بقایی در این خصوص به خبرنگار ادبیات ایسکانیوز گفت: سعدی بی‌تردید یکی از بزرگ‌ترین شاعران جهان است و بسیاری از منتقدان ادبی او را به صورت های مختلف ستوده اند. برای مثال امرسون نویسنده و اندیشمند معروف قرن نوزدهم آمریکا گفته است: «سخن سعدی حرف دل همه مردم دنیاست.» در ایران نیز که حلاوت بیانش به‌طور طبیعی بیشتر درک می‌شود کتاب های متعدد درباره‌اش نوشته شده و آثارش از منظرهای مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
این پژوهشگر ادامه داد: به جرات می توان گفت که هیچ شاعر و نویسنده‌ای و به‌طور کلی هیچ فارسی زبانی در طول تاریخ زبان آن را به شیوایی و زیبایی سعدی بیان نکرده است. چندان که به قول خود او «زبان فصاحت از بیانش عاجز آید.»
بقایی درباره اشعاری که سعدی در وصف کار خود سروده گفت: او خود نیز به این نکته واقف بوده و بارها آن را متذکر شده است:«نه هرکس حق تواند گفت گستاخ /سخن ملکی است سعدی را مسلم.» در ابیات متعددی که سعدی در وصف سخن‌سرایی خود سروده و به آنها مباهات می کند به هیچ وجه روی خودستایی نمی برد زیرا حقیقتی است که خود می‌دانسته و همه‌کس به آن باور دارد.
وی ادامه داد: او ابیاتی از این دست را برای اینکه از دایره خودستایی بیرون کند غالبا با مطایبه که مهارتی بی نظیر در آن دارد بیان می کند. مثلا در بیتی می گوید: «بعد از این شعر نخواهم بنویسم که مگس/ زحمتم می دهد از بس که سخن شیرین است» یا در بیت دیگری می گوید:«هنر بیار و زبان آوری مکن سعدی/ چه حاجت است که گوید شکر که شیرین است» و همچنین در بیتی دیگر:« قیامت می‌کنی سعدی به این شیرین سخن گفتن/ مسلم نیست طوطی را در ایامت شکرخایی».
این محقق ادامه داد: در آثار سعدی شاید بیش از صد مورد بتوان یافت که به تصریح یا تلویح فصاحت و شیرین زبانی خود را متذکر می شود و این سخنی است که همه به آن معترف هستند و از همین امر او را بهترین سخنور نامیده‌اند که در اصطلاح افصح‌المتکلمین قرار داده‌اند.
بقایی درباره نثر سعدی نیز گفت: او در گلستان توانایی سخن خود را با ذوالفقارعلی قیاس می‌کند. آنجا که می گوید ذوالفقار علی در نیام و زبان سعدی در کام . بسیاری از شاعران یا اکثریت قریب به اتفاق برای حفظ وزن به ناچار ارکان جمله را به هم می ریزند که گاه خواندن شعر را به هم می‌ریزد یا در نوشتن نیاز به سجاوندی دارند ولی اشعار سعدی چنین نیست و مواردی از این دست حتی در گلستان هم اندک هستند. اکثر اشعارش به گونه‌ای هستند که به لحاظ نحوی درست در جای خود قرار دارند.
برای نمونه می‌گوید: «آنکه نقشی دیگرش جایی مصور می‌شود/ نقش او در چشم ما هرروز خوش‌تر می‌شود». یا در بیتی دیگر می گوید:«ما خود افتادگان مسکینیم / حاجت دام گستریدن نیست» و«چشمت خوش است و براثر خواب خوش‌تر است/ طعم دهانت از شکر ناب خوشترست».
وی ادامه داد: اگر کسی بخواهد این ابیات را به نثر هم بنویسد باز هم ارکان جمله را به همین ترتیب باید رعایت کند. این یکی از مهارت‌های او است که در شعر دیگر شاعران حتی حافظ کمتر دیده می‌شود. سعدی در دیگر صنایع بدیعی نیز به همین میزان توانایی دارد.
وی درباره مهارت های سعدی در صنایع لفظی گفت: شیرینکاری‌های لفظی او در انواع جناس به واقع تحسین برانگیز است. برای مثال در شعری می گوید:«علم دولت نوروز به صحرا برخاست/ زحمت لشکر سرما به سرِ ما برخاست» یا «مکن تا توانی دل خلق ریش/ که چون می‌کُنی می‌کَنی بیخ خویش» در بیت دیگرمی گوید: «چه مردی کند در صف کارزار/ که دستش تهی باشد و کار، زار».
وی خاطرنشان کرد : شیرینکاری‌های لفظی سعدی درمتن نیز به آسانی قابل ردیابی است. برای نمونه درباب دوم گلستان حکایت یازدهم می‌گوید: «حرم در پیش است و حرامی در پس اگر رفتی بردی و اگر خفتی مردی...»بقایی ادامه داد: گرچه بسیاری کسان آثار سعدی را به لحاظ ساختاری و محتوایی مورد ستایش قرار داده و آموزه‌ها ونظرهایش را حکمت عملی دانسته‌اند ولی او منتقدانی نیز داشته است که برخی از دیدگاه‌های او که در زمان وی امری مرسوم و رایج بوده مورد انتقاد و خرده گیری قرار داده‌اند که شرح آنها را در کتاب از فردوسی تا شاملو در بخشی که مربوط به سعدی می شود یک به یک ذکر کرده ام.
اما توانایی و قدرت کلام سعدی سبب شده که بسیاری از این نکته ها که قابل بحث و تحلیل از منظر علوم تربیتی و جامعه شناسی و روانشناسی است، مورد توجه قرار نگیرد که پرداختن به این نکته‌ها در یک گفتگوی کوتاه قابل ذکر نیست.
