میزان موفقیت آموزش و پرورش در تحقق اهداف سند تحول بنیادین

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش همواره مورد بحث بسیاری از کارشناسان بوده است، چشم انداز این سند تا سال 1400 تدوین شده است، در حال حاضر کمتر از 3 سال تا رسیدن به زمان از پیش تعیین شده فرصت باقی مانده است.

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز،‌ شاید زمانی که پای اخبار نشسته اید، نام هایی مانند برنامه ششم توسعه، سند تحول بنیادین، سند نقشه جامع علمی کشور و... به گوشتان خورده باشد. تمامی این سندها، براساس شاخص های معینی تعریف شده و براساس آن نیز چشم اندازهایی در نظر گرفته شده است؛ هر دستگاه، نهاد، وزارتخانه و ... موظف به رسیدن به این چشم اندازها در زمان های تعیین شده است.

چندی پیش به بررسی اهداف نقشه جامع علمی کشور در حوزه علمی پرداختیم، در گزارش زیر می خواهیم به بررسی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که از جمله موارد مورد تاکید در حوزه آموزش عمومی، آموزش عالی و علم و فناوری در قانون برنامه ششم توسعه بپردازیم.

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش چیست؟

ایجاد تحول در آموزش و پرورش همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است، ایشان در 12 دی ماه سال 85 در زمینه تحول در حوزه آموزش و پرورش فرموده اند: «بهترین و برجسته ترین فکرها باید بنشینند برای آموزش و پرورش طراحی کنند، باید فلسفه آموزش و پرورش اسلامی واضح باشد و براساس این فلسفه افق آینده آموزش و پرورش کشور روشن باشد. معلوم باشد ما دنبال چه هستیم و کجا می خواهیم برویم و براساس آن خط کشی بشود، برنامه ریزی شود و راه ها مشخص شود. ما به این احتیاج داریم، آموزش و پرورش باید از روزمرگی بیرون بیاید. این اساس حرف است.»

در همین راستا، پس از پیروزی انقلاب اسلامی طرح های مختلفی در حوزه نظام آموزشی ارائه شد؛ سرانجام در آذرماه 90 سند تحول بنیادین آموزش و پرورش توسط رئیس‌جمهور وقت رونمایی شد.

براساس ماده 63 بخش 12 قانون برنامه ششم توسعه، دولت مکلف است در راستای تحول در نظام تعلیم و تربیت، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را اجرا کند؛ طبیعتا تمامی اقدامات وزارت آموزش و پرورش باید بر اساس این سند انجام شود و نباید مغایر با آن باشد.

به زبان ساده، در این سند چشم اندازها و اهدف‌ کلان آموزش و پرورش آمده است و راهبردهایی در راستای عملیاتی کردن این اهداف ارائه شده است. در همین راستا، 6 کار گروه مسئولیت اجرا و عملیاتی کردن این اهداف و راهبردها را در نظر گرفته و برنامه‌ های لازم توسط این کارگروه ها به دستگاه‌ها و نهادهای مختلف ابلاغ شد. همچنین یک شورای هماهنگی در راستای بررسی میزان پیشرفت های این برنامه تعیین شد.

بررسی اهداف و راهبردهای سند تحول بنیادین

از جمله اهداف کلان این سند به طور خلاصه می توان به تربیت انسانی موحد، مؤمن و معتقد به معاد و آشنا و متعهد به مسئولیت ها و وظایف در برابر خدا، خود، دیگران و طبیعت؛ ارتقای نقش نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی و خانواده در رشد وتعالی کشور؛ گسترش و تأمین همه جانبه عدالت آموزشی و تربیتی؛ برقراری نظام اثر بخش و کارآمد مدیریت و مدیریت منابع انسانی بر اساس نظام معیار اسلامی؛ افزایش مشارکت و اثربخشی همگانی به ویژه خانواده درتعالی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی؛ بهسازی و تحول در نظام برنامه ریزی آموزشی و درسی، مالی و اداری و زیرساخت‌های کالبدی؛ ارتقای اثر بخشی و افزایش کارایی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی و کسب موقعیت نخست تربیتی در منطقه و جهان اسلام و ارتقای فزاینده جایگاه تعلیم و تربیتی ایران در سطح جهانی اشاره کرد.

استقرار نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی بر اساس مبانی نظری و فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی؛ نهادینه کردن نگاه یکپارچه به فرآیند تعلیم و تربیت با رویکرد تعالی بخشی در کلیه مؤلفه های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی از جمله راهبرهای کلان فصل ششم سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. بنا کردن فرآیندهای طراحی، تدوین و اجرای استاد تحولی زیر نظام ها از جمله سایر راهبردهای کلان است که شامل برنامه درسی، تربیت معلم و تأمین منابع انسانی، راهبری و مدیریت، تأمین و تخصیص منابع مالی، تأمین فضا، تجهیزات و فناوری - پژوهش و ارزشیابی و برنامه های کوتاه مدت و میان مدت بر مبانی نظری و فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی و مفاد سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می شود.

گفتنی است عدالت آموزشی و تربیتی درمناطق مختلف کشور براساس راهبردهای این سند باید توسعه یابد و نهادینه شود، همچنین آموزش و پرورش مناطق مرزی باید با تأکید بر توانمند سازی معلمان و دانش آموزان این مناطق با تمرکز بر کیفیت فرصت‌های تربیتی هماهنگ با نظام معیار اسلامی تقویت شود.

گسترش و تعمیق فرهنگ پژوهش و ارزشیابی، خلاقیت و نوآوری، نظریه پردازی و مستند ساز تجربیات علمی-تربیتی بومی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی، بهره مندی هوشمندانه از فناوری‌های نوین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی مبتنی بر نظام معیار اسلامی، استقرار نظام مدیریت اثربخش، کارآمد، مسئولیت پذیر و پاسخگو و بستر سازی برای استقرار نظام کارآمد منابع و مصارف در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی، توسعه مستمر شایستگی‌ها و توانمندی‌های اعتقادی، تربیتی، علمی و حرف‌های فرهنگیان از جملع سایر راهبردهای این سند به شمار می روند.

در راستای تحقق راهبردهای این سند لازم است تعاملی اثر بخش و فعال میان نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی و سایر نهادها و دستگاه‌های مرتبط به ویژه نهاد خانواده و رسانه وجود داشته باشد، در این تعامل لازم است بر کاهش مرزهای تعلیم و تربیت رسمی و غیر رسمی تاکید شود.

سامانهای برای سنجش میزان تحقق و اهداف سند تحول

در راستای تحقق اهداف و راهبردهای سندتحول بنیادین آموزش و پرورش در اسفندماه سال گذشته سامانه ای هوشمند راه اندازی شده است تا میزان تحقق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را ارزیابی کند، از طریق این سامانه درصد پیشرفت اهداف و راهکارهای سند تحول به طور دائم رصد می شود، با استفاده از این سامانه میزان پیشرفت راهبردهای این سامانه قابل مشاهده خواهد بود.

آموزش و پرورش در تحقق اهداف سند تحول بنیادین موفق بوده است؟

چگونگی سنجش میزان تحقق این اهداف، کمی مبهم است، به عنوان مثال هدف اول این سند تحت عنوان «تربیت انسانی موحد، مومن، معتقد به معاد، آشنا و متعهد به مسئولیت‌ها و وظایف در برابر خدا، خود، دیگران و طبیعت، حقیقت جو و عاقل، عدالت خواه وصلح جو، ظلم ستیز، جهادگر، شجاع و ایثارگر و وطن دوست، مهرورز، جمع گرا و جهانی اندیش، ولایت مدار و منتظر و تلاشگر در جهت تحقق حکومت عدل جهانی، با اراده و امیدوار، خودباور و دارای عزت نفس، امانتدار، دانا وتوانا، پاکدامن و با حیا، انتخابگر و آزاد منش، متخلق به اخلاق اسلامی، خالق و کارآفرین و مقتصد و ماهر، سالم و بانشاط، قانون مدار و نظم پذیر و آماده ورود به زندگی شایسته فردی، خانوادگی و اجتماعی بر اساس نظام معیار اسلامی» است، نحوه سنجش این هدف چگونه صورت می گیرد؟ معیار سنجش یک انسان عدالت خواه و ظلم ستیز بر چه اساسی خواهد بود؟

با هدف «افزایش مشارکت و اثربخشی همگانی به ویژه خانواده درتعالی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی» را در نظر بگیرید، این افزایش مشارکت باید تا چه اندازه ای باشد ؟‌ برای آن حداقل و حداکثری تعریف شده است؟

برخی مدعی هستند این سند با عجله به تصویب رسیده است؛ اما حمیدرضا حاجی بابایی چندی پیش در گفت و گو با یکی از رسانه ها اعلام کرد: « زمزمه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش از اوایل سال 81 وجود داشت و در سال 83 شروع و سال 88 زمانی که بنده وارد وزارت شدم تصویب شد و پنج، شش سال کار تحقیقاتی انجام می دادند. در سال 90 سند تحول بنیادین رونمایی شد،برای تنظیم اساسنامه دانشگاه فرهنگیان و نظام رتبه بندی معلمان یک سال تمام وقت گذاشتیم.»

با این حال برخی از رسانه ها مدعی هستند وزیر وقت آموزش و پرورش در سودای رسیدن به پست ریاست جمهوری در راستای خودنمایی و نشان دادن تعهد خود به اجرای سند فورا عبارتی از این بیانیه یعنی همان 4 دوره 3 ساله را اخذ کرده و به تغییر ساختار نظام‌آموزشی اقدام‌ کرد.

همان طور که می دانید چشم انداز این سند تا سال 1400 تدوین شده است کمتر از 3 سال تا رسیدن به زمان از پیش تعیین شده فرصت باقی مانده است، در چنین شرایطی باید بررسی شود تا چه اندازه ای در تحقق این اهداف موفق بوده ایم. به عنوان مثال بر اساس قوانین، دوران 12 ساله تحصیلی به 4 دوره سه ساله تقسیم شده است؛ اما در حوزه عملیاتی شدن این قانون شاهد آن هستیم که دوره ابتدایی 6 ساله شده است.

نظام آموزشی 3-3-6 موافقان و مخالفان بسیاری دارد و بحث های بسیاری در این زمینه توسط کارشناسان و والدین مطرح شده است. برخی تغییرات را مبارک می دانند، برخی نیز از اجرای طرح های مختلف آموزشی که در بازه های کوتاه در مدارس اجرا می شود، گلایه دارند.

برخی از طرفداران این طرح معتقدند طرح 6-3-3 خلا میان مقطع ابتدایی و اول راهنمایی را از بین می برد و به دنبال آن افت تحصیلی، استرس و اضطراب دانش آموزان در مقطع اول راهنمایی کاهش می یابد. سطح دروس راهنمایی و ابتدایی یا یکدیگر تفاوت داشتند، به همین منظور پایه ششم منجر به آمادگی بیشتر دانش آموز برای ورود به مقطع بعدی خواهد شد.

از طرفی، برخی دیگر معتقدند در زمینه دانش آموزان پایه اول و ششم ابتدایی در زمینه هم زیستی با یکدیگر دچار مشکل خواهند شد. همچنین شواهد حاکی از آن است که این طرح به صورت آزمایشی در منطقه ای محدود اجرا نشده و به طور شتاب زده اجرا شده است.

انتهای پیام/

کد خبر: 993375

وب گردی

وب گردی