تهران-ایسکانیوز: دختران و زنان به عنوان نیمی از اعضای جامعه باید توانمندی ها و استعدادهای خود را در عرصه های مختلف سیاسی، فرهنگی، هنری، علمی و...به بوته آزمایش و امکان سنجی بگذارند.

دانشگاه های کشور به عنوان مهمترین مرکز آموزش های عالی کشور باید بتواند علاوه بر افزایش توانایی های علمی و آموزشی دانشجویان، آنان را برای زندگی اجتماعی بعد از دانشگاه نیز آماده کند. در واقع دانشگاه موفق دانشگاهی است که علاوه بر امر آموزش، امکان ایجاد زمینه های لازم برای شکوفایی توانمندی ها و ایجاد بستر مناسب برای «تمرین» امر مدیریت در مقیاسی کوچک را فراهم آورد. این امر کلی در مورد زنان و دختران دانشجو به مانند پسران امری ضروری به حساب می آید. اما چرا دختران دانشجو در دانشگاه های کشور نسبت به پسران «کمرنگ» تر در عرصه فعالیت های دانشجویی و تشکل های سیاسی، صنفی و فرهنگی و حتی علمی حضور دارند؟ فشارهای اجتماعی، هنجارها و نهی های خانوادگی، ساختار تشکل دانشجویی و آیین نامه های مرتبط وزارتی، رویکرد پسران دانشجوی عضو تشکل ها در قبال دختران و حضور و فعالیت های آنان و...هر یک می تواند از دلایل این کمرنگی شمرده شود اما این گمانه زنی ها تا چه اندازه با واقعیت منطبق است.

در این گزارش خبرنگار ایسکانیوز با مراجعه به چهار فعال دانشجویی که دو تن از آنان از فعالان سابق بوده و دو تن دیگر از فعالان فعلی دانشگاه های کشور هستند، دیدگاه آنان را در این باره جویا شدیم:

فرافکنی نکنیم و جامعه را عامل انفعال خود ندانیم

عاطفه اسماعیلی، دانشجوی دکترای فلسفه دانشگاه تهران و عضو شورای صنفی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران در این باره معتقد است: اگر نگاهی گذرا به اطرافمان بیاندازیم، راه فعالیت، اثربخشی و موفقیت دختران را در جامعه‌، یا لااقل در دانشگاه و مجامع سیاسی و گعده‌های روشنفکری، تقریباً بدون هیچ مانعی باز می‌بینیم. فرهنگ پذیرش مشارکت زنان، در میان مردان هم به سرعت در حال گسترش است و به جرات می‌توان گفت که نه تنها مانع دشواری در کار نیست، بلکه اشتیاق و انتظار فزاینده‌ای برای حضور اجتماعی موثرتر زنان در این مجامع وجود دارد. در واقع اگر دقیق‌تر به محیط متنوع دانشگاه نگاه کنیم، تبعیض‌ها و محرومیت‌های دیگر را جدی‌تر و آزارنده‌تر تشخیص خواهیم داد.

در فرآیند گسترش تدریجی مشارکت زنان، اکنون وقت آن رسیده است که سنت ناخوشایند حضور زینتی و کفایی دختران در تشکل‌ها را پشت سر بگذاریم. جز بی‌انگیزگی، اعتماد به نفس پایین و عافیت‌طلبی، دشمنی سر راهمان نیست. پس فرافکنی نکنیم و جامعه و اطرافیان را عامل انفعال خودمان ندانیم. ما به هیچ وجه در آغاز راه تلاش برای حضور موثر در فعالیت‌های اجتماعی نیستیم و مسافتی طولانی و دشوار پیش از ما طی شده است. دیگر معنا ندارد که در کلاس، دانشگاه و تشکل‌، در"فراکسیون" زنان فعالیت و رقابت کنیم و از این خشنود شویم. اگر اعتماد به نفس داشته باشیم، جدی، کوشا، جسور و متعهد باشیم و از بلندپروازی نترسیم، می‌توانیم در تحلیل‌ها و تصمیم‌ها اثرگذار و تعیین‌کننده باشیم و مجموعاً خودمان می‌توانیم تعیین کنیم که چقدر بازی داده می‌شویم. رویداد برگزار کردن و فعالیت‌های نیکوکارانه و فرهنگی، حتماً ضروری و مفید است، اما روزمره، هموار و تقریباً آسان نیز هست. هدف از فعالیت سیاسی، صنفی و اجتماعی در دانشگاه برای همه‌ی دانشجویان پیش از هرچیز، توسعه‌ی اخلاقی، شخصیتی و علمی و رشد توانایی‌های اجتماعی، مدیریتی و قدرت تصمیم‌گیری ماست و فرصتش را داریم که بیش از کارهای روزمره و فعالیت‌های کم‌دامنه را یاد بگیریم.

فعالیت سیاسی و صنفی دختران نیاز به بلوغ فردی و فراهم بودن بسترها دارد

هما اسلامی کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه علامه و فعال سابق دانشجویی دانشگاه تهران در این باره می گوید: بی شک مشارکت سیاسی و صنفی، حد بالاتری از «بلوغ فردی زنان» و هم چنین  «فراهم بودن بسترهای اجتماعی و سیاسی» را طلب می کند. واقعیت این است که دختران دانشجو ی جامعه  ما کمتر در گیر فعالیت های سیاسی و صنفی می شوند. در اجتماع بودن، کار، فعالیت و کسب در آمد و داشتن تحصیلات عالی را مورد استقبال قرار داده اند؛ اما درگیر شدن در فعالیت های سیاسی را خیر . به نظر من این مساله همانطور که گفته شد ناشی از  جنبه های  فردی و اجتماعی -سیاسی است. در گیر شدن در امر سیاسی از منظر فردی  حد بالاتری از عقلانیت را می طلبد. مثلا این باور احتمالا در بین دانشجویان دختر جامعه  ما وجود دارد که سیاست را (تحت تاثیر فرهنگ مردسالارانه) متعلق به مردان می دانند و در کل می توان گفت دختران به سودمندی مشارکت سیاسی واقف نیستند .

البته  در برخی موقعیت ها شاهد پیش داوری ها و مخالفت های خانواده ها نیز هستیم که مانع مشارکت دخترانشان در امور سیاسی می شوند. از جنبه  اجتماعی- سیاسی نیز مشارکت دختران دانشجو  مستلزم فراهم شدن بسترهای امنیت ساز مناسب است. شرایط حاکم فعلی در جامعه ما هیچ گاه تعریف و هویت مناسبی به احزاب در بدنه اجتماع و تشکل های دانشجویی در دانشگاهها به عنوان مراکز ثقل کار و فعالیت سیاسی نداده است و تشکل های سیاسی و صنفی به خاطر برخی نگاه های نامناسب بالادستی در هاله ای از نگرانی و ترس فرو است. علاوه بر این نگاه، سمت گیری دیگری که زنان را از کار و فعالیت سیاسی باز می دارد دورنمای کلی فعالیت سیاسی زنان درایران است که از بسیاری از حقوق سیاسی محرومند. مثلا تاکنون هیچ زنی به عضویت شورای  نگهبان یا مجمع تشخیص مصلحت نظام درنیامده در حالی که منع قانونی ندارد. همچنین ریاست جمهوری خاص مردان است . این موضوعات تنها گوشه ای از موانع پیش روی مشارکت سیاسی دختران دانشجو در فعالیت های سیاسی و صنفی می باشد.

دختران در اکثر مواقع نسبت به پسران دغدغه و انگیزه لازم را ندارند

سحر حسینی، دانشجوی رشته روزنامه نگاری دانشگاه علامه طباطبایی و عضو شورای مرکزی کانون داندیشه این دانشگاه که خود مدیر مسئول و سردبیر یک نشریه دانشجویی نیز هست، در خصوص این مساله معتقد است:  دغدغه‌مندی همواره از مسایل اساسی در کنش‌های اجتماعی افراد و برانگیزاننده آن‌ها جهت انجام فعالیت‌های اجتماعی در جامعه است، محیط علمی و فضای دانشگاهی کشور نیز از این امر مستثنی نبوده و در اکثر مواقع شاهد فعالیت سیاسی، صنفی و فرهنگی افرادی هستیم که روحیه تغییر و دغدغه‌مندی لازم را دارند.

اما با نگاهی مختصر به حضور دختران و پسران دانشجو  در فعالیت‌های دانشجویی به این نکته پی خواهیم برد که دختران با وجود ذهن‌های خلاق و استعدادهای بالقوه در اکثر مواقع نسبت به پسران دغدغه و انگیزه لازم جهت حضور در عرصه‌های مختلف فعالیت‎های دانشجویی (به خصوص سیاسی) را ندارند، شیوه‌های تربیتی نادرست در خانواده، عدم خودباوری، عدم اعتماد به نفس و هنجارهای نادرستی که به آن‌ها در فضای خانواده و جامعه القا می‌شود از دلایل عمده این بی‌انگیزگی است. ذکر این نکته نیز حایز اهمیت است که در سال‌های اخیر شکاف عمیقی را بین دختران دهه هفتاد با دهه‌های گذشته شاهد هستیم  که اغلب از فعالیت‌های سیاسی رویگردان بوده و در صورت فعالیت هم بیشتر به انجام امور فرهنگی تمایل دارند البته فضای سیاسی کشور در چند سال گذشته را نیز نباید در این زمینه بی‌تاثیر بدانیم.

محیط دانشگاه و فعالیت‌های سیاسی، فرهنگی، صنفی و... در آن، زمینه‌های مناسبی را برای حضور پررنگ‌تر و موثرتر افراد در جامعه فراهم می‌کند پس به همان میزان که فعالیت دختران در محیط و فضاهای دانشگاهی کم رنگ است در سطوح مدیریت کلان جامعه نیز تنها سهم یک درصدی به آن‌ها اختصاص یافته است همانطور که در فعالیت‌های دانشگاهی هم در صورت حضور دختران نقش آن‌ها در اکثر مواقع نقشی حاشیه‌ای و مکمل است درحالی که پست‌های مدیریتی را پسران برعهده دارند. بنابراین حضور موثر و استفاده از قابلیت‌ها و توانایی‌های انان نیازمند تغییر الگوهای تربیتی و اصلاح اندیشه‌ها و سنت‌های نادرست است هرچند در این زمینه شعارها و سخن‌های فراوانی گفته شده اما آنچه در عمل شاهد آن هستیم با انچه ادعا می‌شود تفاوتی فاحش دارد.

فرصت هایی که برابر نیستند

زهرا عنایتی، دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت رسانه دانشگاه تهران، عضو اسبق شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشکده علوم و مدیر مسئول یک نشریه دانشجویی به نام «ذره بین» در این باره می گوید: سخن از سهم زنان در جریان های سیاسی- اجتماعی که به میان می آید، آمار و ارقام نشان از حضور پررنگ آنها دوشادوش مردان می دهد. موفقیت های خرد و کلانی که زنان کشور در پیشتازی گوی سبقت را ربوده اند و افتخاراتی که کشور مرهون استقامت آنها است. زنانی که مصمم تر، چرخ اقتصاد، فرهنگ و علم را به دست گرفته اند در کجای معادلات سیاسی قرار گرفته اند. قشری که با تاکید امام بر نقش و محوریت آن در جامعه قامت راست کرد و از گوشه خانه به میدان مبارزه و جهاد پا گذاشت و موتور محرک تحولات پیش و پس از انقلاب شد؛ در دانشگاه ها حضور متنفذی پیدا کرد و انقلاب دوم را در 13 آبان شکل داد. حال پس از سه دهه نگاه انقلابی- اسلامی بر جایگاه زن در جامعه و رشد و بالندگی او در تمامی عرصه ها، چه می شود که زنان بر سهم خود از نقش های سیاسی چشم بسته اند و حتی در فضای دانشجویی نیز شاهد خمودگی میان دانشجویان دختر هستیم. دخترانی که اگر در محافلشان نشسته باشی پیگیر دغدغه های سیاسی، اجتماعی و صنفی هستند. دختران ما سال هاست با سبک زندگی درس محور، رشد یافته اند و با وجود دغدغه هایی که در سایه تیزهوشی دوران جوانی دارند، ناچار به نادیده گرفتن هرآنچه جز درس می شود. اگرچه این پدیده صد در صد نیست اما عمومیت دارد. بی شک یکی از موانع جذب دانشجویان دختر در تشکل ها، پررنگ شدن کسب کرسی های سطح بالاتر است و هدفی که مبنای فعالیت در تشکل های دانشجویی نیست و اتفاقا قرار بود نقطه تمایز جنبش دانشجویی با سازمان ها و نهادهای دولتی باشد. بازگشت جدی و فعال دختران به عرصه تشکل های دانشجویی با سهم خواهی و درصد و تفکیک نیست، تنها باز تعریف هدف جنبش دانشجویی حضور موثر دختران جلوه گر خواهد شد؛ هدفی غیر از قدرت بخشی به نقش هایی از جنس دانشجو.