به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، تامین مالی دانشگاه‌ها در قرن‌های اخیر معمولا بر عهده دولت‌ها بوده است؛ اما با تغییر شرایط کشورها و اقتضائات جامعه، دانشگاه‌ها به دنبال راهکارهای متنوعی برای تامین نیازهای مالی خود رفته‌اند.
بیشتر بخوانید:
قطع ارتباط موسسات آموزش عالی نروژ با دانشگاههای اسرائیل
ایسکانیوز پیش‌تر در گزارش‌هایی تحت عنوان بررسی الگوهای آموزش عالی جهان به بررسی آموزش عالی در برخی کشورهای جهان پرداخته است. در این گزارش قصد داریم آموزش عالی در ترکیه را بررسی کنیم؛
پیشینه تاسیس دانشگاه در ترکیه
تأسیس نخستین مؤسسات آموزش عالی جدید در ترکیه در جریان اصلاحات عثمانی تحت تأثیر روابط با اروپا آغاز شد. پس از تشکیل جمهوری ترکیه، این کشور نیاز به تأســیس مراکز آموزش عالی
جدید در جهت مدرن‌سازی و غربی‌سازی جامعه داشت. دانشگاه استانبول به عنوان نخستین دانشگاه ترکیه در سال ۱۹۳۳ و با سازماندهی دارالفنون تاسیس شد.
سیاست آموزشی آتاتورک مبتنی بر تمرکززدایی از آموزش عالی و تأسیس دانشگاه در نقاط مختلف کشور بود. پس از پایان جنگ جهانی دوم، خروج استادان آلمانی از ترکیه باعث رکود تحقیقات دانشگاهی شد. همچنین ایدئولوژی دولتی و اصلاحات سکولار، ترکیب الگوی دانشگاهی انگلیسی-آمریکایی و اروپایی را مبنای آموزش عالی مدرن در ترکیه قرار داد. این الگو در طول چهار دهه بین سالهای ۱۹۵۱ تا ۱۹۸۱ توسعه یافت.
در قرن بیستم تأسیس دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی در شهرهای مختلف ترکیه گسترش یافت، به طوری که در سال ۱۹۹۲ با تأسیس ۲۵ دانشگاه دولتی و خصوصی جدید تعداد دانشگاههای ترکیه به ۵۶ مرکز رسید. نظام آموزش عالی ترکیه تا سال ۲۰۰۹ بالغ بر ۱۳۲ دانشگاه شــامل ۹۴ دانشــگاه دولتی و ۳۸ دانشگاه خصوصی داشته است. در این فضا، تأسیس دانشگاههای خصوصی براساس قانون، مشروط به رعایت استانداردهای آموزشی در سطح دانشگاههای دولتی است.
نظام آموزش عالی در ترکیه توســط شورای آموزش عالی (YOK) اداره می‌شود. اعضای این شورا شامل هفت نفر به نمایندگی از دولت، ۲ عضو به نمایندگی از وزارت آموزش و پرورش ملی و یک عضو به نمایندگی از کارکنان است. یکی از کارکردهای YOK حفاظت از نظام آموزش عالی در برابر مداخلات سیاسی دولت‌هــا و حمایت از استقلال دانشگاههای ترکیه است. یوک شهریه را یکی از منابع مالی دانشگاههای دولتی قرار داد و شرایط تأسیس مؤسسات عالی غیرانتفاعی و خصوصی را مشخص کرد. بنابراین، رقابت سالم بین دانشگاههای دولتی و خصوصی منجر به رشد رشته‌های دانشگاهی ترکیه در سالهای اخیر شده است. درمجموع، تا سال ۲۰۱۹ حدود ۱۸۳ دانشگاه و دانشکده در ترکیه با چهار میلیون و ۷۶۵ هزار و ۲۰۷ دانشجو فعالیت داشته است.
تأمین مالی نظام آموزش عالی ترکیه
بودجه مؤسسات آموزش عالی دولتی ازسوی دولت تأمین می‌شود و این بودجه برمبنای هزینه‌های مؤسسات در سال تحصیلی قبل تعیین می‌شــود. بخش دیگری از درآمد این مؤسسات از طریق دریافت شــهریه‌ها، انتشــارات و فروش آنها، دارایی‌های منقول و غیرمنقول و ســرمایه‌های آنها تأمین می‌شــود. دانشگاههای غیرانتفاعی نیز توسط بنیانگذاران آنها تأمین مالی می‌شــوند.
شهریه دانشــگاه‌های دولتی و غیردولتی در ترکیه متفاوت است. در دانشگاههای دولتی میزان شهریه‌های دریافتی از سوی شورای وزیران و با توجه به نوع و طول دوره آموزشی در رشته‌های مختلف تعیین می‌شود. اما شهریه دانشگاههای غیردولتی توسط هیئت امنای دانشگاه‌ها تعیین می‌شود. در هر دو نوع دانشگاه اعم از دولتی و غیردولتی درصد معینی از دانشــجویان کمک هزینه تحصیلی دریافت می‌کنند که این ممکن است به صورت کامل یا جزئی باشد. در ترکیه یک نظام هماهنگ دولتی جهت پرداخت وام یا کمک هزینه تحصیلی برای دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری وجود دارد که به شهروندان ترکیه‌ای اعطا می‌شود. ضمن اینکه پاداش‌هایی در قالب بورســیه نیز به دانشجویان ارائه می‌شود.
علاوه بر اعتباراتی که دولت به آموزش عالی اختصاص می‌دهد، اعتباراتی در قالب تحقیق و توسعه از طریق شورای پژوهشی علم و فناوری ترکیه که یک سازمان ملی برای توسعه سیاست‌های علم، فناوری و نوآوری به منظور حمایــت و هدایت پژوهش‌ها و اجرای نقش در افزایش فرهنگ علم و فناوری در این کشــور مشغول به فعالیت است، تخصیص می‌‍یابد. به این ترتیب، برنامه‌ریزی‌های
شورای پژوهشی به همراه سایر نهادهای مرتبط با سیاست علمی ترکیه توانست از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۳ رشــد ملایم و ثابتی را در بودجه تحقیق و توسعه نسبت به تولید ناخالص داخلی ارائه دهد.
درحالیکه در سال ۲۰۰۱ بودجه تحقیق و توسعه ۰/۵۴ درصد از تولید ناخالص ملی بود؛ این رقم در سال ۲۰۲۰ به ۱/۰۹ درصد رسید که نشان دهنده افزایش ۱۰۰ درصدی بودجه تحقیق و توسعه در مدت ۲۰ سال است.
نمودار زیر بیانگر سهم مخارج آموزش عالی از ثروت ملی ترکیه است؛
این نمودار نشان می‌دهد که آموزش عالی ترکیه در طول زمان به صورت نســبتی از تولید ناخالص دولت بســیار بیشتر از بخش داخلی افزایش یافته اســت. همچنین بیانگر این است که دولت خیلی بیشتر از بخش خصوصی در زمینه آموزش عالی هزینه می‌کند. از این نمودار می‌توان نتیجه گرفت که دانشگاه‌ها می‌توانند برای تأمین مالی مخارج خود از منابع مختلفی به ویژه بخش خصوصی استفاده کنند و در این زمینه هم تا حدودی پیشرفت داشته‌اند، زیرا بین سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۹ سهم دولت افزایش بسیار کمی داشته؛ اما سهم بخش خصوصی پنج برابر شــده که این موضوع نشان از سیاست‌های دولت ترکیه به منظور بسترسازی برای فعالیت بخش خصوصی است.
انتهای پیام/
نظر شما