ایسکانیوز - راهبرد: استراتژی نظامی حماس در جنگ 2014 غزه چه بوده است؟ آیا این استراتژی موفق به برآورده کردن اهداف مورد نظر حماس شده است؟ بر اساس بررسی‌ها می‌توان گفت که استراتژی حماس دو مرحله‌ای بوده است: اول؛ راکت پراکنی و خمپاره اندازی به اسرائیل. دوم: استفاده از رسانه‌های جمعی برای بسیج افکار عمومی جهانی بر علیه اسرائیل.باید بیان کرد که در مورد اول یعنی جنگ با اسرائیل و حفاظت از باریکه غزه در مقابل حملات اسرائیل حماس موفقیت نسبی بوده است و در زمینه دوم یعنی استفاده از تبلیغات رسانه‌های جمعی پیروز جنگ بوده است.

دلیل اولیه حماس در جنگ 2006، 2012 و در حال حاضر در 2014 تلاش برای تغییر واقعیت استراتژیک به‌روی زمین- بیشتر متکی بر راکت‌ها و موشک‌ها به جای جنگ نامنظم در زمین یا در مقابل حملات دریایی اسرائیل بوده است(Cordesman,2014). اما می‌توان گفت که تفاوت این جنگ با جنگ‌های قبل و اخرین انتفاضه اینست که در دوره‌های قبل حماس با استراتژی حملات انتحاری و جنگ زمینی با اسرائیل روبرو شده اما در این جنگ با استفاده از راکت پراکنی به مقابله با اسرائیل پرداخته است.

1) در زمینه جنگ مستقیم خسارت قابل توجهی به غزه بوسیله قدرت هوایی اسرائیل وارد شده است. حماس قادر به کشتن تعداد همسانی اسرائیلی با هزاران راکت خود نبوده و تمام تاکتیک‌های آن مثل تونل‌ها و راکت‌های بلند برد موفقیت چشمگیری از خود نشان ندادند. آن‌ها نتوانستند ضربه  جدی به اسرائیل وارد کرده و نه تاسیسات زیادی تخریب کرده‌اند (Abrams,2014). در این مورد قدرت نظامی تعیین کننده اسرائیل، حماس و جهاد اسلامی را ضعیف‌تر از قبل ساخته، بسیاری از فلسطینی‌ها را کشته و زخمی کرده، محاصره اقتصادی را تداوم بخشیده که باعث فلج شدن غزه و کاهش سطح زندگی و تحرک اجتماعی شده است(Cordesman,2014).  یکی از اهداف حماس آزاد کردن زندانیان در اسرائیل در مقابل اسیران اسرائیلی‌است که این مساله در پیشنهاد مصر وجود نداشت. حماس مساله بازگشایی مسیر غزه را مطرح کرد که مصری‌ها قول به انجام این کار دادند. زیرا حماس می‌داند که ژنرال السیسی از آن‌ها و  اخوان‌المسلمین متنفر است(Abrams,2014).



 

یک محموله بزرگ از موشک‌های گراد چینی که ارتش اسرائیل مدعی توقیف آن در مرز غزه شده است

آمار کشته‌های جنگ هر روز که می گذشت بدتر شده و با افزایش حملات زمینی اسرائیل بدتر نیز شد. آنچه اسرائیل تغییر نخواهد داد تغییر پیامد استراتژیک جنگ است. برخی اسرائیلی‌ها خواستار جنگ زمینی بزرگی هستند که به طور موثری سراسر غزه را اشغال کند و حماس و جهاد اسلامی را از بین ببرد. اما در عمل ممکن نیست که حماس را به طور کامل نابود کرد و برخی تهدیدات نیز در نتیجه عصبانیت و ناامیدی مردم فلسطین در غزه ایجاد خواهد شد. در  صورت چنین عملی، نقطه روشنی وجود ندارد که اشغالگری اسرائیل متوقف شده و اسرائیل با افزایش مخالفت بین‌المللی نسبت به اعمالش روبرو خواهد شد. نتیجه پایانی این خواهد بود که احتمالا تلاش‌های نظامی اسرائیل همواره به نقطه‌ای محدود شود که او احساس کند از پاسخ موشکی حماس برای مدتی جلوگیری کرده، آتش‌بس جدیدی با مدت نامعلوم ایجاد شود و با حماس برای توسعه موشک‌های جدید و پیچیده‌تر مقابله کند. اما آقای کوردسمن معتقد است که اسرائیل به جز به صورت تاکتیکی برنده جنگ با حماس و جهاد نخواهد بود. اسرائیل بخش عمده‌ای از تلاش‌های امنیتی خود را برای مواجهه شدن با تهدیداتی که بعد از این دور جنگ روی می‌دهد صرف خواهد کرد، با چالش محدود کردن یک میلیون هشت صد هزار نفر، و با خطر خصومت بیشتر از سوی فلسطینی‌ها روبرو شده و شاهد فروپاشی اقتدار فلسطینی‌های سازش‌کار خواهد بود. اسرائیل همچنان باید با خصومت گسترده جهان عرب و ایران روبرو شود و با کشورهای بسیاری که می‌بینند اسرائیل به صورت افراطی از زور استفاده می‌کند و اسرائیل را به عنوان ناقض حقوق بشر و مانع پروسه صلح می‌بینند(Cordesman,2014).

2) اما در مورد اسرائیل جنگ رسانه‌ای را باخته است. نیروی مسلح اسرائیل کارتون‌ها و گرافیک‌هایی که نشان دهنده بدبینی و پیمان شکنی حماس بود را منتشر کردند. اما این تصاویر با عکس‌ها و فیلم‌های شوکه‌کننده از غیرنظامیان بی گناه که به وسیله موشک‌ها و توپخانه اسرائیل کشته شده، و بوسیله میلیون‌ها نفر در اطراف جهان مشاهده شد، از بین رفت. خانواده‌های بسیاری از بین رفتند و مدارس پناهنده کودکان بمباران شد(Tharoor,2014). برخی معتقدند که حماس ابراز همدردی در جهان عرب و از سوی فلسطینی‌ها برای جنگ در مقابل دشمن صهیونیست را برده است.(Abrams,2014).



 

تصویر یک کودک فلسطینی دربیت لحم

افکار عمومی نشان داد که اسرائیل حمایت خود را در غرب حتی آمریکا را نیز از دست داده است. رهبران بین المللی خشونت را محکوم کردند، دبیرکل سازمان ملل مساله جرائم جنگی اسرائیل را مطرح کرد. سوالات در مورد قانونی بودن اعمال اسرائیل در مقابل آتش راکت‌های حماس و تونل‌های نفوذی آن بوجود آمده است. منتقدان می‌گویند نیروی بکارگرفته شده توسط اسرائیل بی‌تناسب بوده  و آن را به عنوان «مجازات جمعی» [1] توصیف کرده‌اند که در برخی کنوانسیون‌های بین‌المللی غیرقانونی شناخته شده است. روزنامه­نگار دست چپی اسرائیل «امیرا هاس» نوشت: «شکست اخلاقی اسرائیل برای سال‌ها دوام خواهد یافت».  اسماعیل هنیه  نیز بیان کرد که تصویر کشتار که در سراسر جهان مشاهد شد مقیاس شکست نیروی دفاعی اسرائیل و شکستش در مقابل مقاومت را ثابت می‌کند(Tharoor,2014).

نکته دیگر این است که هر گاه مناقشه‌ای در این سطح بین نیروهای اسرائیل و حماس و دیگر گروه‌های فلسطینی روی می‌دهد، این مساله به عباس ضربه می‌زند، کسی که مخاطب اصلی پروسه صلح اسرائیل و فلسطین است. در آخرین ماه، پرچم‌های حماس در نابلس و دیگر شهرهای کناره غربی برافراشته شد که نشان دهنده ناامیدی فلسطینی ها از عباس است(Tharoor,2014).

با توجه به این نکات  جان الترمن  رئیس برنامه خاورمیانه مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی معتقد است که آتش بس کنونی بین فلسطینی‌ها و اسرائیل بیش از هر زمانی دیگر دوام خواهد یافت زیرا تمام طرفین در مذاکرات حضور داشته‌اند(Tanya,2014). اما در مقابل آقای کوردسمن می‌گوید نتیجه نهایی این است که جنگ به هیچ معنی پایان نخواهد یافتو واقعیت‌های استراتژیکی برای هر دو طرف در پی خواهد داشت. اسرائیل باید به زندگی با خطر و عدم قطعیت ادامه دهد و مسئول گریزناپذیر استفاده شدید از زور خواهد بود. از نظر کوردسمن حماس هیچ هدف استراتژیکی به جز سنگ اندازی صرف به سوی دشمنی که هیچ تاثیری به آن ندارد، نداشته است! (Cordesman,2014).

 *عباس قیداری - کارشناس امنیت بین الملل و سیاست دفاعی

Abrams, Elliott, Why Israel Is Winning This War, July 2014, Www.Weekly Standard.Com.

Cordesman, Anthony H., Hamas And The New Round Of Fighting In Gaza: Both Sides Are Escalating To Nowhere, Jul 17, 2014,Www.Csis.Org.

Tanya, Nolan, Ceasefire May Be Cause For Optimism That End To Gaza Conflict In Sight, Aug 1, 2014,Www.Abc.Net.Au.

Tharoor, Ishaan, Reasons Hamas Has Not Lost The War In Gaza, August 6, 2014,Www.Washingtonpost.Com.

 

 

[1]. Collective Punishment