولویت هستند.
شیخی در پاسخ به این سوال که چرا آمار درستی از قتلهای ناموسی ارائه نمیشود، توضیح داد: موضوع فقط ارائه دادن آمار نیست، برخی از آمارها باعث ایجاد وحشت در جامعه میشوند، مثلا رابطه جنسی محارم زیاد است اما نمیتوان آن را علنی کرد. در مورد قتل ناموسی هم تنها ارائه آمار مهم نیست بلکه باید در کنار آمار راهکار ارائه داد، بودجه تعیین کرد، مسئولان و ناظرانی برای حل مشکل به کار گرفته شوند.
او اضافه کرد: دو عامل در پیشگیری بسیار موثر است که یکی بحث آگاهی دادن به خانوادهها در مورد حقوقشان است که آنها را مطلع کنیم که از نظر قانونی چه حق و حقوقی دارند برای مثال آیا برادر، پدر یا شوهر از منظر قانون حق دخالت در برخی مسائل فردی زن را دارد یا خیر؟ ما در حوزه اطلاعرسانی و آگاهی بخشی درخصوص حقوق قانونی روابط فردی کم کاری کردهایم.
این جامعهشناس در بررسی اینکه در کدام نقطه ایران قتل ناموسی آمار بیشتری دارد، گفت: در مناطقی که به لحاظ تحصیلات، تکالیف شهروندی، آگاهی از مسائل اجتماعی و بروز بودن خانوادهها ضعیف هستند، بیشتر درگیر قتلهای ناموسی میشوند. آب و هوا و اقلیم هم میتواند موثر باشد، معمولا مناطق بد آب و هوا که فشار روی مردم بیشتر بوده و منابع اقتصادی هم کمتر است، استرس در خانوادهها بیشتر بوده و آمار قتل بالاتری دارند.
او در پایان تاکید کرد: باید به جای اینکه مرتبا به دنبال دلیل قتلهای ناموسی باشیم، راهکار ارائه دهیم و از همه مهمتر شکاف بین مردم و حکومت باید پر شود چراکه هیچ برنامهای بدون اتکا به سرمایه فرهنگی و انسانی پیش نمیرود. بعد از بررسی قتلهای ناموسی باید به سمت ارائه طرح و راهکار و تخصیص بودجه برویم نه اینکه فقط کالبدشکافی کنیم و تاثیری هم نداشته باشد.
انتهای پیام /
نظر شما