به گزارش ایسکانیوز، دمای بدن انسان هم از داخل (براثر سوخت ساز و فعالیت عضلات و...) و هم از خارج (بر اثر گرمای محیط)افزایش پیدا می کند که برای مقابله با این افزایش دما مکانیزمهای دفاعی در بدن داریم که مهمترین آنها عرق کردن است .

اما وقتی تولید گرما در بدن بر دفع آن غلبه کند ، علائم و عوارض حاصل از آن یکی یکی خودشان رانشان می دهند.

در یک فرد سالم محدوده دمای مرکزی بدن بین 1/36 و8/37 هست، درواقع دمای بالاتر از 8/37 را مابیش ازحد می دانیم درمورد فرد تب دارهم همین گونه است ومثلاً 5/37 را تب نمی دانیم. بالا رفتن دمای محیط ، دمای بدن را هم بالا می برد. انسان در دمای 41 درجه زیاد دوام نمی آورد واز 45 درجه پروتئین های بدن هم تخریب می شوند. بنابراین بالا رفتن دمای بدن خطرناک است.

متخصصان پزشکی ورزشی معتقدند گرمازدگی یک بیماری است و پیش‌زمینه بیماری‌های دیگر نمی‌شود، در واقع گرمازدگی در مرحله اول تعریق زیاد و در مراحل بعدی سرگیجه، کاهش سطح هوشیاری و تهوع و حتی در برخی موارد فرد را به اغما می‌برد.

گرمازدگی علائم هشدار دهنده ای از قبیل کرامپ یا همان گرفتگی عضلات، تهوع و استفراغ، ضعف و خستگی، سردرد، تعریق گسترده، سرگیجه و سبکی سر، تحریک پذیری، کاهش بینایی، اختلالات بینایی مثل تاری دید ، افت فشار خون و افزایش ضربان قلب دارد ، که با مشاهده این علائم باید اقدامات زیر را انجام دهید.

-ابتدا شما باید خیلی سریع فعالیت خود را متوقف کنید ،‌سعی کنید دمای بدن را پایین بیاورید و آب و مایعات بنوشید. در این شرایط تعارف نکنید و کمک بخواهید. از اطرافیان بخواهید که کنارتان باشند. تا آنجا که ممکن است لباس اضافی و تجهیزات (مثل تجهیزات ورزشی) را از بدن در بیاورید.

-بدنتان را باد بزنید یا با آب مرطوب کنید . برای اینکار از حوله های خیس ،پکهای یخ (مثلاً یخ خرد شده لای پارچه و حوله ) استفاده کنید . از نظر علمی بهترین محل برای گذاشتن این حوله های مرطوب و خنک روی گردن ، پیشانی و زیر بغل هست. می توانید با یک اسپری آب پاشی یا شلنگ آب به بدن خودتون یا فرد گرما زده آب بپاشید.

- پیشنهاد می شود داخل یک وان یا لگن بزرگ آب خنک دراز بکشید تا دمای بدنتان پایین بیاد.

-اگر ظرف نیم ساعت علایم شما بهتر نشد ، با مراکز درمانی تماس بگیرید یا مراجعه کنید . اگر فرد گرمازده دچار کاهش سطح هشیاری یا افت فشار، ضربان نبض تند یا نفس های تند هست اینها می تواند نشانه های خطر باشد ، در اعزام به مراکز پزشکی یا تماس با اورژانس درنگ نکنید.

جلوگیری از بروز گرمازدگی

-در فصول گرم ، گوش بزنگ هواشناسی باشید و به هشدارهای آنها توجه کنید.

-با آب و هوا خو بگیرید : باگرم شدن هوا برنامه ورزشی خود را سبک کنید و آرام آرام برمدت و شدت آن بیافزایید تا بدن شما خود را با آن تطبیق دهد.

-متناسب با شرایط خود ورزش کنید : مثلاً برای ورزش در هوای گرم ، کودکان ، سالمندان ، بیماران قلبی و دیابتی بیشتر باید احتیاط کنند.

-آب کافی بنوشید : برای نوشیدن آب منتظر تشنگی نشوید . وقتی احساس تشنگی می کنید مدتی است که آب بدن شما افت کرده است . اگر قصد دارید ورزش شدید در هوای گرم انجام دهید ، بهتر است بجای آب خالص ، نوشیدنی ورزشی میل کنید. یعنی آبی که کمی املاح دارد.( به طور مثال یک قاشق چایخوری نمک در یک لیتر آب که برای طعم آن می توانید کمی آب لیمو یا مقدار کم شکر به آن اضافه کنید.)

-لباس مناسب بپوشید : لباس نخی و غیر پلاستیکی نازک،سبک ، گشاد که هوا بخوبی در آن جریان یابد.

-در زمانهایی که نور خورشید مستقیم می تابد (نیمروز) ورزش نکنید: معمولا ً توصیه می شود بین ساعت 10 الی 15 ورزش نکنید .

-ضد آفتاب مناسب استفاده کنید.

-اگر هوای بیرون خیلی گرم یا آفتاب شدید است در فضاهای سربسته با تهویه و برودت مناسب ورزش کنید.

- از ورزش کردن در دمای 28 درجه و رطوبت بسیار بالا باید اجتناب کرد.

قابل توجه بیماران قلبی ،دیابتی ها و مبتلایان به ام اس

متخصصان پزشکی ورزشی معتقدند به دلیل اینکه احتمال اختلال در سیستم کنترل دمای بدن در فصل تابستان وجود دارد، از این رو ورزش کردن برای بیماران قلبی، دیابتی و ام‌اس باید با تجویز پزشک صورت بگیرد.

همچنین اگر بیماری زمینه ای دارید یا داروی خاصی مصرف می کنید که می تواند خطر گرمازدگی را افزایش دهد، احتیاط بیشتری کنید و با پزشک خود یا پزشکان ورزشی مشورت نمایید.

تامین کردن آب بدن

به هنگام انجام ورزش‌های استقامتی با از دست دادن آب بدن سه درصد از وزن بدن کم می‌شود. به ‌این‌ ترتیب هنگامی که این ورزش را در هوای گرم انجام می دهید باید آب بدن را تامین کنید. 90 دقیقه قبل از ورزش شروع به آب خوردن کنید. به هنگام ورزش نیز هر 15 تا 20 دقیقه مقداری آب بنوشید. قبل از شروع ورزش بطری آب خود را درون فریزر قرار دهید. بنا‌بر‌این آب تا آخر ورزش خنک خواهد ماند.

لباس مناسب

از لباس سبک و روشن استفاده کنید. این نوع لباس‌ها به بدن اجازه تنفس می‌دهند. لباس‌های ورزشی بدن را خنک می‌کنند و عرق را از بدن دور می‌کنند. بدن را کاملا بپوشانید و از کلاه برای حفاظت از صورت خود استفاده کنید. یک ساعت قبل از ورزش کلاه خود را در فریزر قرار دهید. این کار باعث می‌شود که به هنگام ورزش دمای بدن شما پایین بیاید.

با بدن خنک ورزش کنید

اگر پوست شما خنک باشد زمان بیشتری می توانید در گرما ورزش کنید. دور گردن خود یک حوله خیس بیاندازید. لباس خنک به تن کنید. خنک کردن بدن بعد از ورزش باعث می‌شود که اسید لاکتیک از پاها خارج شود و ریکاوری بهتر صورت گیرد.

زمانی که آفتاب شدید نیست، ورزش کنید

بهترین زمان برای ورزش کردن صبح و غروب است. در این زمان آفتاب بیشترین شدت را ندارد. اگر مجبور هستید که در نیمه روز ورزش کنید بهتر است جایی که سایه باشد پیدا کنید. بین درختان و بین ساختمان‌ها جایی است که سایه بیشتری دارد. متخصصان می‌گویند که در تابستان بین دمای جایی که آفتاب است و جایی که سایه است 20 درجه اختلاف وجود دارد، جایی که باد می‌وزد نیز برای ورزش مناسب‌تر است.

اگر گرما زده شدید و احساس حالت تهوع، خستگی و سرگیجه داشتید ورزش را متوقف کنید و در یک جای خنک استراحت کنید.

علائم گرمازدگی چیست؟

علائم گرمازدگی شامل : پوست خشک و داغ – عدم تعریق – پوست ابتدا قرمز شده و سپس رنگ پریده یا کبود می شود – تنفس کوتاه و سریع – نبض سریع و ضعیف – افزایش دمای بدن به بیش از ۴۰ درجه – سردرد – گرفتگی عضلات – گشادی مردمک چشم

علائم روحی و روانی گرمازدگی شامل : زدن سخنان بی ربط ، گیجی ، رفتار پرخاشگر، آشفتگی و هیجان، توهم– بی حالی ، رخوت و بی حسی ( واکنش های بدن بیش از حد آرام و آهسته می شود ) و تشنج است.

علائمی که نشان می دهد در معرض گرمازدگی هستید، شامل : ضعف و خستگی – کشیدگی و درد عضلات – استفراغ و تهوع – پوست رنگ پریده و چسبناک– دمای طبیعی بدن – گرفتگی عضلات – سرگیجه – ضعف و غش – ادرار زرد تیره یا نارنجی – سردرد و اسهال است.

لازم است در فصل تابستان مرتب با مصرف آب و میوه ها، مایعات از دست رفته را جبران کنیم. تجربه نیز نشان داده است که مصرف برخی شربت ها یا عرقیات می تواند آب کافی به بدن برساند تا مشکل کم آبی به حداقل رسیده و فرد دچار گرمازدگی و عطش نشود.

1- گلاب
گلاب در حقیقت نوعی عرق گیاهی است که از گلبرگ های چند نوع گل محمدی تهیه می شود. گلاب ایرانی که به ویژه در ناحیه قمصر کاشان تهیه می شود، بسیار معروف است. گلاب که همان اسانس گل محمدی است، خواص دارویی زیادی دارد، از آن جمله می توان به ضد اسهال، ضد التهاب، افزایش دهنده میل جنسی، ضد نفخ، مقوی قلب، خلط آور، مقوی معده و اشتهاآور بودن آن اشاره کرد. در ضمن، گلاب به برخی محصولات مثل فالوده، بستنی یا برخی شربت ها افزوده می شود. گاهی نیز خود گلاب به شکل رقیق به حالت شربت به مصرف می رسد. این مایع در عین حال که خواص نامبرده را دارد در پیشگیری از عطش و گرمازدگی هم موثر است.

2- خاکشیر
شربت دیگری که خاصیت ضد عطش و گرمازدگی دارد، خاکشیر است. از قدیم به تجربه از شربت آن با آب سرد و کمی شکر در نواحی گرم به خصوص در فصل تابستان برای رفع عطش استفاده می کرده اند.درباره خاکشیر باید اضافه کنیم که روی دانه آن موادی به نام لعاب وجود دارد. لعاب می تواند چند برابر وزن خود آب جذب کند و متورم شود و به شکل ژله درآید.به این ترتیب، وقتی خاکشیر با آب مخلوط و کمی شکر هم به آن اضافه می شود، هم خوشمزه خواهد بود و هم لعاب آن منبعی برای آب بدن است.نباید فراموش کرد که هر دانه خوراکی که مانند خاکشیر لعاب داشته باشد، می تواند به همین شکل عمل و کمبود آب بدن را جبران کند.

3- شربت آبلیمو
یکی از شربت هایی که از قدیم در فصل گرم مورد مصرف قرار می گرفته، شربت آب لیمو است.پایه اصلی این شربت، عصاره لیموترشاست که با آب رقیق می شود و همراه مقدار کمی قند یا شکر مورد مصرف قرار می گیرد. آب لیمو را به تنهایی نباید مصرف کرد زیرا آب لیموی رقیق نشده روی مینای دندان تأثیر می گذارد و باعث تخریب آن می شود. بنابراین بهتر است چه در غذا و چه در سالاد حتماً قبل از استفاده، آب لیمو را رقیق کنید.جالب است بدانید که شربت آب لیمو جلوی گرمازدگی و عطش را می گیرد و مصرف آن در ماه های گرم و در مسافرت ها، به خصوص مسافرت های دریایی، بسیار مناسب است.شربت آب لیمو زیانی ندارد و مصرف آن در هر سنی توصیه می شود.آب لیمو خواص متعدد دیگری هم دارد که عبارتند از ضد تصلب شرایین، کاهش دهنده کلسترول، ضد برخی سموم از جمله تریاک، ضدتب و ضد کمبود ویتامین C.

5- تخم شربتی
جالب است بدانید که تخم شربتی دانه گیاه ریحان خوراکی است. این دانه ها درشت تر از خاکشیر و سیاه رنگ هستند.وقتی تخم شربتی داخل آب ریخته می شود، روی آن لایه ای ژله ای تشکیل خواهد شد. شربت آن ضد گرمازدگی و ضد عطش است و می توان گفت تخم شربتی و خاکشیر تقریباً خواص یکسانی دارند.در ضمن، خاکشیر و تخم شربتی خاصیت مسهل و ملین داشته و مصرف آن ها برای جلوگیری از یبوست که در تابستان شایع می شود، مناسب تر است.

6- عرق بیدمشک
بیدمشک نوعی بید است ولی این درخت در اول بهار و قبل از آنکه برگ بدهد، گل های زیبا و خوشبویی دارد. عرق بیدمشک از گل های این نوع بید که در ارومیه بسیار زیاد است، تهیه می شود.گلاب که همان اسانس گل محمدی است، خواص دارویی زیادی دارد، از آن جمله می توان به ضد اسهال، ضد التهاب،

ضد نفخ، مقوی قلب، خلط آور، مقوی معده و اشتهاآور بودن آن اشاره کرد .گاهی از عرق بیدمشک بدون رقیق کردن استفاده می شود که خواصی نظیر تقویت کننده، آرام بخش، ضد گرمازدگی و مقوی قلب دارد. گاهی نیز به صورت شربت آن را رقیق و مقداری شکر به آن اضافه می شود.

601