ناهید سمیعی: این روستا را باید دید و لمس کرد،روستایی که نهایت زیبایی را در کنارحجم وسیعی از محرومیتش به نمایش گذاشته است. روستای سرآقاسید روستایی بزرگ و زیبا است که در دامنه کوهی بلند قرار دارد وپنجره تمام خانه هایش به منظره ای باز می شود که پنجره کمتر هتلی در دنیا نظیرآن را به نمایش گذاشته است. در اینجا عملا حیاط محصوری وجود ندارد، در اتاق را که بازمی کنی وارد کوچه و پشت بام همسایه مهربانش می شوی...
اینجا مانند بسیاری از روستاهای زیبا توریست ندارد بعلاوه خبری از امکانات و پول و رفاه هم نیست! اهالی روستا به سختی کشیدن برای به دست آوردن یک لقمه نان عادت کرده اند و پوست دست و صورت زنانش از نمک چروک شده است .
اما زیبایی اش چیز دیگریست، از معماری بی نظرش که حرف میزنی بی اختیار دلت غنج می رود...آسمان شب هایش را که نگو، آنقدر پر ستاره است که جای سوزن انداختن نیست!
باید زحمت سفری طولانی را به جان بخری تا بتوانی به بهشت سر آقا سید برسی.
سرآقاسید
روستای سرآقا سید از روستاهای دهستان موگویی شهرستان است. این روستا با معماری زیبا و سنتی پلکانی یکی از روستاهای شگفت کشور است. خانه های این روستا از خشت و گل ساخته شده و فضایی ساده و صمیمی را بوجود آورده است. پنجره‌ها و درهای تمام خانه‌ها رو به طبعیت سبز و البته امامزاده «آقا سید» باز می‌شود. البته بیشتر خانه‌های سر آقا سید بدون پنجره هستند و درها تنها منفذ خانه‌ها به شمار می‌آید.
معماری این روستا به گونه‌ای است که حیاط هر خانه پشت بام خانه زیرین است. منازل به صورت زنجیر به هم متصلند و پیوستگی خاصی بر آنها حاکم است.
موقعیت جغرافیایی
این روستا در موقعیت طول جغرافیایی َ۵۲ و عرض جغرافیایی َ۴۰ و ارتفاع ۲۱۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد. در تابستان جمعیت روستا به حداکثر خود یعنی حدود ۳هزار نفر و در زمستان حداکثر به ۵۰۰ نفر می رسد.
پیشینه روستا
سر آقا سید روستایی با معماری کوهپایه‌ای و پلکانی است که به ماسوله‌ی زاگرس شهرت دارد؛ اما با وجود حفظ اصالت، نامش در بین روستاهای پلکانی ایران کمتر شنیده شده است.
روستا در گذشته یکی از اتراقگاه‌های ییلاقی عشایر بختیاری بود. مردم روستای سر آقا سید، با گویش بختیاری سخن می‌گویند. اگر در اردیبهشت و خرداد از روستا گذر کنید هنوز هم می‌توان کوچ عشایری که از مناطق گرمسیر خوزستان به چهارمحال و بختیاری می‌روند را شاهد باشید.
قدمت روستا را چند صد سال تخمین زده‌اند، اما سند موثقی برای این ادعا وجود ندارد.
وجه تسمیه
وجه تسمیه این روستا نیز به خاطر امامزاده ای است که مقبره آن در پایین روستا قرار دارد و چون روستا به صورت مجتمع پلکانی در بالای این امامزاده به وجود آمده است به این روستا سرآقا سید می گویند.
فرهنگ و زبان
مردم روستای سرآقاسید ازطایفه ایل چهارلنگ هستند که به زبان لری بختیاری صحبت می کنند. فرهنگ روستا همچنان پس از گذشت سالها ثابت مانده و سنت وبومی بودن خود را حفظ کرده است.
شیعه دوازده امامی اند و به معجزه اعتقاد دارند
مردم این روستا همگی شیعه دوازده امامی ونکته جالب در مورد مردم سرآقاسید این است که همگی آنها دارای فامیل دادور و سید می باشند. چون خود را منتسب به سیدآقا عیسی می دانند. مردم اعتقاد عجیب و فراوانی به این امامزاده دارند و نمونه های شگفت انگیزی از معجزات ایشان را نقل می کنند. در داخل امامزاده علمی وجود دارد که معتقدند آقا سیدعیسی هنگام جنگیدن و دعوت مردم به اسلام همواره این علم را در دست داشته، مردم این روستا و روستاهای اطراف به این علم اعتقاد زیادی دارند و مخصوصا هنگام شیوع بیماری - خشکسالی و طلب باران به این علم توسل پیدا کرده و با گرداندن آن در نقاط مختلف حل مشکل خود را استدعا دارند.
روبروی این روستا بر قلب کوه خیمه نشانه ای به شکل هشت وجود دارد. مردم معتقدند آقا سید عیسی با پرتاب نیزه ای قبله را به مردم نشان داده است و امروزه مردم این روستا قبله خود را از این طریق می شناسند.
پوشاک اهالی
این روستا از معدود روستاهایی است که مردم آن به خصوص زنان و دختران از پوشاک کامل محلی استفاده می کنند. شیرزنان این روستا مانند گذشته به کوه و صحرا می روند و پشته های سنگین هیمه (هیزم) را بر دوش گرفته و به روستا می آورد. هنوز به جای کپسول های گاز و چراغ های نفتی، چاله های آتش (اجاق) گرما بخش خانه و برای پخت غذای خانواده استفاده می شوند.
اقتصاد
شغل بیشتر مردم روستا علاوه بر کشاورزی و دامداری، استحصال نمک از چشمه‌های نزدیک روستا است. حوضچه‌های نمک مکان کسب و کار اهالی روستایی است که جوانی‌شان را با نمک پیر کرده‌اند. مصرف نمک برای خوارک، دام و فروش است. نمک‌ها می‌تواند سوغاتی سفر به سر آقا سید باشد.
سوغات و صنایع دستی
زنان روستا علاوه‌بر کار در خانه و حوضچه‌های نمک، صنایع دستی چون قالی، جاجیم، سیاه چادر و گلیم تولید می‌کند. قالی‌ها طرح طبیعی و لچک ترنج دارند که از پشم‌هایی با رنگ طبیعی بافته شده‌اند؛ اما مهم‌ترین سوغات این روستا محصولات لبنی مانند شیر، دوغ، کشک، ماست و کره است.
پوشش گیاهی
درخت بلوط پوشش غالب گیاهی این روستاست. این درختان در ارتفاعات و دامنه کوه ها می رویند. از میوه درخت بلوط استفاده های فراوانی می شود به عنوان مثال از آن برای خوراک دام استفاده می شود. در این نواحی با استفاده از این میوه نانی می پزند که به آن نان کلگ kalgمی گویند. البته برای درست کردن نان کلگ بلوط، ابتدا مغز میوه بلوط را آسیاب کرده و پس از تبدیل شدن به آرد نان تهیه می کنند که البته مراحل خاص خود را دارد.
از دیگر انواع پوشش گیاهی این روستا می توان به درخت چنار که به زبان محلی به آن چندار می گویند. انواع دیگر درختان شامل درخت بید، گردو و میلو(درختچه ای محلی که میوه های ریز و قرمز رنگی دارد) است. از انواع درختچه های گوناگون می توان به ارزن ،گون ، کیکو، خوشک بن ، کلخونگ ، سماق اشاره کرد. همچنین این درختان و درختچه ها سوخت زمستانی و هیزم مردم این روستا را نیز تأمین می کنند.
از دیگر پوشش گیاهی که بیشتر جنبه خوراکی و دارویی دارند می توان به کرفس و قارچ اشاره کرد. ناگفته نماند کرفس گیاهی است که در بالای کوه می روید، این گیاه پس از باریدن باران رویش پیدا می کند بعلاوه از این گیاه مردم برای درست کردن ترشی مخصوص این استان استفاده می کنند.
از دیگر انواع گیاهان می توان از سیر،موسیر، تره کوهی، بنصر، کاردین ، چویل و غیره نام برد.
برف که می‌آید، راه ارتباطی روستا با همه دنیا قطع می‌شود
روستا با وجود حدود 3000 نفر جمعیت از بین همه امکانات رفاهی فقط برق دارد، نه از مدرسه خبری است و نه از درمانگاه مجهز و نه حتی جاده ای آسفالته. سر آقا سید مکانی برای یک زندگی مدرن نیست. برف که می‌آید، راه روستا با همه دنیا قطع می‌شود، برای همین با وجود زیبایی و طبیعت بکری که سر آقا سید دارد، کمتر گردشگری پایش به آنجا باز شده است.
آتش به جان سر آقا سید
سرآقاسید را کسی نمیشناخت تا سال 91 که آتش به جان و مال مردمش افتاد. بخشی از روستا سوخت و خاکستر شد. روستا سوخت اما هنوز لبخند بر لبان مردمان اینجاست.
گردشگری
در اطراف سر آقا سید می‌توان تعداد جاذبه‌ی دیگری را پیدا کرد، مثل آبشار شیخ علی خان که در 40 کیلومتری روستا قرار دارد و یا غار یخی «چما». قله زردکوه که با ارتفاع 4200 متر در 30 کیلومتری روستا واقع شده و یا پیست اسکی چلگرد در 50 کیلومتری روستا و همچنین پیست اسکی تابستانی «چال میشان» در 25 کیلومتری سر آقا سید.
چشمه مراد به آرزوهایشان نزدیک است
بر دامنه این کوه چشمه ای بسیار زیبا وجود دارد که از دل کوه می جوشد، به این چشمه، چشمه مراد می گویند. مردم اعتقاد دارند هر کسی در دل نیتی داشته باشد و با قلب پاک دست در آب این چشمه فرو برد ، برای برآورده شدن آرزویش نشانه ای به دستش می آید. هر یک از این نشانه ها را که می تواند انواع سنگریزه ، برگ ، گل سر یا هر چیز دیگری باشد به نوعی تعبیر می کنند.
چشمه نمکی
در منطقه غرب روستا منطقه ای به نام بی آبه وجود دارد که می گویند قبل از حضور آقاسید در این منطقه روستا در آن ناحیه بوده است. چشمه نمکی نیز در این منطقه وجود دارد که یکی از شیوه های امرار معاش مردم روستا است. مردم هر کدام سهم معینی از این چشمه دارند. یکی از دیدنی های جالب سرآقاسید این چشمه است که در فاصله تقریبا نیم ساعتی روستا قرار دارد.
چشمه ای برای حضرت خضر
از چشمه های دیگر این منطقه می توان به چشمه خدر اشاره کرد که مردم در آب این چشمه لباس نمی شوند، چون که معتقدند این چشمه متعلق به حضرت خضر می باشد.
خطاطی با خط سید شاه محمد
پیرمردی ۷۴ ساله به نام سید شاه محمد دادور، در این روستا قرآن را با خط بسیار زیبای خود کتابت نموده است. این پیرمرد خطاطی را از اجداد خود آموخته و حتی تذهیب این قرآن را نیز خود ترسیم نموده است.
زباله نریزید، سر آقا سید ماشین حمل زباله ندارد
زنان و مردان این روستا سخت کار می‌کنند، برای همین اگر سر آقا سید مقصدتان برای سفر شد بهتر است به تلاش و اعتقادات و باورهای مردم روستا احترام گذاشته شود تا آنها حضور گردشگران را سبب زحمت و ناراحتی ندانند. بهتر است وقت برگشت زباله‌هایی خود را برای اهالی روستا به یادگار نگذارید، چون هیچ ماشین حمل زباله‌ایی زحمت رفتن تا آن روستا را به خود نمی‌دهد.
چگونه به سر آقا سید برویم؟
از شهر چلگرد مرکز شهرستان کوهرنگ به سمت غرب که حرکت می کنی تابلویی نظرت را جلب خواهد کرد که راهنمای حرکت به سوی روستای سرآقاسید است. بعد از حرکت به سمت این جاده و عبور از روستای شیخ علیخان و آبشار زیبا و سحرانگیزش باید با جاده آسفالت خداحافظی کنی و قدم در جاده ای خاکی و پیچ در پیچ بگذاری.
جاده باریک است و ناهموار. ولی اصلا احساس خستگی نخواهی کرد چرا که شوق دیدن روستایی شگفت انگیز با فرهنگی بکر و اصیل انتظارت را می کشد.
اگر نیمه اول سال باشد تماشای محیط طبیعی و رویائی اطراف و سیاه چادرهای عشایری تو را به وجد می آورد. مردان و زنانی که زندگی را در زیستن می آموزند و پسران و دخترانی که شادی خود را با کوه و دشت تقسیم کرده اند.
در طول راه از غار یخی چما که در دامن کوه عسل کشان آرمیده و اسکی در آن در تمام فصول امکان پذیر است نیز می گذری. از جاده به پایین که می نگری آبراهه های زلال را در دره ها مشاهده می کنی که آرام آرام راه می پیمایند تا بالاخره در جایی آرام گیرند. در جاده ای دو طرفه دوباره تابلویی راهنمایی به باری ات می آید و جاده سرآقا سید را از جاده روستاهای خوبه – صالح کوتاه و چین جدا می کند.
بعد از طی مسافتی حدود ۶۰ کیلومتر سرانجام خانه های سرآقا سید رخ می نمایاند و عطش دیدار این روستای زیبا با معماری پلکانی چند برابر می شود.
اینجا آسمان نزدیک است!
به سر آقا سید که میرسی فراموش میکنی که در شهر تحمل ذره خاک را بر لباست تحمل نمی کردی،اینجا همه از جنس خاکند، باید زمینی و خاکی بود، وقتی لبخندی کمرنگ را بر لبان کودکان پرشوری می بینی که به استقبالت آمده اند باور می کنی که اینجا آسمان خیلی نزدیک است.
به خاطر داشته باشید
_ بهترین زمان برای دیدن این روستای خشتی و پلکانی از فروردین تا مهرماه است.
_برای رفتن به این روستا می توانید از وسلیه نقلیه شخصی، اتوبوس استفاده کرد.
_دسترسی به تلفن همراه در سر آقا سید محدود است.
_توصیه می‌شود مواد غذایی و تجهیزات لازم برای سفر را به همراه داشته باشید، اما در داخل روستا هم مغازه‌ایی است که می‌توان برخی از ضروریات را از آنجا تامین کرد.
_سر آقا سید امکانات رفاهی و اقامتی ندارد، اما می‌توان از خانه‌های روستایی برای اقامت استفاده کرد تا اهالی روستا هم از حضور گردشگران نفع ببرند.
_ جاده سر آقا سید در فصل سرما و همزمان با بارش برف مسدود می‌شود بعلاوه توجه داشته باشید که در میانه راه نیز هیچ امداد خودرویی وجود ندارد.
_تمام ساکنان این روستا سید هستند.
20103
