زهره حاجیان – ایسکانیوز: هیچ جامعه یا طبقه ای از پرداختن به وندالیسم به عنوان مسأله اجتماعی غفلت نکرده و همواره اندیشمندان رشته های مختلف اجتماعی از جمله روانشناسان، روانشناسان اجتماعی، جامعه شناسان و حقوقدانان و گردانندگان جامعه در خصوص آن مطالعه و اظهار نظر کرده اند؛ همین امر خود اهمیت و پیچیدگی موضوع مورد بحث را نشان می دهدیکی از انواع آسیب های اجتماعی وندالیسم(تخریب اموال عمومی) است.
وندالیسم به معنای تخریب کنترل نشده اشیای یا اموال عمومی است
جامعه شناسان و کارشناسان و آسیب شناسان اجتماعی وندالیسم را در زمره انحرافات و بزهکاری‌های جوامع جدید دسته بندی می‌کنند و آن را عکس العملی خصمانه و واکنشی کینه توزانه نسبت به برخی از فشارها، تحمیلات، ناملایمات، اجحاف‌ها و شکست‌ها تحلیل می‌کنند.
حمید فتاحی کارشناس ارشد جامعه شناسی با بیان این مطلب می گوید : وندالسیم یک نوع رفتار انحرافی یا کجروی است که مخرّب زندگی بوده مورد سرزنش قرار گیرد یا موجب لطمه و جریمه می شود.
او تاکید می کند: وندالیسم به معنای تخریب کنترل نشده اشیای یا اموال عمومی است که یک ناهنجاری اجتماعی به حساب می آید و دلایل متعددی برای آن عنوان می کنند. ناسازگاری های حاکم بر روابط فرد و جامعه، تضعیف و فروپاشی اقتدار اخلاقی در تنظیم روابط بین افراد، تزلزل نهاد های جامعه در انتقال ارزش های اجتماعی ،سلطه شرایط نا بهنجار بر جامعه و واکنش و عکس العمل خصمانه و خشن برخی افراد به تحمیلات و شرایط نامطبوع ،نا مطلوب و غیر عادلانه را نیز می توان وندالیسم تلقی کرد.
نوجوانان و جوانان متهمان اصلی این نوع رفتارهای خرابکارانه هستند
فتاحی با اشاره به اینکه بررسی‌های روان‌شناسی و تربیتی نشان می‌دهد وندالیسم غالبا ریشه اکتسابی دارد و از شرایط محیطی ناشی می‌شود می گوید : نوجوانان و جوانان متهمان اصلی این نوع رفتارهای خرابکارانه هستند و وضعیت اجتماعی شهرها نظیر سطح درآمد، تسهیلات رفاهی و معیشتی، محرومیت‌های طبقاتی، مهاجرنشینی و … وقوع آن را تشدیدمی‌کند.
این جامعه شناس تاکید می کند :علل وقوع وندالیسم مجموعه‌ای به هم تنیده از عوامل فرهنگی و اجتماعی می‌باشد که در جامعه معضل بیکاری، پر نشدن اوقات فراغت و تخلیه نشدن هیجانات روحی نوجوانان، مهم‌‌ترین آنهاست. نقش رسانه‌ها و مراکز فرهنگی و آموزشی نظیر دانشگاه‌ها، مدارس و … درجامعه پذیری جوانان وجلوگیری از بروز وندالیسم بسیارموثراست. شرایط فرهنگی جامعه نشان می‌دهد هر جا که رسانه‌ها دست به کار شده‌اند و برای فرهنگ سازی به صورت جدی برنامه‌ریزی و عمل کرده‌اند، نتایج مطلوبی حاصل شده است. اطلاع‌رسانی درباره علل، نتایج و تبعات فردی و اجتماعی وندالیسم یک ضرورت جدی محسوب می‌شود و می‌توان انتظار داشت افزایش آگاهی‌ها به کاهش مخاطرات و آسیب‌ها در این حوزه بینجامد.
زیرساخت روانی وندالیسم
در وندال ها “پرخاشگری” اصلی ترین زیرساخت است پرخاشگری یکی از مکانیزم های دفاع روانی برای تسلط بر محیط و کسب آرامش است. خشم و پرخاش زاده ی موقعیت های نامطلوب همانند ورشکستگی و فقر، دلتنگی و بی وفایی، درد و رنج، بیماری ها و …است. پرخاشگری در رویارویی با افراد با کتک و تحقیر و توهین و شکنجه و سرزنش های افراطی و … و در رویارویی با اشیاء با خرابکاری و ویرانگری نشان داده می شود. در صورت کسب معیارهای تعریف شده و تداوم و توالی کافی می توان در یک واژه پرخاشگری نسبت به افراد را “سادیسم” و پرخاشگری نسبت به اشیاء را “وندالیسم” نامید.
وندالیسم فردی اغلب بدون برنامه و هدف مشخص است
حمید فتاحی با اشاره به اینکه وندالیسم به دو نوع فردی و گروهی تقسیم می شود می گوید : وندالیسم “گروهی” با برنامه و هدفی مشخص اجرا می‌شود، اما وندالیسم “فردی” اغلب بدون برنامه و هدف مشخص است. اگرچه وندالیسم گروهی بیشتر و آشکارتر یا پررنگ تر جلوه می‌کند، اما درعمل، آسیب‌های پنهان اجتماعی واقتصادی وندالیسم شخصی بسیار گسترده تر و عمیق تراست.
او تاکید می کند : آسیب و تخریب در برخی از وندال ها بسیار وسیع است تخریب در نقاشی‌ها و مجسمه‌های گالری‌های هنری، آثار باستانی در موزه‌ها، بناهای تاریخی، اماکن مذهبی، مجسمه‌ها، نیمکت و صندلی‌های عمومی، فضاهای سبز، سطل‌های زباله و … در جنگل‌ها، پارک‌ها و میادین، چراغ‌ها و باجه‌های تلفن‌های خیابانی، اموال رستوران‌ها و هتل‌ها، صندلی‌های سینما، مترو، قطار، اتوبوس، هواپیما و ورزشگاه‌ها، ریل‌های قطار، آسانسورها، کتاب‌های کتابخانه‌های عمومی، در و دیوارهای شهر، اموال مدرسه، تابلوهای راهنمایی و رانندگی، انبارها و استخرهای عمومی، دستشویی‌های عمومی، عابر بانک‌ها و…، آتش افروزی در جنگل‌ها و انبارهای عمومی، شکستن لامپ‌ها در گذرگاه‌های عمومی‌و پارک‌ها، شکستن شیشه‌های خانه‌های متروکه، بمب گذاری با هدف تخریب اموال عمومی( و نه آسیب‌های انسانی) و بسیاری موارد دیگر از آن نمونه است.
تخریب کنترل نشده آثار فرهنگی نوعی ناهنجاری اجتماعی است
فتاحی معتقد است : تخریب کنترل نشده اشیای و آثار فرهنگی باارزش که یک ناهنجاری اجتماعی به شمار می آید و فردی که این کار را انجام می دهد در اصطلاح جامعه شناسان وندال می گویند تخریب آثار تاریخی و فرهنگی از سوی جوانان و نوجوانان دارای عوارض و پیامدهای مادی و معنوی بوده که جنبه‌های عوارض انسانی را می توان بسیار فراتر دید.
او با اشاره به اینکه در وندالیسم فرهنگی تخریب آثار تاریخی و به ویژه دیوار نویسی که بیشتر تحت عنوان یادگاری از سایر موارد بیشتر به چشم می خورد که افراد بدون توجه به ارزش فرهنگی وقدمت آثار باستانی اقدام به تخریب ناخواسته می کنند و یادگاری می نویسند که از مصادیق وندالیسم فردی است که اغلب بدون برنامه وهدف انجام می شود می گوید : به اعتقاد کارشناسان حوزه میراث فرهنگی دیوار نویسی یا وندالیسم از جدی ترین عوامل تخریب ونابودی آثار تاریخی است که می تواند زودتر از هر تهدیدی سرمایه های کشور را از بین ببرد.سرمایه هایی که دیگر به راحتی قابل بازگشت نیست و شاید هم هرگز قابل بازگشت نباشند.
فتاحی تاکید می کند: نوشتن یادگاری بر روی آثار تاریخی، عموماً توسط افرادی صورت می‌گیرد که اطلاع کافی از اهمیت حفظ آثار باستانی ندارند. میل به جاودانگی به‌طور طبیعی در همه افراد وجود دارد و نمی‌توان کسی را یافت که رویای ماندگاری نام خود را در تاریخ نداشته باشد. اضافه کردن هر نوشته‌ای که در اصل اثر تاریخی، تغییر ایجاد کند و موجب غیر‌طبیعی شدن اثر شود، رفتاری مخرب تلقی می‌شود.
برخی بدون آگاهی از عواقب رفتار خود، اقدام به تخریب آثار تاریخی می‌کنند. اما گروهی با وجود اطلاع از ارزشمندی آثار باستانی، با رفتاری مغرضانه، درصدد آسیب‌رسانی به این آثار هستند، بنابراین می‌توان گروه دوم را دچار اختلالات شخصیتی دانست.برخی صاحب نظران بیماری قرن حاضر را وندالیسم می دانند.
مجازات اسلامی برای تخریب اموال تاریخی و فرهنگی
بر اساس ماده ۵۵۸ قانون مجازات اسلامی در خصوص تخریب اموال تاریخی- فرهنگی هر کس به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، محوطه‌ها و مجموعه‌های فرهنگی- تاریخی یا مذهبی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است…..یا تزئینات، ملحقات، تاسیسات، اشیا و لوازم و خطوط و نقوش منصوب یا موجود در اماکن مذکور که مستقلا نیز واجد حیثیت فرهنگی- تاریخی یا مذهبی باشد، خرابی وارد آورد، علاوه بر جبران خسارات وارده، به حبس از یک الی ۱۰ سال محکوم می‌شود.
105105
