هوشنگ جاوید در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز درباره پزوهش موسیقی های نوروزی، اظهار کرد:یک آلبوم در سال 1390 به نام «نوروز و بهار ایرانی» شامل 52 قطعه موسیقی بود که در این آلبوم هر آنچه در پژوهش هایم درباره موسیقی نوروز و بهار وجود داشت را از طرف مرکز موسیقی حوزه هنری به مخاطبان ارائه کردم.

وی ادامه داد: بحث نوروز در ایران بسیار بزرگ است . ممکن است فکر کنیم که همه اقوام ایرانی در مورد نوروز ترانه هایی دارند در صورتی که اینگونه نیست.

این آهنگساز با اشاره به اینکه در گذشته همه اقوام ایرانی درباره نوروز آهنگ و موسیقی مخصوصی نداشتند، گفت: بسیاری از اقوام ما به صورت زندگی عشایری و کوچ نشینی زندگی می کردند که با توجه به نوع تقویمشان موسیقی و ترانه هایی را درباره بهار و مژده بخشی درباره تغییر فصل داشتند.

جاوید افزود: اقوام عشایر در گذشته نام گل های بهاری را در ترانه ها می آورند و با موسیقی های شاد از گل پامچال، نرگس، سمبول و... یاد می کردند.

وی با اشاره به اینکه اقوام ترکمن با وجود اینکه شاخه ای از ترک زبانان ایران هستند اما درباره نوروز موسیقی ندارند، یادآور شد: اقوام ترکمن بارها و بارها آمدن فصل بهار را نوید داده اند و طبیعت را در ترانه هایشان توصیف کرده اند اما ترانه ای که شاخص نوروز باشد در میان این اقوام وجود ندارد.

این آهنگساز در ادامه با اشاره پراکندگی اقوام ترک در کشور، گفت: ترک زبانان از گذشته ترانه هایی داشتند به نام بایرامی که با عید و جشن مرتبط بود و به شدت زیبا هم هستند.

جاوید اضافه کرد: در گذشته زنان اقوام ترک لالایی هایی را برای فرزندانشان می خواندند که به لالایی های بایرامی معروف بود. مضمون این لالایی ها این است که مادر به کودک خود می گوید الان که عید است بخواب که من در کنار تو هستم اما در سال های دیگر ممکن است من مرده باشم و تو مرا یاد کنی...!

وی با اشاره به باور ایرانی- اسلامی مردم ایران که در ایام نوروز به یاد گذشتگان بوده اند، گفت: مردم ایران از دیرباز در ایام نوروز به یاد گذشتگان بوده اند چرا که در فرهنگ دینی ما حتی قبل از اسلام نیز آفرین خوانی داشتیم که در دربار انجام می شد و در این آیین برای مردگان دعا می خواندند و طلب بخشش می کردند.

این آهنگساز با اشاره به اینکه موسیقی عید در میان ایرانیان مسلمان شکل و آیین دیگری دارد، گفت: مسئله دیگر در نوروز بشارت دهی این ایام است که فصل جدید آغاز می شود. این اطلاع رسانی و آگاهی دهی از سویی میان اقوام ایرانی شکل گرفته که دامداری بوده اند. در این جوامع آیین های ویژه بهاری وجود داشت که شخصی به نام سایا به آغل ها می رفت و به مردم عید را تبریک می گفت.

جاوید به بشارت دهی افراد آتش افروز در زمان های گذشته اشاره کرد و گفت: در برخی از نواحی بشارت دهی بهار را با شکل های متفاوتی مانند آمدن آتش افروزها یعنی افرادی که با آتش بازی می کردند و از دهان خود آتش بیرون می دادند، انجام می شد. در نواحی شرقی ایران چوپان ها وقتی به صحرا می رفتند برای چرای شبانه به صورت بداهه آواز می خوانند . آواز آنها در میان اقوام ترک زبان ما شادی آور بود.

وی همچنین به نقاره زنی های حرم امام رضا(ع) هنگام تحویل سال اشاره کرد و افزود: در زمان های قدیم هنگام تحویل سال کنار نقاره ها توپ هم نواخته می شد تا مردم بدانند که سال تحویل شده است. نقاره خانه هم آهنگ های شادی که آمدن نوروز را نوید می داد، می نواختند. در حال حاضر نقاره فقط در ایران هنگام تحویل سال در آستان قدس رضوی نواخته می شود.

این آهنگسازادامه داد: زمان نقاره نوازی مذهبی را کمی طولانی تر می کنند که به مردم بگویند زمان شادی فرا رسید.

جاوید با اشاره به اینکه نوروز خوانی در ستایش بهار انجام می شد، یادآور شد: بخش دیگری از موسیقی نوروز در ایران روی آوردن خوانندگان و مجریان موسیقی اقوام ما به یکسری ترانه هایی است که شاعران سروده اند که به این شکل از ترانه ها نوروزنامه می گفتند. نوروزنامه ها به صورت قصیده های بلند و نیمه بلند بوده که وقتی شاعران می سرودند، خوانندگان با آواز و موسیقی اجرا می کردند.

وی به پیوند میان باورهای اسلامی و نوروز با هنر اشاره کرد و گفت: یکی از اتفاقات مهم پس از اسلام آمیخته شدن باورهای اسلامی و مژده بخشی عید نوروز با هنرها است که سبب نوعی دگرگونی می شود.

این آهنگساز گفت: یک عده به صورت آوازی در خانه ها می آمدند و آوازهای مذهبی و نیمه مذهبی می خوانند. آوازهای ستایشی همراه با مناقب ضمنی که باورهای اسلامی را با مژده بخشی بهار پیوند می زدند. براساس روایت ها آنها نوروز را روزی می دانند که کشتی نو به گل نشست یا نوروز روزی است که غدیر خم اتفاق افتاد.

جاوید با اشاره به اینکه پس از اسلام شعرهایی پدید آمد که بهار را نوید می دادند، گفت: نوروزخوان ها با شعرهایی که سروده بودند بهار را نوید می دادند. در حال حاضر از نوروز خوانان گذشته تنها چند تن باقی مانده اند.

وی خاطر نشان کرد: البته در حال حاضر بسیاری از جوانان در صحنه های تئاتر هم نوروزخوانی می کنند. درست است که این حرکت جای تشکر دارد چرا که نسل های آینده را با فرهنگ شفاهی گذشته آشنا می کنند اما این کار تنها حالتی صحنه ای و نمایشی دارد.

به گزارش ایسکانیوز، هوشنگ جاوید متولد 14 خرداد۱۳۳۸ در تهران است. وی دوران نوجوانی و جوانی خود را در تهران و مشهد سپری کرد و در رشته فیلمبرداری و نورپردازی از دانشکده صدا و سیمافارغ‌التحصیل شد. جاوید از شاگردان سید ابوالقاسم انجوی شیرازی بنیانگذار مکتب مرکز فرهنگ مردم ایران در صدا و سیما بود و در این سال‌ها مسئولیت‌های فراوانی را نیز بر عهده داشت. او یکی از برجسته‌ترین پژوهشگران موسیقی نواحی و بنیانگذار جشنواره‌های مختلف موسیقی نواحی و آیینی در ایران است.

نقش زن در موسیقی مناطق ایران، موسیقی آیینی قوم ترکمن: سیری بر جایگاه اهل بیت، آشنایی بر موسیقی مناطق و نواحی ایران، موسیقی رمضان در ایران، پرند ستایش در ایران،موسیقی - رسانه و آخرین خنیاگر (شرح حال زندگی حاج قربان سلیمانی) از جمله آثار این پژوهشگر موسیقی نواحی و آیینی است.

503