به گزارش خبرنگار اقتصادی ایسکانیوز، خرداد ماه سال گذشته بود که دولت دوازدهم، قانون ایجاد هفت منطقه آزاد تجاری-صنعتی و ۱۳ منطقه ویژه اقتصادی را برای اجرا به دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی و وزارت امور اقتصادی و دارایی ابلاغ کرد.

بیشتر بخوانید

ایجاد ۷ منطقه آزاد جدید در کشور

بر این اساس، قانون فوق در راستای تحقق بند (۱۱) سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مبنی بر توسعه حوزه عمل مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور و به منظور انتقال فناوری های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات و تامین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج، به تصویب رسیده است.

به نظر می‌رسد که دولت سیزدهم هم قصد دارد همین روال را برای تاسیس مناطق آزاد جدید در دستور کار قرار دهد چرا که سعید محمد دبیر شورای عالی مناطق آزاد کشور اخیرا با اشاره به راه‌اندازی ۷ منطقه آزاد جدید در کشور گفته است: برنامه اصلی ما در مناطق آزاد کشور، حل مشکلات تولید و مسایل تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی است.

اما برای مشخص شدن مزیتی که این مناطق دارند و پرسش همیشگی که آیا واقعا ایجاد مناطق آزاد جدید ضروری است یا خیر، بهتر است مروری به وضعیت مناطق آزاد داشته باشیم. این نکته را هم در نظر داشته باشید که مناطق آزاد تجاری یکی از انواع مناطق ویژه اقتصادی هستند.

مناطق آزاد به طور کلی محدوده‌های حراست شده بندری و غیربندری است که به دلیل معافیت از برخی مقررات همچون معافیت‌های مالیاتی، بسیار مورد توجه فعالان اقتصادی قرار گرفته است. این مناطق به دلیل تسهیل در توسعه اقتصاد کشورها، می‌توانند نقش کلیدی در موفقیت سیاستگذاران ایفا کنند. در حال حاضر 9 منطقه از جمله کیش، بانه و مریوان، قصرشیرین، قشم، چابهار، انزلی، ارس، اروند و ماکو در ایران فعال است که به نظر می‌رسد به زودی تعداد آن بیشتر خواهد شد.

مزیت مناطق آزاد

اما نکته‌ای که می‌توان در مورد این مناطق گفت این است که هر کدام مزیت مشخصی نسبت به دیگری دارد. به عنوان مثال، وجود میادین گازی و نفتی متعدد در اطراف جزیره قشم باعث شده تا بسیاری از فعالان این حوزه به سمت این منطقه آزاد کشیده شوند.

نقشه مناطق آزاد

منطقه آزاد چابهار هم به دلیل مسیر ترانزیتی که به آسیای میانه دارد، منحصربه‌فرد است. منطقه آزاد اروند هم با کویت و عراق هم‌مرز است و همین مساله می‌تواند برای صادرکنندگان مزیت باشد. در عین حال، کارخانه‌های تولیدی بسیاری در این منطقه قرار دارند که در حوزه‌هایی مثل پتروشیمی فعالیت می‌کنند.

منطقه آزاد ارس در این میان به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم اهمیت بسیاری دارد. در عین حال، همسایه بودن با کشورهای کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) این منطقه آزاد را به یک منطقه مهم تبدیل کرده است.

دلیل توسعه مناطق آزاد

انزلی هم که یکی دیگر از این مناطق آزاد است، به دریای مازندران دسترسی داشته و امکان برقراری ارتباط با کشورهای منفک از شوروی سابق را برای تجار فراهم می‌کند. منطقه آزاد ماکو هم به دلیل فاصله اندکی که از دریای تزابزون در دریای سیاه دارد اهمیت بسیاری پیدا کرده است.

همانطور که می‌توان دید، هرکدام از این مناطق آزاد مزیت خاص خود را دارند. شاید همین مساله هم باعث شده تا سیاستگذاران به فکر توسعه و افزایش تعداد مناطق آزاد بیافتند. اما نقدی که کارشناسان به این مناطق می‌کنند، مربوط به رویکرد این مناطق آزاد است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که رویکرد مناطق آزاد آنطور که باید در جهت توسعه نبوده و به همین دلیل است که موفقیت بسیاری کسب نکرده است.

البته نقدهای دیگری هم به عملکرد مناطق آزاد مطرح می‍‌شود که مهم‌ترین آن مربوط به اجرا نشدن قوانین و ضوابط اجرایی است. همین مساله هم باعث شده بسیاری از سرمایه‌گذاران از این مناطق خارج شوند.

به گزارش ایسکانیوز، باید دید دولت در سیاست‌های خود برای توسعه مناطق آزاد این مساله را هم در نظر می‌گیرد که قوانین را الزام‌آور کند و مشوقی برای سرمایه‌گذاران ایجاد کند یا خیر. ایسکانیوز در سلسله گزارش‌هایی به معرفی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی می‌پردازد.