به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، شاید در ابتدا این تصور ایجاد شود که هوش مصنوعی برای بسیاری از مشاغل یک تهدید محسوب میشود و این تکنولوژی شگفت انگیز در آینده ای نه چندان دور بسیاری از مشاغل از جمله معلمی را به طور کامل از بین خواهد برد! اما به نظر می‌رسد این یک قضاوت نادرست و یا حداقل عجولانه باشد چرا که امروز علی رغم همه پیشرفت‌های هوش مصنوعی شاهد روی دیگر این سکه هم هستیم و آن اینکه این فناوری امروز به کمک اساتید و معلمان در عرصه آموزش و پژوهش آمده و در موارد بسیاری کیفیت آموزشی را ارتقا بخشیده است.

بیشتر بخوانید:

از معلم جان روشن یافتیم‌

بنابراین فناوری نه تنها معلم را از چرخه آموزشی حذف نکرده بلکه به عنوان ابزاری کمک آموزشی به خدمت معلم درآمده است. اما این همه ماجرا نیست و نمی‌توان تهدیدها را هم نادیده گرفت هرچند که کارشناسان برای بروز و ظهور این تهدیدها آینده ای بسیار دور و محتمل را متصور هستند.

از طرف دیگر تدریس یک فعالیت شخصی و انسانی بوده و مستلزم پاسخ‌های سریع، همدلانه و خلاقانه به سوالات بی‌شمار مخاطبان و همچنین داشتن درک دقیقی از نحوه یادگیری افراد است. بنابراین هوش مصنوعی نمی‌تواند جایگزین ویژگی‌های انسانی‌ای شود که در قلب آموزش قرار دارند. یادگیری به رهبری انسان یک ستون اصلی برای فرایند آموزشی است.

هوش مصنوعی ممکن است بتواند اطلاعات را با سرعت کم‌نظیر پردازش و ارائه کند، اما آیا می‌تواند همین تجربه انسانی ساده یادگیری را بدون تکراری شدن برای همه اجرا کند؟

به بهانه ۱۲ اردیبهشت ماه و روز گرامی‌داشت مقام معلم گفت‌وگویی داشتیم با چند تن از اساتید دانشگاه در خصوص آینده حرفه استادی یا معلمی و نیز فرصت‌ها و تهدیدهایی که تکنولوژی پیش روی این حرفه ایجاد می‌کند که در ادامه می‌خوانید:

هوش مصنوعی به خدمت معلم درآمده است/ یادگیری تعاملی با هوش مصنوعی ممکن نیست

علیرضا نیک‌روان شلمانی؛ رئیس دانشکده هوش مصنوعی دانشگاه آزاد اسلامی کرج در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز در پاسخ به این سوال که آیا توسعه شتابان هوش مصنوعی میتواند معلم و یا استاد را از عرصه آموزش کنار بزند؟ اظهار کرد: خیر، هوش مصنوعی استاد را نه تنها حذف نمی‌کند بلکه به نوعی می‌تواند به ویژه در به روز بودن استاد کمک کننده هم باشد البته در برخی موارد هم ممکن است هوش مصنوعی نقش مستقلی به خود بگیرد.

وی با تأکید بر اینکه آن تعاملی که با دانشجو نیاز است هیچ گاه هوش مصنوعی نمی‌تواند در این زمینه جایگزین استاد و تعامل وی شود، افزود: ضمن اینکه ارتباطات انسانی و بعد احساسات نیز در آموزش قطعا نقش خاص خود را دارد و نمی توان آن را نادیده گرفت.

هوش مصنوعی تهدیدی که می‌توان از آن فرصت ساخت/ اساتید به ابزارهای هوش مصنوعی مجهز شوند

نیک روان ادامه داد: در واقع هوش مصنوعی تهدیدی است که اساتید و معلمان باید از آن به عنوان یک فرصت در آموزش بهره بگیرند و در واقع تهدیدی است که میتواند به فرصت تبدیل شود نه اینکه منجر به حذف استاد شود.

وی خاطرنشان کرد: اینکه روزی فرا برسد که هوش مصنوعی بتواند به طور کامل جایگزین انسان شود خیلی دور به نظر میرسد. به اساتید و معلمان توصیه میکنم حتما به علم و ابزارهای هوش مصنوعی خود را مجهز کنند تا بتوانند از این تکنولوژی در آموزش استفاده کنند.

نیک روان اضافه کرد: اولین ویژگی و مأموریت استاد امروز این است که به علم روز مجهز باشد و در کنار آموزش در حوزه مسائل ارتباطی و انگیزشی با دانشجو ورود کند و این بی انگیزگی که دامان برخی دانشجویان را گرفته است بتواند با تعامل موثر دانشجو را به علم آموزی ترغیب کند.

وی تصریح کرد: به عقیده بنده مأموریت امروز اساتید در نظام آموزش عالی این است که صرفا به آموزش مطالب تئوری صرف تکیه نکنند چرا که دروس آموزشی هم دیگر چندنظمی یا چند رشته ای که اصطلاحا به آن multidisciplinary گفته می‌شود.

معلم امروز باید علمی را تدریس کند که منجر به ثروت و کارآفرینی شود

نیک روان افزود: یعنی علومی که استاد تدریس میکند باید علومی باشد که به صورت کاربردی و عملی در صنعت و جامعه ملموس باشد و صرفا تئوری محض نباشد که هم دانشجو بی انگیزه شود هم هیچ کاربردی نداشته باشد در واقع باید علمی باشد که منجر به کارآفرینی و ثروت شود که طبیعتا استاد باید به این علم مجهز باشد تا بتواند به دانشجو هم منتقل کند.

وی خاطرنشان کرد: دانشگاه نیز باید آرامش و بستر مناسب آموزشی و پژوهشی را برای استاد فراهم کند ضمن اینکه در کنار حمایت های اقتصادی استاد بتواند به وظیفه آموزشی و پژوهشی خود عمل کند.

آیا هوش مصنوعی میتواند جایگزین مرجعیت استاد در جامعه علمی شود؟

حسن اخگری استادیار گروه آگرو تکنولوژی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت و رییس مرکز تحقیقات اقتصاد و توسعه روستایی و کشاورزی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، با تأکید بر اینکه هر جامعه ای نیاز به یک مرجع دارد، اظهار کرد: استاد به عنوان مرجع است آیا هوش مصنوعی میتواند جایگزین مرجعیت استاد در جامعه علمی شود؟ هر جامعه ای اعم از کارگری دانش آموزی دانشجویی و... برای آموختن و شکوفه شدن و فربهی ذهن خود نیاز به یک مرجع یا محل رجوع دارند حیوانات هم برای فربهی تن خویش نیاز به یک مرجع که مرتع است دارند . مرجع در واقع جایی است که فربهی ذهن را به همره دارد.

وی ادامه داد: ذهن ما دو نوع اطلاعات را پردازش یا به دو شکل در خود جای میدهد که این دو شکل جدای از هم نیستند و با هم ارتباط دارند یکی در حوزه «تفکر» و دیگری در حوزه «اندیشیدن» است.

اخگری خاطرنشان کرد: تفاوت حوزه تفکر پرشدن ظرف ذهن انسان از معلوماتی که تجارب علمی اطرافش را در آن ذهن پر می‌کند و ذهن پر از دیتاهایی میشود که از علوم مختلف به دست آمده است. در حوزه اندیشیدن مرجعی که اندبیشیدن را می آموزد نحوه استفاده از این اطلاعات را نیز به شما می آموزد که چگونه این اطلاعات را با یکدیگر ارتباط بدهیم و هدف محقق شود.

وی افزود: در تفکر تعداد اطلاعات و حجم اطلاعات زیاد است و ممکن است این حجم اطلاعات شما را به مقصود تعالی نرساند اما میتوانید از قبل این اطلاعات کسب درآمد کنید و به رفاه برسید مثل پزشکی که تعداد زیادی دیتا و کیس های مختلف از بیماری های مختلف را آموخته است و به ازای هر تشخیص پول خود را دریافت میکند در واقع با این اطلاعات به توسعه رسیده است اما این اطلاعات وی را هیچ گاه به خدا (حقیقت) نرسانده است چرا که حقیقت هدف غایی همه انسانهاست تفکر میتواند ظرف ذهن انسان را پر کند اما نمیتواند به اندیشه و غایت و به هدف برساند.

اساتید مرجع و تراز اساتیدی هستند که «اندیشیدن» را می‌آموزند

اخگری تصریح کرد: استاد شهید مطهری مرجع و استاد تراز ما در تعیین روز معلم محسوب میشود .شهید چمران استاد تراز ما در سطح استاد دانشگاهی است نکته بارز این اساتید تراز این بود که اندیشیدن را به دانشجویان خود و جامعه می‌آموختند و دقیقا به همین دلیل هم مرجع شدند که باید از خود سوال کنیم تعداد اساتیدی که میتوانند اندیشیدن را به دانشجو یاد بدهند چند نفر است؟ اما همه اساتید بار علمی دارند و میتوانند با دیتاهای خود ظرف ذهن مخاطب را پر کنند و تفاوت مرجعیت ها برای انسان سازی نیز دقیقا در همین عامل نهفته است.

هیچ ماشینی توان این را ندارد که جایگزین اندیشیدن شود

وی بار دیگر گریزی به موضوع هوش مصنوعی زد و تأکید کرد: هیچ ماشینی توان این را ندارد که جایگزین اندیشیدن شود و قدرت اندیشیدن نمی‌دهد و صرفا ظرف ذهن انسان را از دیتاها پر میسازد و هوش مصنوعی امروز از یک بیگ دیتا در حال استفاده است و در واقع بیگ دیتا دستاوردهای ریزی است که طی سالیان جمع آوری شده است این ماشین میتواند متفکر باشد اما هیچ گاه اندیشمند نیست و نمیتواند اندیشیدن را یاد بدهد.

اخگری خاطرنشان کرد: دنیای شیطانی به دنبال این است که به جای اندیشیدن تفکر را یاد بدهد و امروز چون ماشینی را ساخته است که میتواند حجم زیادی از دیتاها را با خود داشته باشد این خطر بالقوه ای است که جهان را تهدید میکند هرچند که متذکر میشوم این ماشین(هوش مصنوعی) عملکرد بسیار عالی دارد و از ذهن های بسیاری از اساتید قویتر عمل میکند به دلیل اینکه ظرف ذهنش از دیتاهای بیشتری برخوردار است و استفاده کردن از آن نیز هیچ ضرری برای جامعه ندارد فقط باید حواسمان باشد این ماشین قدرت اندیشیدن را از ما نگیرد.

وی با تاکید بر اینکه ما همواره به شهید مطهری ها در جامعه نیاز داریم تصریح کرد: اگر این ماشین ما را به خود مشغول سازد یک تهدید برای جامعه است کما اینکه جامعه امروز ما دیگر از ذهن خود استفاده نمی‌کند بلکه به گوشی موبایل خود مراجعه می‌کند و خودش تصمیم نمیگیرد و آدم های مسخ شده‌ای که دیتاهای حساب نشده ای را مورد استفاده قرار میدهند و خوراک ذهن آنها شده است.

اخگری اضافه کرد: اگر به شکل ابزار از این ماشین استفاده کنیم ایرادی ندارد اما اگر از ابزار عبور و مسخ در آن شویم خود انسان هم شبیه به یک ماشین خواهد شد و این همان اعتراضی بود که چارلی چاپلین در فیلم عصر جدید خود به عصر صنعت وارد ساخت اگر به همین رویه پیش برویم فردا باید فیلمی ساخته شود که به انسان عصر سایبرنیتیک یا اطلاعات اعتراض کند به انسانهای مسخ شده ای که مسخ در بیگ دیتاها هستند و خدایشان همین بیگ دیتاهاست.

رابطه استاد و شاگرد یک رابطه انسانی است/ هوش مصنوعی نمی‌تواند تهدیدی برای حرفه معلمی باشد

بابک کرسفی؛ عضو هیأت علمی گروه کامپیوتر و فناوری اطلاعات دانشگاه آزاد اسلامی قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، اظهار کرد: رابطه استاد و شاگرد یک رابطه انسانی است و پدیده ای همچون هوش مصنوعی نمیتواند به طور کامل جایگزین استاد در عرصه آموزش شود البته که میتواند به عنوان ابزار کمک آموزشی مورد استفاده قرار بگیرد کما اینکه همین امروز هم به عنوان ابزار کمک آموزشی مورد استفاده قرار میگیرد.در سنوات گذشته سرچ در گوگل هم نوعی هوش مصنوعی بود که امروز در حال گسترده شدن است.

وی ادامه داد: انتقال مطلب به افراد به کمک هوش مصنوعی حتی میتواند بهتر هم اتفاق بیفتد اما اصل یادگیری همان داشتن اشتیاق و انگیزه و شور و هیجانی است که انسانها برای یادگیری باید داشته باشند این مهم را هوش مصنوعی نمیتواند به وجود بیاورد چرا که یک رابطه کاملا انسانی است به همین دلیل هم گمان نمیکنم که تهدیدی برای شغل معلمی یا استادی باشد.

کرسفی خاطرنشان کرد: استفاده از هوش مصنوعی به عنوان یک راهنما یا مشاور در کنار اساتید و دانشجویان نه تنها ایرادی ندارد بلکه بسیار کمک کننده است اما نکته اصلی اینجاست که آگاه باشیم هرآنچه که هوش مصنوعی در اختیار ما قرار میدهد را تلاش کنیم که یاد بگیریم نه اینکه هر آنچه تولید میشود را کورکورانه اجرا کنیم و این در عرصه آموزشی هم پذیرفته نیست.

وی افزود: نحوه استفاده از هوش مصنوعی نیز بسیار تعیین کننده است چرا که طبیعتا هر ابزاری که کمک کننده باشد و به کار سرعت ببخشد قطعا باید از ان استفاده کرد و به چشم یک فرصت به آن نگاه کرد که میتواند کیفیت آموزشی یا کیفیت یادگیری را افزایش دهد.

کرسفی گفت: در سنوات گذشته هم با ورود ابزارهایی چون پاورپوینت و فیلم های آموزشی شاید این تصور ایجاد شد که دیگر به استاد نیازی نیست در صورتی که این اتفاق نیفتاد و آنها صرفا به ابزاری کمک آموزشی تبدیل شدند هوش مصنوعی هم در همین دسته قرار میگیرد و رابطه انسانی بین استاد و دانشجو و انگیزه دادن اصل ماجراست.

تمایز اصلی استاد با هوش مصنوعی ایجاد انگیزه و اشتیاق در مخاطب برای یادگیری است

وی خاطرنشان کرد: تمایز اصلی استاد با هوش مصنوعی ایجاد انگیزه و اشتیاق در مخاطب برای یادگیری است بنابراین هوش مصنوعی را از اساس نمیتوان با معلم یا استاد مقایسه کرد چون کاربردهای آن متفاوت است و بیشتر نقش کمک کننده برای استاد دارد.

کرسفی تصریح کرد: تنها تهدید میتواند این باشد که به مرور عمق یادگیری کاهش پیدا کند. بنابراین اگر کسی پایه های یادگیری خود را محکم بنا نهد میتواند کارهای پیش پا افتاده را به هوش مصنوعی بسپارد و سرعت کار را بالا ببرد.

وی افزود: مأموریت استاد در نظام آموزش عالی امروز کشور به عقیده بنده ایجاد اشتیاق و انگیزه یادگیری در دانشجوست البته به شرط اینکه این انگیزه ابتدا در خود استاد ایجاد شده باشد چرا که با توجه به شرایط جامعه عمده دانشجویان امروز هیچ اشتیاقی برای یادگیری ندارند. در سیستم های آموزشی و دانشگاه ها باید به معیشت استاد یا معلم توجه ویژه شود چرا که مشکلات معیشتی در این قشر سبب شده اغلب به مشاغل دوم و سوم رجوع کنند که این مسئله به کیفیت آموزشی قطعا صدمه وارد میکند.

انتهای پیام/