به گزارش گروه اجتماعی ایسکانیوز، این قلعه باستانی بالای یک تپه ساخته شده و در شرق وغرب قلعه دو رودخانه پرآب و پرخروش سیاهرود و رودهن همانند گردنبند الماس خروشان و پرآب جریان دارند و در جنوب دژ به هم می رسند.
بیشتر بخوانید:
آب رودخانه در بخش های شرقی، غربی و جنوبی قلعه جریان دارد و فقط بخش شمالی قلعه که یکی از جاذبه های شهر بومهن است از جریان آب رودخانه بی نصیب مانده است.
قلعه گلخندان که زمان ساخت آن به دوره ساسانیان می رسد به شکل مستطیل و با قلوه سنگ‌های درشت محصور شده و برج های توپر برای استحکام و دفاع بهتر در چهار گوشه قلعه ساخته شده است و داخل دژ اتاق‌ها، تالارها و آب انبارها به سبک معماری دوره ساسانی وپس از اسلام با مصالح ، گچ ساروج و سنگ ساخته شده که تا دوره صفوی نیز به حیات خود ادامه داده است.
در حال حاضر ساختمان داخلی قلعه از بین رفته و تنها دیواره‌ها با ارتفاع تقریبی ۲۰ متر باقی‌مانده است، شیب سمت غربی تپه بسیار تند است و دسترسی از این نقطه به قلعه امکان‌پذیر نیست، تونلی با شیب بسیار تند سطح قلعه را به دره غربی متصل می‌کند به‌طوری که بالا آمدن از آن نیز امکان پذیر نیست.
دژگل‌خندان در کتاب تاریخ گیلان و دیلمستان به قلم سید ظهیرالدین مرعشی مربوط به سده‌ی ۹ هجری قمری (حدود ۶۰۰ سال پیش) ره های ساسانی آمده و برای نخستین بار معرفی شده و بر اساس نوشته های این کتاب ملک کاووس از حکام محلی دوره‌ی تیموری پس از نافرمانی در برابر حکومت مرکزی به این دژ پناه برد.
در کتاب «حبیب السیر» نوشته غیاث‌الدین محمد خواند میر نیز نوشته شده که شاه اسماعیل صفوی برای سرکوبی امیرحسین کیای چلاوی به این محل آمد و پس از تسخیر دژ، آن را تخریب و ساکنانش را از دم تیغ گذراند و پس از این حادثه دژ گل خندان دیگر اهمیت پیشین خود را به دست نیاورد.
آثارو شواهدی از سکونت در این دژ از سده‌ی دوم هجری قمری تا اوایل دوره صفوی (سده‌ی ۱۰ هجری قمری) به‌دست آمده و این قلعه در سال ۱۳۷۹ به شماره ۲۸۸۸ در فهرست آثار ایران به ثبت رسیده است.
قلعه گل خندان در ۱۷ کیلومتری پایتخت قرار دارد و با دو مسیر جاده قدیم جاجرود و یا آزاد راه تهران-پردیس به شهر بومهن قابل دسترسی است این قلعه زیبا که از دوران ساسانیان تاکنون باقی مانده حرکت کنند. روستای گلخندان علاوه به قلعه تاریخی یک حمام تاریخی نیز داشت که در دهۀ ۱۳۷۰ ش تخریب شد و اکنون اثری از آن وجود ندارد.
در غرب تپۀ مرکزی روستا، بنای امامزاده قاسم(ع) واقع شده و بنای حسینیۀ تاریخی روستا نیز در این محل واقع شده است، ساختمان حسینیه با مصالح خشت و گلی شبیه یک اتاق معمولی است و سقف بازسازی شدۀ آن از شیروانی و بنا بر نقشه های موجود، هسته نخستین روستای گلخندان در کنار مسجد قدیمی،امامزاده و محدوده دژ واقع شده است.
قدمت روستای گلخندان از روی بنای امامزاده قاسم (ع) که متعلق به قرن ۸- ۹ ق / ۱۴-۱۵ م است و نیز قلعۀ تاریخی گلخندان متعلق به سدۀ ۲ ق / ۸ م مشخص می‌شود و علاوه به موارد یاد شده، نشانه های فرهنگی زیادی از تپۀ مرکزی روستا وحاشیه رودخانه‌های سیاهرود و رودهن به دست آمده که نمایانگر سکونت انسان از دوران پیش از اسلام در این نواحی است.
قطعات سفال‌های پیدا شده در جنوب روستای سیاه‌بند و در محل تخلیۀ خاک‌هایی که بر اثر برش کوه برای احداث بزرگراه روی هم انباشه شده بود، قدمت این روستای تاریخی را به دوران اشکانیان و ساسانیان می رساند. در گذشته‌های دور خانه‌های اهالی روستای گلخندان قدیم بر بالای تپه‌ای قرار داشت که امروزه در مرکز این روستا قرار گرفته است پس از دورۀ قاجار و به مرور زمان اهالی این روستا خانه‌های خود را به زمین‌های نسبتاً هموار اطراف تپه منتقل کردند و سطح تپه به گورستان تبدیل شد.
در دوران حکومت پهلوی دوم گورستان روستا به بالای یکی از تپه‌های سمت جنوب روستا به نام «تپه صلوات» که در سال (۱۳۹۱ ش) منبع آب و دکل مخابرات بر فراز آن قرار دارد، منتقل شد که با دیواری ساخته شده از سنگ قبرهای قدیمی استفاده شده وتاریخ ثبت شده بر روی یکی از سنگ قبرها سال «۹۸۰ق» نوشته شده است.
عضو شورای اسلامی بخش بومهن گفت: در انتهای سمت غرب تپه، بقایای دو خانه خشت و گلی قدیمی، و در زیر آنها آثار دو زاغه یا کُهُل دست‌کند که در گذشته از آنها به عنوان سردخانه یا محل نگهداری احشام استفاده می‌کردند از دوران گذشته پابرجا است.
دودمان اهالی گل خندان پیشنیه ۴۰۰ ساله دارد
نایب رئیس شورای اسلامی شهرستان پردیس با اشاره به خاندان بومی گل خندان، اظهار داشت: خاندان بومی و مشترک گلخندان ها عبارتند از: قانبیلی، حیدری، ارزاقی، فرج الهی و سرنی همچنین دودمان های بومی هر یک از گلخندان های قدیم و جدید به ترتیب عبارتند از : خرمایی، خلیفه ، میوه ای ، قاسم لویی و خوشی هستند و به گفته کهنسالان ، دودمان همه اینها به ترک های آذربایجان (ارومیه) می رسد و حضورشان در روستای گل خندان قدیم پیشینه ای ۴۰۰ ساله دارد.
خرمایی درباره روستاهای همجوار گل خندان، بیان کرد: این روستای تاریخی از شمال به شهر بومهن، از جنوب به روستای کرد نبرد، از غرب به روستای طاهرآباد و از شرق به اراضی بخش رودهن محدود است.
وی افزود: روستای گلخندان جدید در ۵۰۰ متری شمال گلخندان قدیم و در میان آن دره رودخانه رودهن با عمقی نزدیک به ۴۰ متر واقع شده است.
عضو شورای اسلامی بخش بومهن ادامه داد: پیش از آنکه این دو روستا از یکدیگر جدا شوند، یک گلخندان واحد با دو محله بالا و پایین بود در محله پایین گلخندان قدیم، محله بالا گلخندان جدید قرار داشت.
خرمایی گفت: بر اساس تصویب نامه هیات وزیران در سال ۱۳۹۱ دهستان گلخندان به مرکزیت گلخندان قدیم به عنوان یکی از روستاهای بخش بومهن معرفی شده و روستاها، مزارع و مکان هایی چون سیاه بند، شهرآباد، طاهرآباد، گلخندان قدیم، گلخندان جدید، زردستان، گلدره و کرد نبرد را در بر می‌گیرد.
وی با اشاره به کمبود منابع آبی ، اظهار داشت: کمبود بارش باران و افت آب‌های زیر زمینی، هم پیشه کشاورزان صاحب نسق را تهدید کرده و هم الگوی کشت را تغییر داده است.
عضو شورای اسلامی بخش بومهن گفت: در حال حاضر باغ های گلخندان با وسعتی نزدیک به ۱۲۰ هکتار، زیر کشت محصولاتی نظیر گیلاس، آلبالو، زردآلو، سیب درختی و گردو است که همگی توسط مالکین تولید می شود.
شهر بومهن با جمعیتی در حدود ۱۰۰ هزار نفر در شهرستان پردیس و در شرق پایتخت قرار دارد.
نظر شما