به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، در لغتنامه دهخدا «زیرکی و رسایی در کار یا استادی و زبردستی» معنا شده است، زیرکی و زبردستی که قرار است دانشآموزان آن را تحت عنوان مهارت فرا گیرند تا بتوانند در مشاغل آینده خود از آن استفاده کنند.
اهمیت مهارتآموزی در مدارس را نمیتوان کتمان کرد، اما متاسفانه این امر آنطور که باید در مدارس جدی گرفته نمیشود. دانشآموزان با شرکت در کلاسهای خصوصی معمولاً مهارت خاصی را فرا میگیرند تا دریابند در آینده با چه مشاغلی بیشتر ارتباط برقرار میکنند، به امید اینکه بتوانند فردا روز متناسب با مهارتی که فرا گرفتهاند، به جامعه خدمت کنند. البته از حق نگذریم اهمیت مهارتآموزی و لزوم توجه به آن را از زبان بسیاری از مسئولان شنیدهایم، سال گذشته بود که طرح تکالیف مهارت محور در مدارس سر و صدای زیادی کرد، طرحی که بر اساس آن دانشآموزان باید به جای نوشتن مشق شب سنتی با کمک والدین، فعالیتهایی در راستای افزایش مهارت انجام میدادند. این تکالیف بیشتر مهارتهای زندگی مانند حساب و کتاب کردن در خرید خانه، تمیز کردن اتاق و غیره را هدف قرار داده بود نه مهارتهایی که فردا با تکیه بر آن بتوانند شغلی را آغاز کنند.
بازطراحی مفاهیم درسی؛ شاه کلید افزایش مباحث مهارت محوریست؟
مگر ادعا نمیکنیم که آینده کشورمان به دست دانشآموزان ساخته میشود، آیا وقت آن نرسیده که مسئولان برای جای خالی مهارت آموزی در مدارس چارهای بیندیشند؟ در حال حاضر رویکرد حاکم بر برنامه درسی مدارس، ناظر بر حافظه محوری است. البته در دوره دوم متوسطه به دلیل روندی که ناشی از کنکور است، حافظه محوری دانشآموزان افزایش پیدا میکند. حجتالاسلام ذوعلم معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی در گفتوگو با ایسکانیوز این موضوع را مطرح و برای رفع این مشکل نوید آن را داد که مباحث درسی دوره دوم متوسطه و دوره اول ابتدایی بر اساس برنامه درسی ملی تغییر پیدا میکند.
حال باید منتظر ماند تا سایه کنکور از نظام آموزشی کمرنگ و کمرنگتر شود، بلکه به دنبال آن مفاهیم کتابهای درسی از قالب حافظه محوری خارج و به سمت مهارت محوری حرکت کند؛ البته اگر دستهای پشت پرده مانع حذف کنکور نشوند. ذوعلم نیز مقاومت برخی منافع صنفی را یکی از موانع این مسیر میداند اما بر این باور است که با همدلی تمامی مسئولان، بهرهبرداری از اقناع جامعه، استفاده از توانمندی معلمان و زمینهسازی رسانهها بازطراحی مفاهیم درسی با وجود موانع مختلف محقق خواهد شد.
البته رئیس سازمان پژوهش تنها کسی نبود که بر تغییر در محتوای کتب درسی بر اساس سند تحول بنیادین تاکید کرد، سندی که بر افزایش مهارتهای دانشآموزان اصرار ورزیده است. فرهاد کریمی رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش نیز بر این باور است که تغییرات محتوای کتابهای درسی باید به سمتی حرکت کند که زمینه مطالعه بیشتر و برانگیختن حس کنجکاوی را فراهم کرده و مهارت آموزی را در آنان تقویت کند.
مباحث کار و فناوری در دوران ابتدایی افزایش یابد
سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی، مفاهیم درسی را بر اساس برنامه درسی ملی تولید میکند، با استناد به بازطراحی مفاهیم درسی تا 2 سال آینده انتظار میرود افزایش سهم مهارتآموزی نیز در کتابهای دانشآموزان افزایش پیدا کند؛ سهمی که مشاور علمی سازمان پژوهش آن را سهم آموزشهای مربوط به کار و فناوری میخواند و با استناد بر بخش نوآورانه اسناد تحولی سازمان، بر ضرورت افزایش این سهم در دوران ابتدایی تاکید میکند.
در حال حاضر سهم کار و فناوری و مباحث مهارتی نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده؛ اما کافی نیست و باید سهم آن در مفاهیم درسی بیشتر شود. جملات محمود امانی طهرانی مهر تاییدی بر ناکافی بودن مباحث مربوط به مهارت محوری و کارآموزی میزند. اگر چه در حال حاضر کتاب کار و فناوری به پایه ششم اضافه شده و کتاب حرفه و فن نیز به کتابهای کار و فناوری در پایه هفتم تا نهم تبدیل شده است؛ اما این اقدامات در راستای افزایش تواناییهای مهارتی دانشآموزان کافی نیست و افزایش سهم کار و فناوری در کتابهای درسی تمرکز و فعالیت بیشتری را میطلبد.
خشت اول گر نهد معمار کج/تا ثریا می رود دیوار کج
میگویند دوره ابتدایی مهمترین دوره تحصیلی برای دانشآموزان تلقی میشود، معلمان مباحث آموزشی را در این دوره میکارند، در دوره متوسطه اول میپرورانند و در انتهای دوره متوسطه دوم برداشت میکنند. گویا مباحث آموزشی و تربیتی زمانی برای معلمان باقی نمیگذارد تا بتوانند مهارتآموزی را در ذهنهای دانشآموزان پایهریزی کنند. شعر «خشت اول گر نهد معمار کج/تا ثریا می رود دیوار کج» دقیقا وصف حال دانشآموزانی است که میخواهند وارد دانشگاه شوند و مهارت خاصی را فرا نگرفتهاند، چون آموزش مهارت به آنان در دوران ابتدایی جدی گرفته نشده است. مشاور علمی سازمان پژوهش برای مهارت آموزی در دوره ابتدایی و اول و دوم متوسطه نسخهای جدا میپیچد: «در دوره ابتدایی مباحث کار و فناوری و مهارتی باید با جدیت تمام و به صورت یادگیری تلفیقی به دانشآموزان صورت گیرد و بر مباحثی مانند سواد اقتصادی و کارآفرینی و مباحث مرتبط با اشتغال متمرکز شود. این مفاهیم در نهایت در برنامه تولید مفاهیم کتابهای درسی سازمان پژوهش لحاظ خواهد شد. آموزش مهارت و کار و فناوری در دوره اول و دوم متوسطه نیز باید به پودمانهای مستقل و توانمندساز تبدیل شود.»
امانی طهرانی معتقد است پودمانهای مستقل دوران متوسطه اول و دوم نباید به صورت یکسان در کشور اجرا شود، زیرا تفاوت جنسیتی، شرایط بومی و منطقهای در تعریف پودمانهای مرتبط با افزایش مهارت دانشآموزان تاثیرگذار است، به همین منظور این مباحث باید به صورت مستقل توسط مدارس انتخاب و اجرا شود.
وضعیت مهارتآموزی در مدارس استثنایی چگونه است؟
بسیاری از والدین از آموزش مهارت به دانشآموزان توسط مدارس ناامید شده و در فصل تابستان با نامنویسی فرزندانشان در کلاسهای مختلف، امیدوارند که مهارت خاصی را بیاموزند. این وضعیت کنونی مدارس عادی است، در چنین شرایطی این سوال مطرح میشود که وضعیت مهارتآموزی به دانشآموزان کمتوان در آموزش و پرورش استثنایی چگونه پیش میرود؟
بررسیها نشان میدهد سازمان آموزش و پرورش استثنایی در زمینه مهارتآموزی حرفهایی برای گفتن داشته باشد. تدوین سند آموزشهای مهارتی و فنیوحرفهای، سند جامع تجهیزات فنیوحرفهای و سند جامع اشتغال در راستای افزایش مهارتآموزی دانشآموزان، بهروزرسانی رشتههای آموزش و پرورش استثنایی در راستای مهارتهای مورد نیاز بازار، ایجاد کارگاههای مهارتی و فنیوحرفهای در مدارس استثنایی و غیره از جمله مواردی است که رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور در گفتوگو با ایسکانیوز به آن اشاره کرد.
باید بپذیریم توجه به مهارتآموزی در کتابهای درسی، ایجاد کارگاههای فنی و حرفهای ، بازدیدهای میدانی از مشاغل مختلف، اجرای پروژههای عملی و غیره راهکارهای مناسبی برای افزایش مهارتهای دانشآموزان تلقی میشود؛ اما این موارد تنها یک روی سکه است، مسئولان نباید از توانمندسازی معلمان در زمینه آموزش مباحث مهارتی غافل شوند. آموزگاری که نداند مهارت چیست، دغدغهای در راستای افزایش مهارتهای دانشآموزان ندارد. از معلمی که در هیچ دوره آموزشی درباره مهارتافزایی شرکت نکرده یا مطالعهای در این زمینه نداشته، نمیتوان انتظار داشت که بتواند مهارتهای دانشآموزان را در حوزههای مختلف افزایش دهد.
شاید آموزش مفهومی مهارت به معلمان و نحوه انتقال آن به دانشآموزان باید دراولویت قرار گیرد، سپس مسئولان نسبت به تغییر مفاهیم کتابهای درسی اقدام کنند. تا زمانی که معلم علم انتقال مباحث مهارتی را نداشته باشد، طبیعتاً نمیتواند این مفهوم را به درستی به دانشآموزان منتقل کند، به نظر میرسد مسیر تحول در مهارتآموزی از مسیر دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی میگذرد، شاید دانشجومعلمان بتوانند زیرکی و زبردستی در کار را تحت عنوان مهارت به دانشآموزان یاد دهند تا بتوانند در مشاغل آینده خود از آن استفاده کنند.
انتهای پیام/