سوگند السادات چاوشی-ایسکانیوز، نرخ 2997 تومانی دلار در حالی در بودجه سال 95 به تصویب هیات دولت رسیده که این نرخ در حال حاضر حدود 15 تومان کمتر از قیمت 3012 تومانی دلار مبادله‌ای است و در عین حال فقط 147 تومان بالاتر از دلار 2850 تومانی بودجه امسال تصویب شده است.
در حال حاضر قیمت هر بشکه نفت حدود 35 دلار که حدود 20 دلار کمتر از نرخ 54 دلار در بودجه امسال است. با توجه به عملکرد سازمان اوپک درخصوص عدم تعیین سقف تولید برای کشورهای صادرکننده نفت، کاهش قیمت فروش هر بشکه نفت در رقم حدود 20 دلار یا حتی کمتر از آن وجود دارد.

هادی حق‌شناس، کارشناس اقتصادی، در اینباره معتقد است: دولت قصد دارد که قیمت دلار را در بودجه سال 95 زیر 3000 هزار تومان لحاظ کند، در حالی که قیمت واقعی ارز 20 درصد بیش از این نرخ است،که این امر به طور حتم باعث کسری بودجه و به دنبال آن افزایش نقدینگی و نرخ تورم در سال آینده می شود.

حق شناس، همچنین در خصوص انتظارانت مردم از برجام، می گوید: با اجری برجام، رفتار مردم در عرصه اقتصاد به معنای واقعی عقلایی می شود.

درخصوص این موضوع و سایر مباحث کلان اقتصادی از جمله تاثیر طرح خرید کالا بر رونق اقتصادی با هادی حق شناس، کارشناس اقتصادی به گفت‌و‌گو پرداختیم که در پی می‌آید:

آقای حق شناس، در این چند هفته اخیر قیمت هر دلارآمریکا در بازار آزاد به 3680 تومان رسیده که همچنان بر روی این نرخ درحال نوسان است. به نظر شما دلیل افزایش ناگهانی و سرسام آور قیمت دلار در بازار چه بوده است؟

مادامی که عرضه با محدودیت مواجه شود، ولی تقاضا صعودی باشد این امر منجر به افزایش قیمت کالا می شود.
طی دو ماه گذشته حجم سفرهای خارجی به خصوص به کشور عراق بسیار افزایش پیدا کرد، به همین دلیل بازار با افزایش تقاضای ارز مسافرتی مواجه شد. در حالی که تقاضای ارز در بازار سیر صعودی داشت، اما عرضه متناسب با آن افزایشی نداشت و تا به امروز همچنان بازار به دلیل عدم لغو تحریم ها با محدودیت ورود ارز مواجه است. لذا علت اصلی افزایش قیمت ارز به ویژه دلار، محدودیت سمت عرضه و افزایش تقاضا بوده است.

آقای حق شناس، به نظر شما نرخ دلار 2997 تومانی دربودجه سال 95 منطقی است؟ آیا باعث ارزان فروشی نفت و دلار، کسری بودجه و به دنبال آن افزایش نقدینگی و نرخ تورم نمی شود؟

دولت قصد دارد که قیمت دلار را در بودجه سال 95 زیر 3000 تومان لحاظ کند، در حالی که قیمت واقعی ارز 20 درصد بیش از این نرخ است، که این امر به طورحتم باعث کسری بودجه و به دنبال آن افزایش نقدینگی و نرخ تورم درسال آینده می شود.

دولت دلار حاصل از درآمدهای ارزی را به تجار نمی فروشد، بلکه ارز را به بانک مرکزی فروخته و سپس معادل ریالی آن را به بودجه کشور تزریق می کند. به عقیده من تفاوت بیش از 20 درصدی قیمت ارز رسمی و ارز بازار به هیچ عنوان به صلاح کشور نیست.
دولت همچنان منتظر دو رویداد بزرگ در اقتصاد کشور است، اول اینکه با اجرای برجام نقل و انتقالات ارزی تسهیل شود و نکته دوم این است که فضای کسب و کار کشور بهبود پیدا کند. البته باید نکته سوم هم به این دو نکته اضافه کرد به طوری که باید نرخ تورم نقطه به نقطه تک رقمی شود به طور کلی اگر میانگین نرخ تورم در پایان سال یک رقمی شود، نقل و انتقال ارزی راحت صورت گیرد و گشایش هم در فروش نفت ایجاد شود، احتمال تک رقمی شدن نرخ ارز در سال آینده هم در بازار و هم در بودجه وجود دارد.
چند نرخی بودن ارز رانتی را برای برخی از دستگاه های دولتی ایجاد کرده که با فشار بر دولت،ارز مبادله ای دریافت کنند، بنابراین ارز دو نرخی به نفع دولت نخواهد بود بلکه دولت باید هر چه سریعتر ارز را تک رقمی کند.

آقای دکتر، چه زمانی برای تک نرخی کردن ارز مناسب است؟

زمانی که تحریم ها لغو و نرخ تورم تک رقمی شود، می توان نرخ ارز را در کشور تک رقمی کرد.

آقای حق شناس هرسال نرخ ریال نسبت به نرخ دلار 15 درصد تضعیف می شود، به نظر شما نرخ دلار در پایان سال 95 چقدر می شود؟

چنانچه نرخ تورم درسال جاری تک رقمی شود، قیمت دلار در سال 95،حداکثر ما به التفاوت نرخ تورم سال جاری با نرخ تورم کشورهای واردکننده کالا به کشور است.
به عبارتی میانگین نرخ تورم کشورهایی که با آنها مبادله کالا داریم 5 درصد است بنابراین اگر نرخ تورم در سال جاری 10 درصد شود این انتظار می رود که حداقل نرخ ارز 5 درصد در سال آینده نوسان پیدا کند.

آیا نرخ دلار آزاد در سال آینده به 4000 تومان می رسد؟

نمی توانم نرخ مشخصی برای دلار آزاد در سال 95 پیش بینی کنم، اما اگر تورم یک رقمی و محدودیت نقل و انتقالات ارزی برداشته شود نرخ ارز در سال آینده 5 درصد نوسان پیدا می کند.
لازم به ذکر است که اگر نرخ تورم تک رقمی نشود و کشور همچنان در تحریم باشد، بی شک نرخ دلار در بازار آزاد به بیش از 4000 تومان می رسد.

آقای دکتر آزادسازی دلار های بلوکه شده در دوران پساتحریم چه تاثیری برروی نرخ دلار می گذارد؟

آزادسازی دلارهای بلوکه شده در دوران پساتحریم بر روی نرخ دلار اثر مثبت خواهد گذاشت، به طوری که دیگر نرخ دلار صعودی و افزایشی نیست ولی اینکه انتظار داشته باشیم نرخ دلار مجدد به زیر 3 هزار تومان در بازار برگردد،غیر ممکن است.

آقای حق شناس، با توجه به کاهش شدید قیمت هر بشکه نفت، نرخ ارز در تنظیم بودجه سال آینده چقدر حساسیت دارد؟

در دولت گذشته منابع ارزی در برخی از سال ها به بیش از 120 میلیارد دلار هم می رسید،اما با توجه به قیمت هر بشکه نفت بین 30 تا 40 دلار قطعا منابع ارزی در بودجه سال 95 به یک سوم تا یک چهارم نسبت به بودجه دولت گذشته کاهش پیدا می کند. به همین دلیل برای افزایش درآمدهای ارزی باید از فاینانس های خارجی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی در دوران پساتحریم استفاده کنیم که این دو فاکتور بخشی از کمبود منابع ارزی کشور را جبران می کنند.

آقای حق شناس به نظر شما طرح خرید کالا چقدر باعث افزایش تحریک تقاضا و رونق بخش اقتصای کشور می شود؟

اگر طرح خرید کالا فقط برای کالاهای ایرانی نه برای کالاهای خارجی اجرایی شود تاثیر مثبت در تحریک تقاضا خواهد گذاشت. اما اگر فکر کنیم این تحریک تقاضا منجر به حل تمام مشکلات اقتصادی کشور می شود، این اتفاق نخواهد افتاد.

آقای حق شناس، چقدر انتظارات مردم از پسابرجام در راستای کاهش قیمت کالا و خروج بخش های اقتصادی کشور به ویژه مسکن از رکود معقول است؟

مردم ایران طی سال های گذشته به حدی دچار هیجانات اقتصادی ناشی از افزایش و کاهش ناگهانی قیمت ها شده اند که در واقع افزایش یا کاهش توقعات تاثیر بسزایی در تصمیم گیری مردم نخواهد داشت، به عبارت دیگر مردم تصمیم خود را خواهند گرفت. در حال حاضر مردم منتظر اجرای برجام برای اخذ تصمیمات نهایی هستند. لذا برجام اجرایی شود، رفتار مردم در عرصه اقتصاد به معنای واقعی عقلایی خواهد بود.

رفتار عقلایی، به عملکرد اقتصادی افراد اطلاق می‌شود که در راستای افزایش درجه ممنونیت و ارضای نیازهای مادی و یا معنوی مردم است. برای نمونه اگر شخصی از کالا و یا خدمت خاصی لذت می‌برد تلاش برای کسب آن در قالب این تعریف قرار می‌گیرد. براساس فروض اولیه علم اقتصاد انسان‌ها در پی به حداکثر رسانیدن مطلوبیت خود هستند و تمامی اعمال آن ها در این راه رفتار عقلایی محسوب می‌شود که گزینش کالاها و خدمات توسط مصرف کنندگان در راستای این رفتار است.

401401