به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری ایسکانیوز، امروزه علم فضایی در صنایع مختلف چون پزشکی، بهداشتی و غذایی کاربردهای مفیدی را ارائه میدهد. در برخی از کشورها با استفاده از ماهوارهها میتوانند حوزههای زیستمحیطی و کشاورزی را بهبود ببخشند.
ایران در میان 12 کشور صاحب فناوری فضایی قرار دارد و دستیابی به چرخه کامل این فناوری از ساخت، پرتاب و دریافت خدمات ماهواره از جمله برنامههای چشمانداز کشور در این بخش است تا جایی که به اعتقاد سازمان فضایی ایران، تلاش میشود تا در افق 1404 ماهواره سنجشی با دقت یک متر به فضا پرتاب کند. همچنین مسئولان بخش هوافضای کشور تاکید دارند که متخصصان ایرانی به دانش ساخت ماهواره دست یافتهاند و اکنون در حال تکمیل این دانش هستند.
میتوان این نکته را متذکر شد که مسئولان کشور به تازگی از پرتاب دو ماهواره جدید به فضا خبر دادند؛ اما خبرهای دریافتی حاکی از آن است که ماهواره پیام و دوستی طبق اعلام وزیر ارتباطات وفناوری اطلاعات در مدار نگرفت.
میتوان این نکته را یادآور شد که ماهواره دوستی در سال 94 توسط رئیس جمهور رونمایی شد و رئیس سازمان فضایی، وزیر ارتباطات و رئیس مرکز ملی فضایی بارها از برنامهریزی برای پرتاب این ماهواره ساخت دانشگاه شریف خبر داده بودند؛ اما پرتاب این ماهواره در سال 95 نیز عملیاتی نشد. در همین رابطه مجتبی سرادقی مدیر کل فناوری فضایی سازمان فضایی ایران گفته بود که ماهواره دوستی آماده پرتاب است و تستهای فنی ماهواره پیام نیز به اتمام رسیده است. این دو ماهواره ایرانی به محل پرتاب انتقال داده شدهاند؛ اما زمان پرتاب آن عقب افتاد. تا اینکه در حال حاضر مجددا برای پرتاب آن آماده شد. مثل اینکه این بار هم بخت با دو ماهواره پیام و دوستی یار نبود.
این در حالیاست که مسئولان چندین بار عنوان کردند که تستهای فنی ماهواره پیام به اتمام رسیده و تمام کارهای لازم انجام شده است. همچنین ماهواره پیام به صورت کامل بستهبندی و به مکان پرتاب انتقال داده شد.
در همین راستا حسین صمیمی رئیس پژوهشگاه فضایی ایران در گفتوگو با خبرنگار گروه علم و فناوری ایسکانیوز، در خصوص موفق نبودن پرتاپ ماهوارههای پیام و دوستی اظهار کرد: با توجه به فرایندهای موجود ماهواره به لحاظ فنی تست می شود منتها این ماهوراه چطور باید در مدار قرار بگیرد خود جای بحث دارد. زمانی که ماهواره پرتاب میشود این ماهواره توسط یک حامل و ماهواره بر انجام میشود.
وی با اشاره به اینکه این دو ماهواره توسط وزارت دفاع ساخته شده است که در جای خود کار ارزشمندی است، افزود: تست ماهواره پیام در دو فاز به صورت کامل عملیاتی شد ولی درفاز نهایی یا همان فاز سوم که باید به یک سرعت قابل استاندارد برسد، موفقیت آمیز نبود تا ماهواره با سرعت مناسب در مدار قرار گیرد. مثلا سرعت 7.2 کیلومتر برثانیه لازم بوده که در زمان پرتاب به سرعت 5.5 میرسد؛ بنابراین در حین پرتاب سرعت لازم و استاندارد محقق نشد تا ماهواره به درستی در مدار خود قرار گیرد.
باید این نکته را متذکر شد که ماهواره پیام تستهایی چون تستهای محیطی و عملکردی را با موفقیت پشتسر گذرانده است. البته تستهای محیطی در گذشته صورت گرفته بود تا در شرایط دمایی و ارتعاشی توانایی لازم را داشته باشد. حالا میتوانیم بگوییم که تستهای این ماهواره به صورت کامل انجام شده و سایر کارها را باید در مراحل بعدی انجام بدهیم.
ماهواره پیام دانشگاه امیرکبیر از سری میکرو ماهوارههای توسعه فناوری فضایی سازمان فضایی ایران است که از سوی دانشگاه صنعتی امیرکبیر به منظور انجام مأموریت تصویربرداری طراحی و ساخته شده است.
وزن این ماهواره حداکثر برابر با 100 کیلوگرم بوده و توسط ماهوارهبر سیمرغ در مدار کم ارتفاع (LEO) و در ارتفاع 500 کیلومتری از سطح زمین و با شیب مداری 55 درجه قرار خواهد گرفت.
دقت ماهواره پیام امیرکبیر ۴۵ متر و طول عمر عملیاتی پیش بینی شده برای این ماهواره ۲ سال است.
این ماهواره دارای دوربینهایی است که میتواند تصاویری با دقت ۴۰ متر و بهتر بگیرد، از این تصاویر برای مصارف کشاورزی و تشخیص سطح رشد گیاهان و محصولات کشاورزی، تشخیص وضعیت جنگلها و جنگلبانی و سایر مصارف صلحآمیز بهرهگیری میشود. همچنین ماهواره پیام دارای محموله ذخیره است، یعنی میتواند پیامهای کوتاه را ذخیره کرده و به مقصد ارسال کند.
لازم به ذکر است که ماهواره پیام نخستین ماهواره عملیاتی ایران در مدار ۵۰۰ کیلومتر است، پیام سه مأموریت دارد که میتواند از زمین تصویربرداری کرده، این تصویرها را ذخیره و ارسال کند و همچنین تشعشعات فضایی را مورد سنجش قرار دهد.
عملکرد ماهواره پیام در زمینه پایش زمینهای کشاورزی و منابع طبیعی صورت میگیرد، همچنین برای مانیتورینگ نفت و گاز هم میتواند از پیامهای تصویری این ماهواره استفاده کرد.
صفوی، مسئول ماهواره پیام در دانشگاه صنعتی امیرکبیر در این خصوص عنوان کرد ماهواره پیام به دوربینهای باکیفیتی مجهز است که میتواند با دقت 40 متر تصاویر بسیار خوبی را از سطح زمین ثبت کند. از تصاویری که این ماهواره به زمین ارسال میکند میتوان برای صنعت کشاورزی، تشخیص سطح رشد گیاهان و محصولات کشاورزی، تشخیص وضعیت جنگلها، جنگلبانی و سایر مصارف صلحآمیز استفاده کرد. همچنین ماهواره پیام از محموله ذخیره بهره میبرد؛ یعنی قادر است پیامهای کوتاه را ذخیره کرده و به زمین مخابره کند.
در کنار موارد فوق ماهواره دوستی، به عنوان یکی از مجموعه ماهوارههای توسعه فنآوری کشور و به کارفرمایی سازمان فضایی ایران، توسط دانشگاه صنعتی شریف طراحی و ساخته شده است.
پروژههای توسعه فنآوری با هدف تولید دانش فنی و کسب تجربه در زمینههای مرتبط با فناوری فضایی و نیز ورود دانشگاهها به این حوزه همراه با تربیت نیروی متخصص، تعریف و اجرا میشوند. در این راستا، ماهواره دوستی به صورت خاص، با هدف توسعه و دستیابی به فناوریهایی که برای اولین بار در ماهوارههای بومی نصب و مورد استفاده قرار میگیرد، طراحی و ساخته شده است.
از جمله این فناوریها، کنترل وضعیت سه محوره، OBDH مقاوم در برابر خطا، سامانه کنترل حرارت نیمه فعال و سلولهای خورشیدی تولید شده در کشور با قابلیت بهرهبرداری در محیط فضا را میتوان برشمرد.
بیشینه طول عمر عملیاتی این ماهواره برابر با یک سال و طول عمر بالستیکی آن متناسب با مدار آن خواهد بود. ماهواره دوستی دارای جرم 52 کیلوگرم است و با توجه به دستهبندی مرسوم ماهوارهها از منظر جرم، یک میکرو ماهواره محسوب میشود. مدار این ماهواره بیضوی و در دسته مدارهای کم ارتفاع (LEO)، با ارتفاع اوج و حضیض به ترتیب برابر با 310 و 250 کیلومتر و شیب مداری 55 درجه خواهد بود.
این ماهواره تقریبا مکعبی شکل و با ابعادی در محدوده نیم متر طراحی و ساخته شده است و فاقد نیروی پیشرانش به منظور انجام مانور مداری و تغییر مدار است. لذا پس از استقرار در مدار از پیش تعیین شده، اقدام به انجام ماموریتهای محوله در دوره عمر خود کرده و پس از سپری شدن عمر عملیاتی، با استهلاک انرژی جنبشی و نزول به مدارهای پایینتر، وارد اتمسفر شده و عمر آن پایان مییابد.
به طور یقین آنچه از شواهد بیرون میآید این است که در ساخت ماهواره باید تست از نظر کمی و کیفی و تست کنترل و سایر موارد لحاظ و شبیه سازی شود تا در زمان پرتاب به مشکل برنخورد. هر چند که این اتفاق در کشورهای پیشرفته در زمینه فضایی همچون ژاپن و ایالات متحده آمریکا نیز سایقه دارد و پرتاب های مهم و با هزینه های هنگفت با شکست مواجه شده اند.
انتهای پیام/