به گزارش ایسکانیوز هنوز در را کامل نبسته بود که پدر با صدایی بلند گفت:کجا بودی؟ صدای پدر آنقدر بلند بود که بهروز حتی نتوانست بگوید سلام. مادر با حالتی که مثل همیشه حال و هوای میانجیگری داشت وسط آمد و با اضطرابی که از چشمانش پیدا بود. گفت: پسرم می دونی چه قدر نگرانت شدیم. بهروز هم با حالتی که نشان از آرامش داشت گفت: فقط یک ساعت دیر کردم.موبایلم شارژ نداشت و... ناگهان لحن مادر عوض شد و با فریادی که همراه باگریه بود گفت: شماها آخر منو می کشید. بهروز هم به دنبال مادر فریادی که نشان از خستگی داشت زد به سمت در رفت. صدای محکم بسته شدن در به حدی بود که به سادگی می شد از بیرون ساختمان صدا را شنید.

مدارا و سعه صدر

کاملا مشخص است که بسیاری از دعواها بر سر جای پارک و بوق زدن های بیجا و ... متعلق به محیط نا آرامی است که خیلی ها حتی برای یک ساعت به دنبال آن هستند. محیط آرامی که برای به دست آوردن آن احتیاجی به شعبده و اصطرلاب نیست.اما با دغدغه ها و نگرانی هایی که امروزه زندگی شهری به ما تحمیل می کند، نمی توانیم انتظار داشته باشیم که همه چیز همیشه بر وفق مراد باشد. بنا براین، در بسیاری از موارد باید همه چیز و همه کس را آنگونه که هست پذیرفته و به جای عصبانیت و اعمال خشونت سعه صدر را پیشه کنیم.

خشونت پنهان

دکتر"آناهیتا خدابخشی کولایی" روانشناس و مدرس دانشگاه شهید بهشتی، با تاکید بر الگوهای مشاهده ای در افزایش رفتارهای خشونت آمیز در کودکان و نوجوانان ، درباره نقش خانواده در رشد پرخاشگری و خشونت در جامعه به ایسکانیوز می گوید: خشونت و پرخاشگری همیشه به صورت مشخص و کلامی و فیزیکی بر فرزندان ما تاثیر نمی گذارد. بلکه در بسیاری از موارد در قالب خشونت پنهان در ذهن کودک و نوجوان ما نقش می بندد. وقتی پدر و مادر با هم دعوا نمی کنند ولی حرف هم نمی زنند، این موضوع به دلیل اینکه باور پذیری کودکان بسیار بالاست ، تاثیرات منفی زیادی را بر کودکان می گذارد. معمولا فرزندان ما از طریق مشاهده رفتارهای ناشایست که همان الگوهای مشاهده ای نام دارد از رفتار پدر ومادر الگو سازی می کنند. به عنوان مثال در بسیاری از موارد والدین در زمان اختلاف فرزندانشان را حلقه واسط قرار می دهند و از آنها استفاده ابزاری می کنند به طوری که بدون اینکه خشونتی از خود نشان دهند با قهر کردن کودک یا نوجوان را تبدیل به پیکی برای انتقال پیام های خالی از مهر و عاطفه خود یه یکد یگر می کنند. .

زیر پوست جامعه!

عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی با بیان اینکه خشونت های جسمی، کلامی، عاطفی و روانی تاثیرات مخرب یکسانی بر فرزندان و نسل آینده ما دارد، درباره اهمیت رواج این خشونت ها در جامعه و پیامدهای مخرب آن می گوید:متاسفانه خشونت در جامعه ما به صورت امری عادی در آمده است به طوری که در رانندگی و سایر مناسبات کلامی و رفتاری آن را مشاهده می کنیم.برای مقابله با این معضل باید آستانه تحمل پذیری در جامعه را بالا برد به صورتی که صلح و تحمل پذیری به صورت یک فرهنگ در آید. به عنوان مثال اگر بتوان تدبیری اندیشید که مجازات هایی مانند اعدام در مقابل چشم مردم انجام نشود و به گونه ای دیگر بتوانیم به مجرمان و گناهکاران درس عبرت دهیم، همه این ها می تواند فرهنگ تحمل پذیری را در ارتقا دهد.

توصیه ای برای مشاوران در مدارس

او در توصیه یه مشاوران در مدارس و نهادهای آموزشی می گوید: پسران و دخترانی که در خانواده های خشن بزرگ می شوند علائم مشخصی دارند . دخترانی که قربانی ناملایمت های پدران و مادران هستند معمولا گوشه گیر بوده و افت تحصیلی در آن ها به وضوح مشاهده می شود. ولی این موضوع در پسران متفاوت بوده و علاوه بر افت تحصیلی به صورت انفجاری و دعوا بروز پیدا می کند. همچنین پسرانی که قربانی کمبود محبت و ناملایمتی والدین هستند به مروز زمان به انزوا کشیده می شوند و مهارت های اجتماعی در آن ها پایین می آید. بنابراین مشاوران در مدارس باید به تناسب جنسیت علائم خشونت را در نوجوانان مورد بررسی قرار دهند.

تاثیر خشونت در افرادی با بیماری های خاص

کولایی در باره تاثیر خشونت بر افرادی که به دلیل بیماری های خاص از لحاظ جسمی ضعیف تر هستند و مشکلات روحی و روانی دارند، می گوید: خشونتی که معمولا این افراد با آن مواجه هستند به صورت پرخاشگری و از نوع لفظی و فیزیکی نیست بلکه، به شکل خرده گیری و انتقاد است. در بسیاری از خانواده ها به دلیل مشکلات خاصی که این افراد بدون آنکه بخواهند، برای اعضای خانواده ایجاد می کنند و به قولی دست و پا گیر می شوند، نگاهی که نشان از بی محلی و به حساب نیاوردن این افراد دارد، به تدریج زمینه های خشونت را در آن ها افزایش می دهد.به ویژه در سنین پایین که فاصله گرفتن از این افراد و برخورد تحقیر آمیز با آن ها بیشتر به علت نا آگاهی خانواده هاست. مهمترین و ظیفه اعضای خانواده در مقابل این افراد این است که بیماری آن ها را بپذیرند و از سوی دیگر مهارت های مختلف را به آن ها آموزش داده و از جامعه دورشان نکنند.

ریشه ها و نشانه های خشونت

"ستاره حسینیان" روانشناس و مدرس دانشگاه، در تعریف خشونت از هیجانات منفی نام می برد و به ایسکانیوز می گوید:اغلب هیجانات منفی باعث می شود که فرد برای دفاع از خود به خشم متوسل شده و این خشم اگر کنترل نشود به تدریج به خشونت تبدیل خواهد شد. وی مهمترین راهکارهای جلوگیری از خشونت را:ایجاد فضایی گرم در خانواده، گذشت در موقعیت های ناکامی برای فرزندان، یادگیری جرات ورزی به فرزندان، جلوگیری از تحقیر، پرهیز از رواج هیجانات منفی در جامعه، تخلیه ناراحتی ها و استرس ها از طریق کنترل و مدیریت رفتار ، ارتقای معنویت و روح گذشت، تحریک نکردن نقاط ضعف افراد، ورزش کردن، نقش رسانه ها، صبر و شکیبایی، پذیرفتن محدودیت ها و کمبودهای اجتماعی، پاداش برای رفتارهای مثبت در خانواده ،نهادهای آموزشی و سازمان ها، آشنا شدن مردم با حقوق انسانی بر می شمارد و همچنین عدم کنترل کلامی و رفتاری ، بر افروختگی چهره، تغییر تن صدا، تعرق بالا، قرمز شدن چشم، گرفتگی عضلات و تغییر فشار خون را از نشانه های رایج خشونت در افراد می داند.

ارتباطات انسانی نادرست و خشونت

این روانشناس که سالهای زیادی به عنوان مشاور تربیتی د رمدارس مشغول به کار بوده است، با تاکید بر نقش نهاد خانواده و مدرسه در شکل گیری رفتارهای خشونت آمیز ازتباطات انسانی در جامعه را نیز در نرویج خشونت مهم دانسته و می افزاید:متاسفانه الگوهای رفتاری در جامعه به صورتی است که موجب می شود کودکان و نوجوانان ار این رفتارها الگوبرداری کنند. عمده این رفتارها نیز برای حفظ موقعیت و عمدی است. متاسفاته این الگوهای نادرست رفتاری در رفتار سازمانی نیز مشاهعده می شود. به طوری که در یرخی از موارد جبهه گیری به عنوان حربه ای برای عدم پاسخگویی تبدیل شده که نشانگر الگوهای نادرست سازمانی است. البته در چند سال اخیر طرح تکریم ارباب رجوع و تاکید مسئولان اجرایی بر این رفتار اقدام ارزشمندی بوده که انجام است.

خشونت و دغدغه های زندگی

عضو سازمان نظام روانشناسی کشور ادامه می دهد: بیشترین تماس ها و الگوبرداری های رفتاری کودکان و نوجوانان در محیط خانواده انجام می شود. وقتی کودک یا نوجوان در میان اعضای خانواده امنیت روانی را ندارد و پس از آن وارد مدرسه شده و با معلمانی سر و کار دارد که پر از دغدغه های روزمرگی و مشکلات زندگی هستند زمانی که وارد جامعه می شود ، این پیشینه مانند زخم کهنه ای سرباز می کند. بنا براین وجود موج منفی در جامعه که تا حد زیادی ناشی از وجود مشکلات اقتصادی دارد این خشونت را در خانواده، از طریق پدر و مادر، در مدرسه از طریق معلمان و در جامعه از طریق ارتباط ها و تعاملات نا مناسب مردم با یکدیگر به صورت ذخیره ای ثابت در ذهن و اندیشه نوجوان ماندگار می کند.

تعادل در برآوردن خواسته های فرزندان

به عقیده حسینیان ، یکی از مهمترین نکات تربیتی در مورد فرزندان در نهاد خانواده پایین آوردن سطح توقع آن هاست. وی دراین باره می گوید: اگر همه خواسته های فرزندان را انجام دهیم توقع آنان افزایش یافته و در زمانی که نتوانیم خواسته ای را برآورده کنیم . آن ها از خشونت به عنوان ابزاری برای برآوردن خواسته هایشان استفاده می کنند. به طوری که این کار به نوعی باج گیری توسط فرزندان تبدیل می شود. اما، کمبود محبت نیز از سوی والدین را نیز باعث افزایش روحیه خشن در فرزندان می شود به طوری که تکرار آن به تدریج به صورت ذخیره های رفتاری در آنها رشده کرده و تثبیت می شود.

چه باید کرد؟

هیچ کدام از ما ذاتا عصبانیت را دوست نداریم و معمولا شرایط محیطی و جبر زمانه باعث می شود تا به قول قدما «از کوره در برویم ». این نشان می دهد که د ر بسیاری از موارد در مقابل مشکلات و سختی ها با کمی تمرین می توانیم صبر را هم امتحان کنیم .اما از سوی دیگر نباید از کاستی های که نظام مدیریت اجرایی ما در حوزه های اقتصادی و فرهنگی دارد به سادگی گذشت. ناکامی در رسیدن به هدف، تعارض در موقعیت هایی که فرد توان تصمیم گیری مناسب را نداشته باشد ، حفظ موقعیت فرد در حالتی که جایگاه متزلزلی در خانه و یا محل کار داشته باشد، عوامل اجتماعی نظیر آلودگی های صوتی، ترافیک، کار روزانه و بیکاری از مهمترین مواردی است که روانشناسان در افزایش پرخاشگری و خشونت موثر می دانند. عواملی که متاسفانه ناشی از نبود امنیت و آرامش روانی در جامعه ما محسوب می شود و در کنار ساختار اشتباه نظام تربیتی خانواده ها خشونت را در جامعه رواج می دهد. بنابراین، در این میان نقش مسئولان و نهادهای آموزشی و فرهنگی برای ایجاد محیطی پر طراوت و شاداب در جامعه با حل مشکلات اقتصادی و فرهنگی تا حد زیادی می تواند آرامش روانی را در محیط خانواده و جامعه برای تربیت صحیح فرزندان از یک سو و اصلاح ارتباطات انسانی بین مردم از سوی دیگر برقرار کند.

علی غیاثیان- سرویس اجتماعی

105105