تهران-ایسکانیوز: سد گتوند که در پایین دست سد شهید عباسپور قرار دارد، تمام آبی که برای تامین برق ایام اوج مصرف تابستان از سدهای کارون چهار و شهید عباسپور  رها شده بود را در پشت خود ذخیره کرده‌است. در حال حاضر 85 درصد مخزن این سد پر از آب است.

همزمان شدن بازی‌های جام جهانی 2014 با ایام اوج مصرف در کشور که عموما در فصل تابستان رخ می‌دهد، سبب شد تا امسال وزارت نیرو بیش از گذشته به نیروگاه‌های برق‌آبی برای تامین برق پیک (زمان اوج مصرف) فشار وار کند. نیروگاه‌های برق‌آبی که با هدف تامین برق سریع و مطمئن در زمان‌های پربار شبکه ساخته می‌شوند، به دلیل سهولت قرار گرفتن در مدار تولید، همیشه تامین‌کننده برق پیک بوده و به محض ایجاد بار بیشتر برای شبکه برق، وارد مدار تولید می‌شوند. اما مهمترین مشکل در نیروگاه‌های برق‌آبی که بر روی رود کارون مستقر شده‌اند، عدم همزمانی زمان وقوع اوج مصرف یعنی فصل تابستان با نیازهای آبی است. زیرا نیروگاه‌های برق‌آبی در کنار سدهایی مستقر می‌شوند که وظیفه دیگر آنها، تامین آب برای بخش کشاورزی، شرب و صنعت است. در ایران به دلیل استفاده بیشتر از دستگاه‌های برودتی در فصل تابستان، مصرف برق در ماه‌های گرم سال افزایش می‌یابد. پس در این زمان باید برق بیشتری هم تولید شود. اما در جنوب کشور فصل کشاورزی از ماه‌های آخر تابستان آغاز و تا پاییز ادامه دارد. در نتیجه آبی که برای تامین برق از پشت سدها رها می‌شود، دیگر در بخش کشاورزی منطقه قابل استفاده نیست ندارد. به همین دلیل روی کارون بزرگ سدهای متعددی ساخته شده‌است. آبی که از سد کارون چهار و عباسپور رها می‌شود، در نهایت قبل از ریختن به خلیج فارس در پشت سد خاکی گتوند ذخیره می‌شود تا از آب آن برای تولید برق، به‌وسیله فاز نخست نیروگاه برق‌آبی مستقر در این سد استفاده شود.

از آنجا که سالانه تقریبا چهار هزار مگاوات به نیازهای برقی کشور اضافه می‌شود، وزارت نیرو همواره برنامه‌هایی برای ایجاد نیروگاه‌های جدید و اصلاح شبکه برق‌رسانی کشور دارد اما در سال‌های گذشته ایجاد این زیرساخت‌ها با مشکل مواجه شد. به همین دلیل، امسال نیروگاه‌های برق‌آبی دو برابر بیش از سال‌های دیگر برق تولید کردند تا کاستی‌های گذشته جبران شود و کشور تابستانی بدون خاموشی را سپری کند. البته رها شدن بیشتر آب پشت سدها برای تامین برق نگرانی‌هایی را برای کشاورزان خوزستانی و تامین آب کشت پاییزه ایجاد کرده بود و حتی نمایندگان این منطقه در مجلس هم در این باره هشدار دادند. اما محمد حسین معنوی‌فرد، معاون اجرایی سد گتوند می‌گوید که تمام آبی که از سدهای بالادستی گتوند رها شده، امروز پشت این سد ذخیره شده و برای کشت پاییزه قابل استفاده است.

او در بازدید خبرنگاران از عملیات تست سرریزهای سد گتوند اعلام می‌کند که 85 درصد از مخزن سد گتوند پر از آب شده‌است. در حال حاضر چهار میلیارد متر مکعب آب پشت سد ذخیره شده و هنوز تا تکمیل ظرفیت سد فاصله وجود دارد.

معنوی فرد اضافه می‌کند با وجودی‌که سد گتوند 4 میلیارد متر مکعب آب در پشت خود ذخیره کرده،از آنجا که حجم مخزن 5.1 میلیارد متر مکعب است، می‌تواند معادل سه برابر حجم مخزن سد امیرکبیر تا رسیدن به ظرفیت کامل، آب در پشت خود ذخیره کند.

او مدعی است که در بالادست سد گتوند اراضی کشاورزی وجود ندارد و نگرانی‌ها درباره تامین آب کشت پاییزه به دلیل حجم خوب ذخیره پشت سد گتوند، منطقی نیست.

البته معنوی فرد توضیح می‌دهد که امسال برنامه‌ریزی مناسبی انجام شده تا سدهای بالادست گتوند بیشتر فعالیت کنند و برق مورد نیاز کشور را در زمان اوج مصرف برای شبکه تامین کنند. از این پس هم با کم شدن آب پشت سدهای بالادست، قرار است فاز یک نیروگاه برق‌آبی گتوند با ظرفیت تولید 1000 مگاوات ساعت برق، نیازهای کشور را تامین کند.

او تاکید می‌کند که با وجود ذخیره قابل توجه آب در پشت سد گتوند، میزان فرونشست سد از حد مجاز بسیار کمتر بوده‌است.

معاون اجرایی سد گتوند درباره دریچه‌های سرریز سد که برای مواقع اضطراری و سیلاب طراحی می‌شوند تا حجم آب پشت مخزن از حد مجاز افزایش نیابد هم بیان می‌کند که این سد چهار دریچه سرریز به عرض 15 و ارتفاع 17 متر دارد. این دریچه‌ها در مواقع لزوم می‌توانند مجموعا بین 14 تا 21 هزار متر مکعب آب در ثانیه را از پشت مخزن سد خارج کند.

او پیش‌بینی می‌کند که حداقل تا بهار سال آینده نیازی به استفاده از دریچه‌های سرریز نباشد زیرا هنوز ظرفیت پشت سد تکمیل نشده و میزان بارش‌ها به حدی نیست که سیلاب‌های ورودی به پشت سد، شرایط اضطراری ایجاد کند.

معنوی‌فرد درباره درجه شوری آب سد گتوند نیز تاکید می‌کند که بر بر اساس توافقات انجام شده درجه شوری آب خروجی گتوند 1300 است. حتی تا دو هفته قبل این درجه شوری آب خروجی 1000 بوده‌است.

البته او به این نکته اشاره دارد که درجه شوری آب کارون پس از خروج از گتوند به دلیل اضافه شدن زه‌آب‌های متعدد کشاورزی، صنعتی و شرب در نزدیکی شهر اهواز به آب کارون، حتی به چهار هزار هم می‌رسد که ناشی از گنبدهای نمکی مخزن سد گتوند نیست.

معاون اجرایی سد گتوند بر این باور است که اگر الگوی کشت در منطقه تغییر کرده و به سمت محصولاتی که کمتر آب‌بر هستند حرکت کند، یا اینکه زه‌آب‌های کشاورزی تا حد امکان تصفیه شده و فاضلاب خام صنعتی و خانگی به رودخانه کارون سرازیر نشود، قطعا هزینه تصفیه آب در اهواز نیز به کاهش خواهد یافت.

او درباره آب شور جمع شده در مخزن سد گتوند که ناشی از انحلال نمک موجود در سازندهای نمکی حاشیه مخزن است، تاکید می‌کند که قصد داریم با دو لوله به قطر 600 میلیمتر این آب را به حوضچه‌های ته‌نشینی پتروشیمی ماهشهر منتقل کنیم.

معنوی فرد می‌گوید که در مسیر عبور این لوله‌ها ترجیح می‌دهیم آب چشمه شور عقیلی و چند چشمه شور دیگری که وجود دارد را وارد این لوله و به پتروشیمی ماهشهر منتقل کنیم تا با جلوگیری از ورود این آب شور به کارون، کیفیت آب برای پایین دست –یعنی شهر اهواز- بهبود یابد.

او معتقد است که انتقال آب شور گتوند به حوضچه‌های ته‌نشینی پتروشیمی ماهشهر برای این مجموعه صرفه اقتصادی دارد زیرا این مجموعه به وسعت کمتری برای ایجاد حوضچه‌های تبخیری و استحصال نمک نیاز خواهد داشت.