به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز ، تراکم کلاس‌های درسی و کمبود سرانه فیزیکی مدارس از جمله مواردی بود که در دو سال کرونا به دلیل دوری دانش‌آموزان از مدرسه چندان به چشم نیامد اما با شروع سال تحصیلی جدید و حضور دانش‌آموزان مجددا شاهد کلاس‌های شلوغ و پرتراکم خواهیم بود و این می‌تواند یکی از چالش‌های مهم آموزش و پرورش در سال تحصیلی جدید باشد. در این گزارش ضمن گفت‌وگو با کارشناسان به بررسی ابعاد مختلف این موضوع پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
بیشتر بخوانید
بیمه جدید معلمان باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ / بیشتر فرهنگیان و بازنشستگان از آتیه‌سازان حافظ راضی نیستند
قول نوری برای ساخت مدارس تمام ساحتی
از جمله مواردی که نوری وزیر آموزش و پرورش در زمان رای اعتماد در برنامه‌های خود به مجلس ارائه داد، رسیدگی به موضوع سرانه فیزیکی مدارس بود. در برنامه نوری آمده بود که نیاز به تغییر از نگاه تفکیکی به فضای فیزیکی مدارس به نگاه فرآیندی به تربیت و ساخت مجتمع‌های تربیتی احساس می‌شود و گستردگی و فراگیری زیرساخت‌های فیزیکی و مجازی آموزشی، پرورشی و اداری آموزش و پرورش در کل کشور در دستور کار این وزارت‌خانه خواهد بود.
محمد صادق ستاری فرد؛ معاون وزیر و سخنگوی آموزش و پرورش هم در این خصوص گفته بود: از الزامات تربیت تمام ساحتی، داشتن مدرسه و فضای آموزشی تمام ساحتی است، به این معنا که هر مدرسه باید دارای نمازخانه، کتابخانه، فضای ورزشی و اتاق بهداشت باشد و آن زمان می توان عنوان کرد که مدرسه کانون تربیتی محله است. پویاسازی، شاداب‌سازی و سالم‌سازی محیط تربیتی و فضای مدرسه از الزامات یک مدرسه تمام ساحتی است، بنابراین از اهداف معاونت وزیر آموزش و پرورش این است که در کنار توجه به ساحت‌های ششگانه مورد تاکید در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، الزامات مدرسه تمام ساحتی را پیاده سازی کنیم.
کمبود سرانه مالی در مدارس
ابراهیم سحرخیز معاون سابق آموزش متوسطه و کارشناس آموزش و پرورش در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز درخصوص کاهش سرانه فیزیکی مدارس و تراکم کلاس‌ها گفت: سرانه منطقی برای هر دانش‌آموز در سطح کشور با استانداردهای جهانی فاصله بسیار زیادی دارد. البته باید توجه داشت که سرانه فیزیکی فقط کلاس درس نیست، فضای کتابخانه، آزمایشگاه و محیط مناسب برای ورزش اهمیت دارد و ما در این فضاها به ویژه فضای ورزشی ضعف بسیار زیادی داریم و از دنیا عقب هستیم. مثلا فضای سرپوشیده‌ای برای ورزش نداریم که در روزهای آلودگی هوا بچه‌ها از ورزش محروم نشوند.
او افزود: در بحث فضای آزمایشگاهی و کارگاهی هم بی‌توجهی معلمان و مدیران باعث شده که این دو فضا مورد توجه قرار نگیرند و هم مشکل کمبود امکانات و سرانه وجود دارد. مدارس دولتی ما امروز سرانه مالی کافی ندارند و آزمایشگاه و کارگاه هم برای تجهیز شدن به پول نیاز دارد.
این کارشناس آموزش و پرورش عنوان کرد: سرانه فیزیکی مدارس بسیار کم است، در چند سال اخیر مدارس ما چند نوبته شده‌اند. در سال‌های ۸۹ یا ۹۰ مدارس دو نوبته را کاهش دادیم اما امروز تراکم کلاس‌ها بالا رفته و به مرز ۳۵ یا حتی ۴۰ نفر رسیده است.
کلاس‌های پرتراکم زمینه‌ساز ترویج خشونت
او ادامه داد: در شهرستان‌های تهران که مهاجرت پذیر هستند، مدارس تراکم مضاعف و بیش از انتظار دارند که منجر به افت تحصیلی دانش‌آموزان می‌شود. مفهوم مدارس دو نوبته این است که به اندازه شیفت بعد از ظهر کمبود مدرسه داریم. ما انتظار داریم که بر اساس تعارف شورای عالی آموزش و پرورش میانگین استاندارد سرانه فیزیکی به ۱۹ برسد یعنی به ازای هر ۱۹ نفر یک کلاس داشته باشیم اما امروز در برخی استان‌های کوچک میانگین ۲۶ است.
سحرخیر عنوان کرد: میانگین ۲۶ یعنی ما کلاس‌های ۴۰ نفره داریم و در برخی روستاها هم که جمعیت کم است، تعداد دانش‌آموز کمتری دارد. ۲۶ یعنی فاجعه! معلم چطور می‌تواند کلاس ۴۰ نفره را اداره کند؟ با این شرایط انتظار دارند که خشونت ترویج نشده و بین دانش‌آموزان دعوا نشود؟
تراکم بالا در حاشیه شهرها
مصطفی اسدی کارشناس آموزش و پرورش در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز هم به موضوع شلوغی کلاس‌ها در حاشیه شهرها اشاره کرد و گفت: تقسیم بندی مدارس به دولتی و غیردولتی اجتناب ناپذیر است زیرا اگر سرانه آموزشی را بین هشت تا ۱۰ میلیون درنظر بگیریم و بخش غیردولتی را حذف کنیم، این دانش‌آموزان به بخش دولتی خواهند آمد و سرانه آموزشی بسیار ناچیز خواهد شد. از طرفی تعداد دانش‌آموزان هم افزایش پیدا کرده است و سرانه فضای فیزیکی که باید پنج تا شش متر مربع باشد در مناطق پرتراکم ¼ است. به ویژه در حاشیه شهر تراکم بالایی داریم و این موضوع بر کیفیت آموزشی تاثیر می‌گذارد.
خانه مسکونی را به مدرسه تبدیل می‌کنند
موضوع مدارس غیردولتی و استفاده از ظرفیت آن‌ها یکی از راهکارها است اما سحرخیز معاون سابق آموزش متوسطه معتقد است نسبت به مدارس غیردولتی اغماض می‌شود. او در این باره بیان کرد: سازمان نوسازی مدارس باید پیش از دایر شدن مدرسه غیردولتی بازدید کند که این ساختمان استحکام دارد یا خیر؟ کلاس مناسب دارد و حیاط مدرسه پاسخگوی تعداد دانش‌آموزان هست یا خیر؟ سرویس بهداشتی استاندارد و آب آشامیدنی مناسب دارد؟ سیستم گرمایشی و سرمایشی مطلوب دارد؟ در حالی که هیچ کدام از این موارد رعایت نمی‌شوند و فرد خانه مسکونی را تبدیل به مدرسه می‌کند.
او افزود: در مقابل مدارسی هم در مناطق یک و سه تهران داریم که بسیار مجهز ساخته شده و شهریه‌های ۴۰ میلیونی می‌گیرند! آقایان می‌گویند که افزایش قیمت‌ها روی شهریه اثر نمی‌گذارد اما این اتفاق خواهد افتاد.
پیک جمعیتی در دوره ابتدایی
سحرخیر اظهار داشت: در دوره‌ای مبلغی برای نوسازی مدارس اختصاص یافت و اتفاق خوبی هم افتاد اما بعدا پیگیری نشد و در چند سال اخیر هم به دلیل کمبود بودجه دولت دست به دامان خیرین مدرسه‌ساز شد. استفاده از خیرین خوب است اما پاسخگوی این میزان نیاز نیست. ما جامعه را به فرزندآوری تشویق می‌کنیم و دوباره شاهد پیک جمعیتی در دوران ابتدایی خواهیم بود اما امکانات کافی نیست.
او اضافه کرد: هزینه ساخت هر کلاس امروز بیش از ده میلیون تومان است و این به بنیه قوی مالی نیاز دارد. اگر آماری از تراکم کلاس‌ها بگیریم مشخص می‌شود که چه میزان مدرسه نیاز داریم. فضای آزمایشگاهی و کارگاهی نیازمند توجه ویژه دولت است.
سهم ناچیز آموزش و پرورش در تولید ناخالص ملی
سحرخیز ضمن اشاره به اینکه میزان تخصیص از تولید ناخالص ملی به آموزش و پرورش کمتر از دو ونیم درصد است درحالی که که کشور همسایه ما ترکیه تا پنج درصد از تولید ناخالص ملی خود را به آموزش اختصاص داده است، بیان کرد: کمتر از دو نیم درصد به مفهوم تضعیف مدارس دولتی است. کدام مدارس دولتی را سراغ دارید که در ثبت نام اولیا را نقره داغ نکد، ۳۰ درصد از هزینه آموزش و پرورش در مدارس دولتی را مردم تحت عنوان کمک‌های داوطلبانه می‌دهند. دولت به مدیر مدرسه سرانه نمی‌دهد و او مجبور است که کارنامه و آب و برق را بهانه کند و از مردم پول بگیرد. همین چند سال پیش مردم ده هزار میلیارد تومان به آموزش و پرورش کمک کردند، این رقم بالایی است.
کمبود نیرو و بازنشستگی معلمان بعد از رتبه بندی موضوع را بحرانی‌تر خواهد کرد
زمانی که کمبود سرانه فیزیکی در کنار کمبود نیرو قرار گیرد، مشکل آموزش و پرورش بحرانی‌تر شده و همین امر زمینه‌ساز افزایش تراکم کلاس‌ها خواهد شد. مصطفی اسدی در این باره به ایسکانیوز گفت: در بحث نیروی انسانی آموزش و پرورش فاجعه‌ای در حال رخ دادن است. در حال حاضر بسیاری از معلمانی که در آستانه بازنشستگی قرار دارند، در انتظار اعمال رتبه بندی هستند تا بازنشستگی خود را اعلام کنند. بالغ بر ۳۰۰ هزار بازنشسته خواهیم داشت. در واقع بیش از یک سوم نیروی انسانی بازنشسته خواهند شد. ظرفیت دانشگاه فرهنگیان هم سالانه کمتر از ۵۰ هزار نفر است و این میزان خلا نیروی انسانی را پر نمی‌کند.
نقش تعارض منافع
حسین صادقی؛ کارشناس مسائل آموزش و پرورش معتقد است که یکی از دلایل تراکم بالای کلاس‌ها و کمبود سرانه فیزیکی بحث تعارض منافع است. او در گفت‌وگو با ایسکانیوز به این مضوع اشاره کرد و توضیح داد: تعارض منافع چه در آموزش و پرورش و چه در دیگر دستگاه‌ها، موقعیت‌هایی را شامل می‌شود که می‌تواند زمینه‌ساز بروز فساد شود؛ حال این موقعیت می‌تواند در سازمان مشارکت‌ها و مدارس غیردولتی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی درسی، مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی، مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور، مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی، سازمان نوسازی وتجهیز مدارس و حتی معاونت‌های آموزشی و معاونت برنامه‌ریزی منابع و ادارات کل تابعه آن باشد.
او افزود: اگر مسئولان سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و مشارکت‌های مردمی، خود صاحب چندین مدرسه غیردولتی باشند قوانینی مصوب می‌کنند که بیشترین عواید از مدارس و مراکز آموزشی، نصیب آموزشگاه‌های خود شود. انتظار می‌رود آموزش و پرورش با ارایه چارچوب علمی و پژوهشی، عوامل و بسترهای ایجاد فساد ناشی از تعارض منافع را شناسایی و با تدوین آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های لازم و فراهم کردن زمینه اجرای آن زمینه ارتقای سلامت اداری در نهاد آموزش و پرورش را فراهم کند.
بودجه نوسازای و ساخت مدارس چقدر است؟
به گزارش ایسکانیوز، در ۱۵ اسفند ۱۴۰۰ مجلس ضمن بررسی بودجه تصویب کرد که پنج هزار میلیارد تومان برای ساخت، تجهیز، تکمیل و بازسازی فضاهای آموزشی وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم اختصاص داده شود. براساس بند (ی) تبصره ۵ اصلاحی ماده واحده لایحه بودجه ۱۴۰۱ کل کشور هم. به دولت اجازه داده شده که مبلغ ۳۰ هزار میلیارد ریال اوراق مالی اسلامی منتشر کند، تا جهت احداث، تکمیل و تجهیز فضاهای آموزشی، پرورشی و ورزشی وزارت آموزش و پرورش(سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور) با اولویت مدارس عشایر (با هماهنگی سازمان امور عشایر) با اولویت مدارس روستاهای فاقد مدرسه یا دارای مدرسه کانکسی و دانشگاه فرهنگیان به مصرف برسد. این اوراق خارج از سقف پیش‌بینی‌شده در جدول شماره(۴) ماده(۷) قانون برنامه ششم توسعه بوده و براساس ابلاغ اعتبار و تخصیص‌های صادرشده به مصرف می‌رسد.
وزیر آموزش و پرورش اردیبهشت ۱۴۰۱ با بیان اینکه افزایش جمعیت دانش‌آموزی عاملی برای مشکل کمبود مدرسه است، گفته بود که خیرین سهم ۵۰ درصدی در تامین فضای آموزشی داشتند و به سمتی می‌رویم که مدارس نیمه تمام باید تکمیل شوند.
وزیر آموزش و پرورش در گفت‌وگوی دیگری هم عنوان کرده بود که ۲۰ درصد مدارس کشور فرسوده هستند.
باید دید که این میزان بودجه می‌تواند بحران کمبود مدرسه‌ای که وزیر به آن اشاره کرده را حل کند یا کمبود معلم و کمبود مدرسه دست در دست هم خواهد داد تا شاهد افت کیفیت آموزشی در سال تحصیلی جدید باشیم.
علاوه بر این موضوع تعارض منافع و موانعی که سر راه توسعه مدارس دولتی ایجاد می‌شود هم مشکلی است که نباید از آن غافل شد چراکه تعارض منافع می‌تواند زمینه‌ساز فساد و نشتی بودجه به سمت مدارس غیردولتی و طبقاتی شدن آموزش و پرورش شود.
انتهای پیام /
نظر شما