مجتبی اسماعیلی - سفر رئیس جمهور به آذربایجان و دیدارهای سه جانبه پوتین - روحانی و علی اف بسیار مورد توجه رسانه های مختلف قرار گرفت و از جنبه های گوناگون به این موضوع پرداخته شده اما کمتر به ارتباط این نشست با تحولات ترکیه پرداخته شده است. روندی که به صورت یک زنجیر در امتداد یکدیگر می تواند زمینه ساز فصلی تازه از مراودات منطقه ای باشد. دکتر مهدی مطهرنیا در گفتگو با ایسکانیوز با اشاره به سفر رئیس جمهور به باکو، اظهار داشت: باید منتظر تحولاتی تازه در منطقه قفقاز و همچنین خاورمیانه باشیبم.

دلیل سفر دکتر روحانی به آذربایجان را چه می دانید؟

ایران تلاش می کند در دوران پسا برجامی روابط خود را با سایر کشورها افزایش دهد. آذربایجان به عنوان یکی از کشورهای منطقه، و براساس شرایط جغرافیایی آن گزینه ی مناسبی برای افزایش مناسبات با ایران محسوب می شود.

روابط اذربایجان با ایران و روسیه را چگونه می دانید.

آذربایجان یکی از مناطق برزخ گونه سیاسی محسوب می شود. در عین حال که آذربایجان پایتخت آمریکا در منطقه است، هدف اسرائیل نیز محسوب می شود.

این نشست ها چه تاثیری بر مناقشات آذربایجان و ارمنستان دارد؟

ایران و روسیه با برقراری روابط بهتر با آذربایجان می توانند قدم هایی هم در حل این مناقشات بردارند. هرچند بنده معتقدم که این نشست بر محوریت حل و و فصل این مناقشات نبوده است. به علاوه این مناقشه قدیمی که میان آذربایجان و ارمنستان وجود دارد، به سهولت حل و فصل نخواهد شد. این نشست را ابتدا می توان برای حل مشکلات امنیتی منطقه و سپس توسعه ی روابط اقتصادی دانست.

پاکسازی های ترکیه تا چه زمان ادامه خواهد داشت؟

امروز اوج قدرت اردوغان است و او موفق شده با یک ضد کودتا، زمینه مناسب جهت اصلاحات مد نظر خود و از سوی دیگر تار و مار کردن مخالفان خود را فراهم آورد. عبور از این گذار باید هرچه زودتر انجام شود. این گذار توامان به سمت سقوط هم خواهد رفت. چرا که در عین حال که قدرت او افزایش می یابد، در حال ایجاد دشمنان بیشتر برای خود است. تا جایی که حتی می بینیم بعضی از نزدیکان وی نیز در حال دستگیر شدن به عنوان مخالفان او هستند. این را هم باید در نظر گرفت که کودتای اخیر بر ضد او انجام شده، نه بر ضد حزب اعتدال و توسعه.

دلیل تعطیلی فله ای رسانه ها را چه می دونید؟ آقای اردوغان از رسانه های این کشور چه می خواهد؟

او دنبال مدیریت مخالفان درون حزبی و برون حزبی به سود خود است. به علاوه قصد دارد با انجام اصلاحاتی، قدرت رئیس جمهور را افزایش دهد. همچنین او در تلاش است با توسعه ی ناسیونالیست اسلامگرا، جایگاه خود را به عنوان پرچم دار این جریان تثبیت کند و از این طریق تسویه های خود را پیش برد. لذا از رسانه ها می خواهد که هماهنگ و هم گام با او حرکت کرده و زمینه های افزایش قدرت او را فراهم سازند. او قابل احترام است اما اگر بخواهد که آینده ی ترکیه را با سیستمی بر پایه ی خود پیش ببرد، هم به خود و هم به آیندگان ترکیه ظلم کرده است.

سرانجام اختلافات اردوغان با جهان غرب را چه می بینید؟

او اساسا یک سیاستمدار رئال پراگماتیسم است. همانطور که او در داووس در مقابل رئیس جمهور اسرائیل ایستاد و خود را به عنوان قهرمان جهان اسلام معرفی کرد، به گونه ای که بسیاری از سیاستمداران جهان من جمله ایران از او به عنوان یک قهرمان یاد کردند، پس از کسب امتیازات خود از این بازی، زمینه ایجاد رابطه میان آنکارا و اسرائیل را هم فراهم کرد. لذا ممکن است که امروز از جهان غرب فاصله بگیرد، اما در زمان لازم به سرعت به سمت دوستی با آن ها پیش خواهد رفت. در نهایت او می خواهد یک آتاتورک تازه در چارچوب عثمانی تازه ای ایجاد کند.

آمریکا اعلام کرده که بعید است گولن را به ترکیه تحویل دهد، ترکیه نیز اعلام کرده که در صورت عدم تحویل گولن به ترکیه ضربه ای جدی به روابط این دو کشور وارد خواهد شد. چشم انداز این تهدید ترکیه را چگونه ارزیابی می کنید؟

بعید است که تا انتخابات ریاست جهموری آینده ی آمریکا، اتفاق خاصی از طرف این کشور رخ دهد. اما پس از گذار از انتخابات و تشکیل کابینه ی جدید در این کشور، مجددا واشنگتن و آنکارا به یکدیگر نزدیک خواهند شد.

چشم انداز روابط ترکیه و روسیه را چگونه می بینید؟

اردوغان هرگاه خواسته در منطقه امتیازی بگیرد، بین تهران و ریاض وارد بازی شده. هرگاه خواسته فراتر از منطقه امتیاز بگیرد، بین مسکو و واشنگتن وارد بازی شده. نزدیکی به مسکو پیامی برای واشنگتن، مبنی بر وجود پتانسیل کافی برای شرکت در بازی هایی بر علیه منافع آمریکاست. و البته برعکس. لذا در وضعیت کنونی آن ها به دنبال گرفتن امتیاز از جهان غرب هستند. از سویی نتانیاهو هم با چنین نگرشی بدنبال نزدیکی به روسیه و در حال افزایش ملاقات های خود با پوتین است. این بیشتر یک تاکتیک است، نه یک سیاست بلند مدت. این را باید در نظر داشت که ترکیه عضو ناتو و در زمینه ی بین المللی همکار آمریکا محسوب می شود.

با توجه به حمایت ایران از دولت قانونی ترکیه و با وجود اختلاف نظر در سوریه، می توان منتظر نزدیکی روابط آنکارا و تهران بود؟

اگر ایران از دولت اردوغان حمایت می کند، بخاطر منافع این کشور است و اگر اردوغان متقابلا از ایران تشکر می کند، باز هم بخاطر نفعی است که در شرایط فعلی از نزدیکی به ایران می برد. از طرفی دولت ترکیه خود را به مردم ایران نزدیک می بینید و متقابلا ایران همین را در قبال ترکیه احساس می کند. لذا این واقعیت هم وجود دارد. بعید است که وجود اختلاف نظر در سوریه تبدیل به مانعی برای نزدیکی این دو کشور شود. هرچند بنده معتقدم که پس از عبور از این دوران گذار، باید در انتظار نزدیکی مجدد آنکارا به جهان غرب و رقابت آن با کشورهایی همچون ایران باشیم.

304300