به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، با توجه به شرایط اقتصادی کشور نیاز به پشتیبانی علمی از سوی دانشگاهها برای بهبود بخش اقتصاد و کمک به صنعت به عنوان محوریترین بخش صنعت احساس میشود. به همین دلیل تمام نهادهای دولتی و غیر دولتی کشور باید برای برای کاستن از هزینههای واردات تولیدات فناورانه، خروج از محدودیتهای ورود تکنولوژی و همچنین جلوگیری از ارزبری به خارج کشور از ظرفیت دانشگاههای کشور در شرایط تحریم استفاده کنند.
صبح امروز نشست هماندیشی بین روسای دانشگاهها و برخی وزرای کابینه به همراه معاون اول رئیس جمهور برای ارتباط دانشگاه و صنعت در شرایط تحریم برگزار شد.
صداوسیما به عنوان رسانه ملی که وظیفه انعکاس موفقیتهای مراکز علمی کشور را دارد با دعوت از محمود نیلی احمدآبادی رئیس دانشگاه تهران، جبارعلی ذاکری رئیس دانشگاه علم و صنعت و روحالله دهقانی فیروزآبادی معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی نشستی با موضوع هماندیشی دانشگاه و دولت در شرایط تحریم؛ زمینهها و چالشها در برنامه تیتر امشب شبکه خبر برگزار کرد.
مأموریتمحوری واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی
دهقانی فیروزآبادی در این برنامه با اشاره به ظرفیتهای دانشگاه آزاد اسلامی برای ورود به حوزه صنعت و رفع مشکلات کشور گفت: دانشگاه آزاد اسلامی ویژگیهای متفاوتی دارد که در دوران جدید مدیریت دانشگاه به طور خاص مورد توجه قرار گرفته است. دانشگاه آزاد اسلامی را دانشگاهی میدانیم در خدمت مردم که هدف آن حل مسائل ملی است.
وی با بیان اینکه دانشگاه آزاد به عنوان یک دانشگاه اجتماعی در خدمت مردم است، افزود: دانشگاه آزاد در کوچکترین شهرهای ایران هم واحد دارد که با کاهش جمعیت دانشجویی در سالهای اخیر، ماموریت جدید خود را به تأثیرگذاری در حل مسائل منطقهای و محلی قرار داده است.
معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد تاکید کرد: دانشگاههای نسل سوم و چهارم دانشگاههایی هستند که میتوانند تاثیر و جریان محلی ایجاد کرده و اثرگذار باشند. در این راستا، نیازها و پتانسیل مناطق کشور شناسایی شدند و با یک طرح جامعی که شامل طرح پایش و دانشگاههای فناور و نوآور میشود برای واحدهای محلی جهت حل مسائل منطقهای ماموریت مشخص تعیین میکنیم؛ به این ترتیب، واحدهای محلی دانشگاه آزاد برای حل مشکلات مناطق بومی مامور میشوند.
دهقانی فیروزآبادی تصریح کرد: نگاه ماموریتگرایی به صورت جدی در دانشگاه پیگیری میشود به خصوص در حوزه کشاورزی واحدهای مختلف مأمور شدهاند که به تحول در این عرصه کمک کنند و در بازدید از واحدهای استانی هم رویکرد تحولی و تمرکز به نیازهای بومی مشهود است.
وی درباره نگاه تبعیضآمیز بین دانشگاه آزاد و دانشگاههای دولتی در چگونگی ارتباط صنایع مختلف با دانشگاه ها تاکید کرد: دانشگاه آزاد یک ماهیت گسترده دارد و در حال حاضر حجم قراردادهای دانشگاه آزاد با صنعت نسبت با دیگر دانشگاههای دولتی دارد قابل مقایسه نیست. در استان تهران واحد علوم وتحقیقات فقط از نظر فضایی که برای استقرار شتاب دهندهها و مراکز رشد دارد حدود 6 تا 8 هزار متر مربع بوده؛ با این حال ممکن است چنین دیدگاهی در ارتباط با استان تهران وجود داشته باشد که مورد قبول ما نیست و معتقدیم این نگاه تبعیض آمیز وجود ندارد؛ اما در شهرهای دیگر با توجه به اینکه دانشگاههای آزاد هر منطقه برآمده از خود منطقه هستند و مردم آن مناطق دانشگاه آزاد را جزیی از خود میدانند بسیاری از نیازهای صنایع محلی و صنایعی که گسترده هستند توسط دانشگاه آزاد نیاز خود را رفع میکنند.
معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد متذکر شد: ما معتقدیم جنس دانشگاه باید به سمت جدیدی تحول پیدا کند. دهه 60 میخواستیم محصول دانشگاهها کارشناسی باشد که در مشاغل مختلف به کارگرفته شوند. در دهه 70 و 80 دوره صنایع بزرگ پتروشیمی، نفت و فولاد بود که نیاز به تربیت محققانی در دانشگاهها داشتیم تا در داخل آن صنایع مشکلات را حل کنند. نسل جدید نسل اشباع دولت حاکمیت و صنایع بزرگ است.
دهقانی فیروزآبادی خاطرنشان کرد: واقعیت این است که دانشگاه محصول ساز، تولیدکننده و کارخانه نیست، فضایی است که نیروی انسانی کارآمد را تربیت میکند و میتواند مسائل مهم کشور را حل کند. امروز کشور ما دیگر نیازی به دانشگاه نسل دوم و محقق تنها ندارد. دانشگاه باید کارآفرین تربیت کرده تا بتواند کسب و کار راهاندازی کند.
وی با توجه به نقش دانشگاهها در تامین نیازهای روز مردم گفت: متاسفانه، بعضی وقتها دانشگاهها درگیر مسائلی میشوند که از مسائل روز و نیاز مردم غافل میشوند؛ به عنوان مثال مسئله بذر در کشور به عنوان موضوع اساسی تامین دارو و امنیت غذایی مطرح است. دانشگاه آزاد با تلاش و پیگیری که طی 10 سال داشته امروز سردمدار تولید و توزیع بذر اصلاح شده در کشور است.
معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد خاطرنشان کرد: در بیشتر دانشگاههای بزرگ کشور توجه به نیازهای روزانه مردم کمتر دیده میشود. با توجه به عملکردی که دانشگاه آزاد دارد؛ در حوزه صنایع جدید کاملا پیشرو است. بدون تردید با توجه به عملکرد این دانشگاه به زودی در حوزه صنعت و فناوریهای نوین شاهد پیشتازیهای دانشگاه آزاد خواهیم بود.
دهقانی فیروزآبادی در پایان تصریح کرد: مهم ترین نیازی که امروز در شرکتهای دانشبنیان داریم یک حرکت جهادی برای واردات و قطع محصولی است که در کشور تولید میشود. بزرگترین مشکلی که در مجموعه شرکتهای دانش بنیان داریم توسعه بازار این شرکتها و عرضه محصولات آنهاست که باید زمان رشد و توسعه آنها را بپذیریم، بدون تردید این شرکتهای دانشبنیانی که از دل دانشگاهها درمی آیند آیندهساز کشور خواهند بود.
کیفیت، قیمت و نوآوری سه عنصر اصلی برای موفقیت در تولید کالا
نیلی احمدآبادی نیز در ادامه این برنامه درخصوص فرآیندهای تولید توسط دانشگاهها اظهار کرد: تولید امری نیست که به سرعت بتوانیم فعال کنیم و نیاز به زیرساخت و نرم افزار و سخت افزار داریم. باید دید با توجه به سرمایههای کشور چگونه میتوانیم به تولیدات محصول برای کشور کمک کنیم.
وی ادامه داد: آنچه وجه ممیزه توانمندیهای دانشگاه است، علم و توانایی در حوزه فناوری است. تولید نیاز به سه موفه کیفیت، قیمت و نوآوری دارد. آنچه محصول را برای فروش دارای قدرت میکند، در اختیار داشتن این سه مؤلفه است. دانشگاهها باید توانمندی خود را برای تحقق این سه مؤلفه به کار گیرند.
رئیس دانشگاه تهران تصریح کرد: تحریم شرایطی موضعی است و اگر همه موارد را با هم ببینیم، مقابله با تحریم هم در ذیل آن محقق میشود. محصولات ما باید حداقلها را داشته باشد. اگر محصولی فاقد کیفیت بوده و رقابتی نباشد، نیاز چندانی به دانش و فناوریهای نوین ندارد. تحریم میگوید ما باید به این مقوله بیشتر میپرداختیم و در واقع زنگ خطر را برای ما به صدا درمیآورد.
نیلی خاطرنشان کرد: اگر تحریم کاهش پیدا کند یا از بین برود، ما این موضوعات مهم را باز هم فراموش میکنیم. ما نباید نگاه مقطعی داشته باشیم. ما از اول انقلاب در شرایط تحریم بودهایم؛ پس در این مدت چه کار میکردهایم؟ آیا فقط در شرایط تحریم باید به فکر بیفتیم؟ اگر دفعتی نگاه نکنیم، شرایط را در فضای بزرگتری تحلیل خواهیم کرد و در نتیجه تحریم هم قابل مدیریت خواهد بود.
نیلی با اشاره به انتقال فناوری از دانشگاه به صنعت خاطرنشان کرد: دانشگاه، الگوهای مختلفی را بر حسب مورد طراحی کرده است. ما قراردادهای زیادی با صنعت در قالب طرحهای پژوهشی امضا کردهایم؛ اما کافی نبود، بنابراین مؤسسات مشترکی را با وزارت نیرو، وزارت نفت و غیره شکل دادیم تا در سطوح مختلف همکاری کنیم.
لزوم تمرکز اعضای هیأت علمی بر پژوهشهای مورد نیاز جامعه
وی افزود: یکی از معضلات ما این است که عضو هیئت علمی روی موضوعات مختلف کار میکند و روی یک موضوع عمیق نمیشود؛ در حالی که اگر این اتفاق رخ دهد، میتواند نظرات کارشناسی مفیدی ارائه دهد. به طور مثال بحث ازدیاد برداشت در نفت مطرح است. مشخصاً بررسی مخازن آزادگان را به دانشگاه تهران سپردهاند یا روی مینی اِلاِنجیها و تجهیزاتش کار میکنیم.
رئیس دانشگاه تهران تأکید کرد: ما روی طراحی و ساخت قطعات با شرکت مپنا هم همکاری داریم. ظرفیت بزرگ دیگر دانشگاه، پارکهای علم و فناوری، مراکز رشد و استارتآپها هستند. وقتی یک رگ بسته میشود، رگهای جانبی را باید باز کرد و باعث توسعه علم و تکنولوژی شد. پارکها، مراکز رشد و استارتآپها حکم رگهای جانبی را دارند.
نیلی در ادامه گفت: ما در دانشگاه، زیستبومی را ایجاد کردهایم که فرد از دوران کارشناسی وارد فضا شده و تجربه کسب کند. در حال حاضر تعداد زیادی شرکتبنیان در دانشگاه تهران مشغول به فعالیت هستند و استارتاپهای زیادی شکل گرفتهاند. سعی کردهایم در کنار آزمایشگاهها، فضای استارتآپی را گسترش دهیم تا این زیستبوم در کنار همکاری با صنعت، این امکان را به دانشجو و استاد بدهیم که یک محصول را به مرحله تجاریسازی برساند.
نیلی درباره آموزشمحوری دانشگاهها گفت: ما در توسعه دانشگاهها زیادهروی کردهایم و به جای کیفیت و جهتدهیهای صحیح، به کمیت پرداختهایم. در سالهای اخیر مأموریتمحور کردن دانشگاهها بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. مسئولیت اجتماعی برنامه 5 ساله دانشگاه تهران است؛ بنابراین باید یک سری مهارتهای نرم مثل کارآفرینی، خلاقیت، نوآوری و کار گروهی را به دانشجو آموزش بدهیم.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: این موضوع به صورت مدون در برنامه دانشگاهها قرار نداشت. سعی میکنیم این مسئله را وارد برنامه آموزشی کنیم و در واقع تحول آموزشی مخصوصاً در دوره کارشناسی در دستور کار دانشگاهها قرار دارد. به طور مثال در 20 واحد اختیاری به دانشجو اجازه میدهیم واحدها را از هر رشته دیگری که دوست دارد، انتخاب کند.
رئیس دانشگاه تهران در پایان گفت: این کار باعث میشود دانشجو جامعنگر بوده و با مهارتهای مورد نیاز آشنا شود. همچنین باید صورت مسئلهای که در پایان دوره کارشناسی تعریف میکنیم را به سال دوم منتقل کنیم؛ در این شرایط در پایان سال چهارم هم با یک مسئله به صورت عمیق آشنا شده و هم انگیزه و هدف پیدا میکند. همچنین پس از فارغالتحصیلی به راحتی با بازار کار، ارتباط پیدا میکند. امروزه ما با صنعت نسل چهارم روبرو هستیم و طبیعتاً فارغالتحصیل متناسب با خود را میخواهد.
بومیکردن قطعات زیرساختهای ریلی توسط دانشگاه علم و صنعت
ذاکری نیز در این نشستبه موفقیتهای دانشگاه علم و صنعت برای ورود به عرصه صنعت را تشریح و اظهار کرد: در دانشگاه علم و صنعت، همکاریهای خوبی با صنایع خودرویی و ریلی شکل گرفته و محصول ارتباط دانشگاه با صنعت این بوده که در بومی کردن قطعات و تولیدات زیرساختهای ریلی به جز چند مورد خاص، موفق بودهایم.
وی ادامه داد: شاید تا 10 سال قبل، قطعات مورد نیاز ناوگان ریلی چه در صنعت و چه در بحث دانش در خارج از کشور تولید میشد. مهمترین عنصر در صنعت ریلی، کاملا بومیسازی شده و در خدمت راهآهن و مترو ایران قرار گرفته است. ارتباط صنعت با دانشگاه در یک صنعت خاص، جواب داده و آخرین اخبار حکایت از تولید 65 درصد قطعات با جزئیات در داخل دارد.
رئیس دانشگاه علم و صنعت ایران تصریح کرد: در حالتی که تحریم تشدید نشده بود، ارتباط ما شکل گرفته بود و الان ارتباط قویتر شده است. شرایط تحریمی شاید برای تبدیل تهدید به فرصت، کمک کند. رویکرد تعدادی از شرکتها، حرکت به سوی دانشگاه و استفاده از ظرفیت شرکتهای دانشبنیان است.
ذاکری خاطرنشان کرد: شرکتها ابتدا نیازهای جامعه را احصا کرده و بعد برای حل آن اقدام میکنند. اگر بتوانند به هدف مورد نظر خود برسند، با هماهنگی دانشگاه یا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به شرکت دانشبنیان تبدیل میشوند. در واقع نخست نیازسنجی شده و بعد شرکتها برنامههای خود را پیش میبرند.
تولید لکهروب نفتی توسط محققان ایرانی
وی افزود: به طور مثال در دانشگاه علم و صنعت، بحث لکهروبی نفتی مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت و سال گذشته توانستیم لکهروب نفتی کاملا بومی را در دانشکده نوپای فناوریهای نوین بسازیم. این دانشکده، اعضای هیئت علمی جوانی دارد. تستها انجام شد و مورد تأیید وزارت نفت و وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت و ارزبری را حذف کرد. در مقایسه با نمونههای خارجی نیز یکچهارم قیمت صرفهجویی داشت.
رئیس دانشگاه علم و صنعت ایران تأکید کرد: همکاران ما در سال گذشته موفق شدند مخزن نفتی را ترمیم کنند که کاهش هزینه زیادی را به دنبال داشت. موارد مشابه زیادی وجود دارد که موفقیت شرکتهای دانشبنیان در دانشگاهها را نشان میدهد.
ذاکری در ادامه گفت: در صنعت ریلی، تولید قطعات خیلی ریز هم در شرکتهای دانشبنیان انجام شد. مسئلهیابی در دانشگاه ممکن است از کوچکترین تا بزرگترین المان را شامل شود. دانشگاههای نسل سوم و چهارم به دنبال شکل دادن مراکز نوآوری بوده و هستند. شرکتهای بزرگ و شرکتهایی که مشتری محصولات دانشآموختگان خلاق هستند، در مراکز نوآوری گفتوگوهایی علمی ترتیب میدهند. دهها ایده مطرح میشود؛ اما ممکن است تنها یکی از این ایدهها به نتیجه برسد یا روی سه، چهار ایده سرمایهگذاری میکنند ولی یکی از آنها به محصول تبدیل میشود.
وی افزود: بعضی از محصولات دانشبنیان، کاربردی بوده و حتی در زندگی مردم تأثیرگذار میشوند. به طور مثال سال گذشته در دانشگاه علم و صنعت ایران، سرُمهای خاصی توسط شرکتهای دانشبنیان طراحی شد که در جراحی قلب باز مورد استفاده قرار میگیرد. پیشتر این سرُمها را وارد میکردند؛ اما محصول ما تأیید شد و در داخل به تولید رسید.