به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، تداوم مناقشه جمهوری آذربایجان-ارمنستان و همراهی ترکیه با جمهوری آذربایجان به منظور بیشینه سازی امتیازات آنها در مقابل ایراوان موجب شده تا این مسئله در رسانه‌های داخلی مورد توجه بیشتری قرار بگیرد. از طرف دیگر، با توجه به ارتباط مستقیم این موضوع با منافع جمهوری اسلامی ایرانتردیدی وجود ندارد که نهادهای مربوطه با رصد دقیق تحولات، اقدامات مقتضی را در دستور کار قرار دهند. دکتر مهدی فیروزکوهی -تحلیلگر حوزه آسیای میانه و قفقاز- در مصاحبه با ایسکانیوز پیشنهاداتی در این خصوص مطرح کرد.

وی در پاسخ به سوالی در مورد تحرکات جمهوری آذربایجان در منطقه «زنگزور» و احتمال قطع شدن مسیر ارتباطی ایران با اروپا اظهار کرد: ارمنستان 42 کیلومتر با ایران مرز مشترک دارد و مسیر تردد به ارمنستان صرفا از طریق گمرک «نوردوز» انجام می‌شود. وی با بیان اینکه مسیر دیگری از ایران به ارمنستان وجود ندارد، خاطر نشان کرد: گذر مرزی ایران با ارمنستان به دلیل اشتباهات رضاخان و اعطای منطقه «قره سو» اکنون صرفا یک مسیر کوهستانی و صعب العبور است. از طرف دیگر، بخشی از مسیر فعلی نیز در داخل خاک آذربایجان است که مشکلاتی را برای کامیون‌های ایرانی در ماه‌های گذشته ایجاد کرد.

از نظر دکتر فیروزکوهی، استفاده از مسیر فعلی برای دسترسی به ارمنستان دارای صرفه اقتصادی نیست اما از طرف دیگر مسیر جایگزینی برای آن وجود ندارد و شاید همین موضوع موجب پایین بودن تبادل تجاری ایران با ارمنستان باشد. وی افزود: بخش عمده صادرات ایران به ارمنستان نیز مربوط به صادرات گاز و برق است که هیچ یک به جاده متکی نیستند.

به گفته وی یکی از ویژگی‌های ارمنستان، پیمان تجاری ارمنستان با اتحادیه اروپا و معافیت‌های گمرکی می‌تواند –در صورت وجود مسیر تراتزیتی- صادرات را در برخی حوزه‌ها برای ارسال کالاهای ایرانی به قاره سبز تسهیل کند. ویژگی دیگر که ارمنستان را برای ایران دارای اهمیت می‌کند، عدم ارتباط این کشور با دیگر همسایه‌های خود غیر از ایران است.

این کارشناس حوزه قفقاز در خصوص طولانی بودن مسیر تراتزیتی ارسال کالا از طریق ارمنستان گفت: کالای ایرانی پس از ارمنستان باید از طریق خاک گرجستان و ارسال به بندر باتومی، خود را به دریای سیاه برساند؛ بعد از دریای سیاه با به روسیه فرستاده شود –که مسیر مستقیم‌تری برای این کار وجود دارد- یا از طریق اوکراین فرستاده شود که آن هم به دلیل جنگ با مشکل مواجه شده است.

به گفته دکتر فیروزکوهی‌، آنچه که موجب می‌شود جمهوری اسلامی ایران تغییر ژئوپلتیک منطقه را نپذیرد این است که در حال حاضر، ارتباط بین جمهوری آذربایجان و نخجوان متکی به خاک ایران است و راننده‌های ترکیه‌ای برای ارسال محموله‌ها به باکو ابتدا باید وارد نخجوان شده و سپس از خاک ایران ادامه مسیر بدهند، همین امر یک توانمندی در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار داده که می‌تواند موازنه «عوارض تردد را برای کامیون‌های ایرانی» برقرار بکند. به عبارت دیگر، کامیون‌های ایرانی اکنون از ترکیه برای تردد به اروپا استفاده می‌کنند و در صورت بی‌نیازی کامیون‌های ترکیه از مسیر ایران برای تردد به آسیای میانه، طرف ترکیه‎ای به یک مزیت تجاری برتری دست پیدا می‌کند که دست ایران در برابر آن محدود خواهد بود.

وی در ادامه افزود: همین مسیر کوتاه 40 الی 50 کیلومتری که راننده ترکیه‌ای و حتی راننده‌های جمهوری آذربایجان را مجبور به تردد از خاک ایران می‌کند، باعث برقراری موازنه در طرف مقابل می‌شود. لذا اگر ترکیه عوارض را افزایش دهد، جمهوری اسلامی نیز می‌تواند دست به اقدام متقابل بزند.

فیروزکوهی با بیان اینکه کار روابط بین الملل برقراری همین موازنه‌هاست، تصریح کرد: حتی در صورتی که آذربایجان و ارمنستان بر سر اعطای دالان به جمهوری آذربایجان به توافق نرسند، بعید نیست که با تبدیل دالان لاچین به گذر این مشکل را حل کنند؛ مشکل اینجاست که در صورت اعطای یک گذربرای تردد به نخجوان در اختیار جمهوری آذربایجان قرار بگیرد، اتکای باکو و آنکارا به تهران قطع خواهد شد.

پیشنهاد این کارشناس حوزه قفقاز برای حل این مشکل این است که در کنار اقدامات دیپلماتیک که از سوی جمهوری اسلامی ایران انجام می‌شود، به صورت همزمان باید مسیر موجود در جنوب ارس -که اکنون مسیر تردد کامیون‌های تراتزیتی و مسافری از ترکیه و نخجوان به جمهوری اذربایجان و برعکس محسوب می‌شود- را بهینه سازی کند.

به اعتقاد وی، بهینه سازی این مسیر مزیت تجاری غیرقابل رقابت به دست جمهوری اسلامی ایران می‌دهد که راننده‌های ترکیه و جمهوری آذربایجان ترجیه می‌دهند از این مسیر استفاده کنند. یعنی با توجه به ایمنی و سهل الوصول تر بودن این مسیر، راننده‌ها ترجیح می‌دهند از آن استفاده کنند.

فیروزکوهی در انتها تاکید کرد که قطعا جمهوری اسلامی ایران در سطح راهبردی اقدامات لازم را انجام می‌دهد که برخی از آنها غیررسانه‌ای هستند و لازم نیست که در سطح رسانه‌ها مطرح شود.

انتهای پیام/