به گزارش ایسکانیوز به نقل از مهر، اظهارنظرهای مقامات ترکیه از جمله نخست وزیر این کشور در خصوص تصمیم آنها برای تجدیدنظر در روابط خود با سوریه در کنار رایزنی‌های گسترده دولت آنکارا با مقامات ایرانی و روسی پیرامون بحران این کشور، نوید بازگشایی صفحه ای نوین در روابط سه جانبه ایران، ترکیه و روسیه به منظور حل و فصل سیاسی بحران سوریه را می داد. با این حال، انتشار خبری مبنی بر آغاز عملیات نظامی ترکیه در شهر «جرابلس» سوریه که البته به صورت غافلگیرانه اتفاق افتاد، تا حدودی معادلات را بر هم زد.

این عملیات از ساعت ۶:۳۰ صبح روز چهارشنبه هفته گذشته (به وقت تهران) تحت عنوان «سپر فرات» و با همکاری نیروهای ائتلاف آمریکایی به اصطلاح مبارزه با داعش آغاز شد. به دنبال آغاز این عملیات، تعداد ده ها دستگاه تانک و خودرو زرهی ارتش ترکیه وارد منطقه «جرابلس» در شمال سوریه شدند. به دنبال این عملیات، نیروهای موسوم به ارتش آزاد سوری با حمایت نیروهای ارتش ترکیه تمامی ساختمان ها و مراکز دولتی در مرکز جرابلس در خاک سوریه را به تصرف خود درآوردند. همچنین بنا بر این گزارش این نیروها کنترل ۵۰ درصد از این شهر را در اختیار گرفتند.

به گفته «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه، هدف از عملیات ارتش این کشور در جرابلس سوریه، نیروهای داعش و شبه نظامیان کرد سوری بوده اند و این حملات با هدف پایان بخشیدن به مشکلات در مرزها صورت می گیرد. اردوغان در سخنانی در این زمینه با هشدار به«صالح مسلم» از رهبران حزب دموکراتیک کردهای سوریه گفت: «آنهایی که ما را با اقدامات تروریستی به چالش کشیدند، حال باید منتظر باشند و ببینند چه بر سرشان خواهد آمد».

در خصوص آنچه که ذکر شد، خبرنگار مهر گفتگویی را با دکتر «داود هرمیداس باوند» کارشناس مسائل خاورمیانه و بین الملل انجام داده است که مشروح آن از نظر می‌گذرد.

*ارتش ترکیه اخیرا تانک های خود را وارد شهر «جرابلس» سوریه کرده است. دولت آنکارا مدعی است که مبارزه با داعش از اهداف این عملیات نظامی محسوب می شود. دیدگاه شما درباره این عملیات از سوی آنکارا چیست؟

دولت ترکیه از ابتدا اعلام کرد که به منظور مبارزه با تروریسم به شهر جرابلس سوریه حمله کرده است. این در حالی است که شهر جرابلس یک شهر کُردنشین است و همین مسأله شائبه‌هایی را در خصوص هدف اصلی آنکارا از این عملیات به وجود آورده است.

عملیات نظامی ترکیه در سوریه نگرانی هایی را هم برای روسیه و هم به نوعی برای ایران به وجود آورده است، زیرا تهران و مسکو معتقدند که ترکیه بسیار فراتر از اهدافی که پیش از حمله به جرابلس اعلام کرده است، گام برخواهد داشت.

*همانگونه که می دانید ایالات متحده آمریکا، ارتش ترکیه را در یورش نظامی به شهر کردنشین جرابلس سوریه همراهی می کند. این در حالی است که آمریکایی ها چندی پیش جنگنده های خود را به منظور حمایت از کُردها به حسکه سوریه اعزام کردند. این مواضع متناقض آمریکایی ها را چگونه ارزیابی می کنید؟

واقعیت این است که ایالات متحده آمریکا تلاش کرد در مقابل ترکیه در مسأله حمله به جرابلس نوعی ملایمت به خرج دهد تا ترکیه به سمت محور ایران و روسیه سوق پیدا نکند. آمریکایی‌ها از همان ابتدا از کُردهای ساکن «جرابلس» خواست تا از مناطق تحت تصرف خود به سمت شرق فرات عقب نشینی کند. ایالات متحده از این طریق تلاش کرد تا بهانه ترکیه برای گسترش عملیات در جرابلس را از آن بگیرد.

اما به این نکته نیز باید توجه داشت که نگرانی هایی در خصوص اقدامات آینده ترکیه در جرابلس و احتمال گسترش عملیات نظامی آن وجود دارد که این مسأله نیز طی روزهای آینده بیش از پیش آشکار خواهد شد.

به طور کلی هدف کنونی ترکیه از عملیات نظامی در جرابلس این است که بر مبنای چهارچوب اهدف ترسیم شده برای آینده خود، جایگاهی برای خویش کسب کند.

*با توجه به اینکه هدف اصلی ترکیه از این عملیات، ضربه وارد کردن به حزب دموکراتیک کُرد سوری است، به نظر شما آیا این اقدام قابل توجیه است یا خیر؟

ترکیه بارها و در مناسبت های مختلف اعلام کرده که آنکارا اجازه تشکیل دولت مستقل کُرد را نخواهد داد. از دیدگاه دولت ترکیه کُردها از لحاظ ارزشی به گروه «پ ک ک» نزدیک هستند و بر همین اساس، تشکیل دولت مستقل کُرد به منزله یک دستاورد بزرگ برای «پ ک ک» محسوب می شود، اما واقعیت این است که آمریکایی ها چنین نگرشی را ندارند.

تنها استدلال ترکیه برای هدف قرار دادن کُردهای ساکن شمال سوریه این است که «عبدالله اوجالان» رهبر دربند «پ ک ک» در این منطقه سکونت داشته است. دولت ترکیه صِرف ظهور و بروز اوجالان در مناطق شمال سوریه را دستاویزی برای القاء ارتباط میان نیروهای دموکراتیک کُرد سوری و پ ک ک قرار داده است تا بدینوسیله مناطق تحت تصرف آنها را بمباران کند.

حضور اوجالان در شمال سوریه در آن شرایط، با موافقت رسمی دولت وقت این کشور اتفاق افتاد. از آنجایی که دولت وقت سوریه مشکلاتی را از قبیل مسأله «آب فرات» با ترکیه داشت، مجوز حضور اوجالان در شمال سوریه را صادر کرد. در حال حاضر تنها بهانه ترکیه از هدف قرار دادن کُردهای شمال سوریه همانگونه که اشاره شد، حضور اوجالان در این منطقه بوده است.

در این میان، دولت سوریه نیز به عملیات نظامی ترکیه اعتراض کرد. به نظر من در حال حاضر دولت سوریه به دلیل درگیری با تروریسم، در شرایطی نیست که اقدامی غیر از اقدام دیپلماتیک در مقابله با عملیات ترکیه انجام دهد.

*به نظر شما همکاری جدید ترکیه و ایالات متحده آمریکا در سوریه می تواند سرآغاز همکاری های دوجانبه میان آنها برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز آسمان سوریه باشد؟

همانگونه که گفته شد، ایالات متحده آمریکا در قبال تصمیم نظامی اخیر ترکیه در سوریه از خود ملایمت نشان داده است. باید منتظر ماند و دید پاسخ ترکیه به این تعامل ملایم آمریکایی‌ها چه خواهد بود. ایالات متحده آمریکا از کُردها درخواست کرد تا به سمت شرق فرات عقب نشینی کنند و آنها نیز این اقدام را کردند. از طرف مقابل، مسأله این است که به نظر نمی رسد که ترکیه به همین سطح از عملیات نیز راضی شود.

در خصوص توافق آمریکا و ترکیه برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز آسمان سوریه نیز باید گفت که همه چیز به تصمیم آینده ترکیه برای ادامه عملیات در جرابلس بستگی دارد. تا بدین لحظه کردها از شمال سوریه به سمت شرق فرات عقب نشینی کرده اند. باید دید مواضع ملایم آمریکا با ترکیه تا چه حدی ادامه پیدا می کند. در هر صورت ممکن است دامنه حمایت های آمریکا از ترکیه در محدوده شهر جرابلس باقی بماند.

*به نظر شما آیا در عملیات اخیر ترکیه در جرابلس سوریه، هماهنگی میان آنکارا و مسکو در این خصوص انجام شده است یا خیر؟

برای پاسخ به این سؤال باید دید که روسیه دارای چه منافع و مصالحی است. روسیه همواره به دلیل مشکلات خود با کشورهای غربی نگاه خود به شرق را تقویت کرده است. مسکو همواره رابطه خوبی با کشورهایی نظیر ایران و چین داشته است و همچنان در راستای تقویت این روابط تلاش می کند.

تاریخ نشان می دهد که در زمان شوروی سابق، روسها به منظور تحقق برخی اهداف مهمتر خود، احزاب کمونیست را قربانی می کردند. در هر صورت همه چیز بستگی به اراده روسها دارد که تا چه اندازی می خواهند مواضع خود در قبال دولت دمشق را حفظ و تقویت کنند. با این حال، تجربه نشان داده که روسها از دیگران استفاده ابزاری می کنند، حال باید دید در قبال عملیات اخیر ترکیه آیا محکم در کنار سوریه می ایستد یا به یک اعتراض لفظی بسنده می کند.

*«بنعلی ایلدریم» نخست وزیر ترکیه اخیرا اعلام کرده است که روسیه می تواند از پایگاه نظامی «اینجرلیک» استفاده نمایند. آیا استفاده روسیه از اینجرلیک می تواند روی روابط راهبردی ترکیه و ناتو تأثیر داشته باشد؟

واقعیت این است که خط مشی اخیر ترکیه ناراحتی هایی را نزد آمریکایی ها و کشورهای غربی به وجود آورد. اگر ترکیه واقعا قصد داشته باشد که پایگاه اینجرلیک را در اختیار روسیه قرار دهد، این مسأله را باید در شورای اتحادیه اروپا نیز مطرح کند.

درست است که هر کشوری برای خود می تواند تصمیم گیری کند و از این آزادی برخوردار است اما در هر صورت کشورهای عضو ناتو تعهداتی هم در قبال این سازمان دارند که باید به آن پایبند باشند. اگر قرار باشد یک کشور عضو ناتو یک خط مشی مغایر با منافع و مصالح کلی این سازمان اتخاذ کند، این مسأله باید در شورای عالی ناتو نیز مطرح شود. بر همین اساس در خصوص مسأله حضور نظامی روسیه در پایگاه اینجرلیک مطمئنا ناتو ملاحظاتی را خواهد داشت.

در هر صورت چراغ سبز ترکیه به روسیه برای استفاده از اینجرلیک دهن‌کجی به ناتوست.

*کشورهایی نظیر جمهوری چک و مجارستان مسأله ای را مبنی بر تشکیل «ارتش اروپایی» مطرح کردند. آیا ارائه این طرح می تواند با هدف مقابله با ترکیه و عضویت آن در ناتو صورت گرفته باشد؟

مسأله «ارتش اروپایی» پس از فروپاشی شوروی توسط آلمان و فرانسه مطرح شد. این طرح در آن برهه از زمان با مخالفت روبرو شد. یکی از دلایل این مخالفت این بود که بلژیک، هلند، یونان و پرتغال معتقد بودند که ارتش اروپایی تحت کنترل عمدتا فرانسه و آلمان فعالیت خواهد کرد و موفقیت چشمگیری به دست نخواهد آورد.

یکی دیگر از دلایل آن، این بود که کشورهایی که از بلوک شرق جدا شده بودند و از احیای سلطه روسیه احساس نگرانی می کردند، مایل بودند ناتو برقرار باشد و آنها به این سازمان ملحق شوند تا بدین ترتیب از حمایت ایالات متحده آمریکا نیز برخوردار باشند.

دلیل سوم این بود که بحران شبه جزیره «بالکان» نشان داد که اروپایی ها با یکدیگر وحدت نظر نداشتند، بدین معنا که نگرش کشورهایی نظیر آلمان و اتریش با کشورهایی مانند فرانسه و انگلیس متفاوت بود.

معتقدم در صورتی که ارتش اروپایی تشکیل شود، به دلیل شکاف‌هایی که همواره میان کشورهای این قاره وجود داشته است، این ارتش به ارتش منطقه ای تبدیل خواهد شد. در شرایط موجود من گمان نمی کنم که ارتش اروپایی به صورت جدی مطرح شود.

304300