به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ در بخش اول این گزارش به معرفی شرایط اقتصادی، نرخ سواد، وضعیت اینترنت، سابقه درخشان علمی در روسیه و همچنین اکتشافات فضایی در این کشور پرداختیم. 

روسیه از نظر سواد، یک کشور صددرصد باسواد و تحصیلکرده است. روسیه در میان کشورهای تحصیلکرده جهان قرار دارد و از نظر نسبت فارغ‌التحصیلان سطح عالی به جمعیت (۶۲/۱ درصد) ششمین کشور جهان به شمار می‌رود. این کشور تقریباً ۴/۷ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را در سال ۲۰۱۸ صرف آموزش کرده است.

در این بخش به شرایط سیستم آموزش عالی، دانشگاه‌ها و مراکز فناوری کشور روسیه می‌پردازیم:

آکادمی علوم با قدمت ۲۷۵ سال

آکادمی علوم روسیه متشکل از جامعه دانشمندان برتر روسی است و نهاد هماهنگ کننده اصلی برای تحقیقات پایه در علوم طبیعی و اجتماعی، فناوری و تولید به شمار می‌آید. این موسسه از بیش از ۳۵۰ موسسه تحقیقاتی تشکیل شده است. دانشمندان برجسته روسی به این آکادمی دعوت می‌شوند که در آن سه نوع عضویت وجود دارد: دانشگاهیان، اعضای متناظر و اعضای خارجی. آکادمی همچنین در آموزش پس از فارغ‌التحصیلی دانشجویان و انتشار دستاوردهای علمی و دانش مشارکت دارد. این موسسه با بسیاری از موسسات علمی بین‌المللی ارتباط دارد و همچنین با آکادمی‌های خارجی همکاری می‌کند.

بیشتر بخوانید:

روسیه؛ کشوری با شهرهای مخفی و دستاوردهای بزرگ هسته‌ای و فضایی

آکادمی علوم روسیه که چند سال پیش دویست و هفتاد و پنجمین سالگرد خود را جشن گرفت، هنوز هم نیروی پیشروی علم روسیه است که سطح بالایی از پتانسیل علمی، فناوری، آموزشی و معنوی کشور را حفظ می‌کند.

سیستم آموزش عالی

براساس گزارش اخیر «یاهو فایننس»، روسیه با داشتن ۶۲/۰۹ درصد از جمعیت جوان با تحصیلات عالی در میان ۳۰ کشور دارای بالاترین درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی قرار دارد. مدارک محبوب در روسیه شامل مدرک فیزیک، مهندسی، پزشکی و روانشناسی است. البته رشته‌های محبوب در دوره کارشناسی متفاوت و عبارت است از: مدیریت بازرگانی، مالی، مهندسی، زبان‌شناسی و مطالعات منطقه‌ای.

به گزارش «اسکالارو»، امروزه بیش از نیمی از مردم روسیه دارای مدرک تحصیلی عالی هستند. درجه علمی دکتری علوم بالاترین درجه‌ای است که پس از دفاع عمومی از پایان‌نامه با در نظر گرفتن انتشارات مربوط به کارهای پژوهشی در مجلات علمی اعطا می‌شود. چیزی که در کشورهای دیگر معادلی ندارد.

به گزارش «لایومنت»، روسیه پس از کانادا در صدر فهرست کشورهای تحصیلکرده قرار دارد و پس از آن، ژاپن، لوکزامبورگ، کره جنوبی، آمریکا، ایرلند، بریتانیا و استرالیا قرار دارند.

براساس مقاله‌ای که یکی از محققان روس در سال ۲۰۱۷ منتشر کرده است، نرخ ترک تحصیل از دانشگاه در روسیه فقط ۲۲ درصد است و در مقایسه با نرخ ترک تحصیل از دانشگاه ۴۳ درصدی در آمریکا، شاخص روسیه تقریباً نصف آن است. این آمار نشان می‌دهد که روس‌ها با گزینش صحیحی رشته تحصیلی خود را در دانشگاه انتخاب می‌کنند و همچنین سطح کیفیت آموزشی در این کشور بالاست.

موسسه مهندسی فناوری آمریکا گزارش داده است که سالانه ۴۵۴ هزار و ۴۰۰ مهندس از دانشگاه‌های روسیه فارغ‌التحصیل می‌شوند و روسیه از نظر تولید کردن فارغ‌التحصیلان مهندسی در جهان در رده سوم قرار دارد.

به گزارش فوربس، سیستم آموزشی روسیه هم در داخل و هم در سطح بین‌المللی از شهرت بالایی برخوردار است و تحصیل در روسیه را به یک تجربه معتبر و مفید تبدیل کرده است. رتبه‌بندی جهانی دانشگاه‌ها، آنها را در میان دانشگاه‌های پیشرو در زمینه‌هایی مانند فیزیک، مهندسی، پزشکی و علوم اجتماعی ذکر می‌کند. به گزارش آسوشیتدپرس، هنگامی که یک دانشجو از یک دانشگاه روسیه مدرک می‌گیرد، در سطح جهانی به رسمیت شناخته می‌شود. به ویژه مدارک علوم و مهندسی از دانشگاه‌های روسیه مورد احترام کارفرمایان در سراسر جهان است.

«استاتیستا» در سال ۲۰۲۲ گزارش داد که بیش از ۳۵۰ هزار دانشجوی بین‌المللی در موسسات آموزش عالی روسیه در سال ۲۰۲۲ ثبت‌نام کردند. همین امر این کشور را به پنجمین مقصد پیشرو در جهان برای دانشجویان بین المللی در سال ۲۰۱۹ تبدیل کرد.

حدود سه هزار موسسه آموزش عالی در روسیه وجود دارد که تمام تخصص‌های مدرن (بیش از ۵۰۰ تخصص) در آنجا ارائه می‌شود که مهم‌ترین آنها رشته‌های مهندسی مانند مکانیک، کامپیوتر، برق، هوافضا، مهندسی الکترونیک هستند. فارغ التحصیلان به راحتی تحصیلات تکمیلی خود را در هر کشوری از جهان ادامه می‌دهند و در شرکت‌های مختلف بین المللی یا در کشورهای بومی خود مشاغلی با درآمد خوب پیدا می‌کنند.

بهترین‌ دانشگاه‌ها

قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین دانشگاه‌های روسیه دانشگاه دولتی مسکو و دانشگاه ایالتی سن‌پترزبورگ هستند و ۱۰ دانشگاه فدرال بسیار معتبر در سراسر این کشور وجود دارند.

در ادامه پنج دانشگاه برتر روسیه را براساس رنک جهانی می‌بینید:

مرکز نوآوری اسکولکوو

مرکز نوآوری «اسکولکوو» (Skolkovo) یک منطقه تجاری با فناوری پیشرفته در منطقه‌ای در مسکو است. روس‌ها این مرکز را «سیلکون ولی» روسیه می‌دانند. اما فقدان روحیه کارآفرینی روسیه منجر به مداخله دولت در ثبت اختراعات و محدودیت شرکت‌های فناوری روسیه در عملیات منطقه‌ای شد.

همانطور که شرکت‌ها و افراد اقامت خود را در شهر ثبت می‌کنند، می‌توانند برای تحقق پروژه‌ها و ایده‌های پیشنهادی خود کمک مالی دریافت کنند. اسکولکوو اولین بار در سال ۲۰۰۹ توسط رئیس جمهور وقت، روسیه دیمیتری مدودف اعلام شد. این مجموعه توسط «ویکتور وکسلبرگ» اداره می‌شود.

در مارس ۲۰۱۰ وکسلبرگ ضرورت ایجاد یک قانون خاص برای اسکولکوو را اعلام کرد و بر لزوم ارائه معافیت مالیاتی به مدت پنج تا هفت سال تأکید کرد. در نهایت در ماه اوت همان سال مدودف لایحه‌ای را ارائه کرد که سیاست‌های مهاجرتی را برای این مرکز نوآوری تسهیل می‌کند.

- سیاست‌های ویزا برای اتباع خارجی

در ۲۰ اوت ۲۰۱۰، دولت یک دستورالعمل جدید برای تنظیم ویزا منتشر کرد که براساس آن، به اتباع خارجی متخصص و ماهر که با هدف کارآفرینی به اسکولکوو وارد روسیه می‌شوند، حداکثر تا ۳۰ روز روادید اعطا می‌شود. در صورت کاریابی موفق، آنها می‌توانند ویزای کار را برای مدت سه سال دریافت کنند. حتی بزرگراه جدیدی برای اتصال اسکولکوو به جاده کمربندی افتتاح شد.

مرکز نوآوری در ابتدا عمدتاً از بودجه فدرال روسیه تأمین می‌شد. با این حال، در طول سال‌ها میزان بودجه فدرال در رابطه با بودجه بخش خصوصی کاهش یافته است. بودجه این مرکز در سال ۲۰۱۰ حدود ۳/۹ میلیارد روبل، ۲۲ میلیارد روبل برای سال ۲۰۱۲ و ۱۷/۳ میلیارد روبل در سال ۲۰۱۳ اختصاص یافت.

اسکولکوو شامل پنج خوشه متخصص در زمینه‌های مختلف است که شامل فناوری اطلاعات، انرژی، فناوری‌های هسته‌ای، زیست پزشکی و فناوری‌های فضایی است. خوشه‌های فناوری، گروهی از شرکت‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات هستند که در یک موقعیت جغرافیایی خاص، در یک صنعت خاص یا حوزه فناوری خاص، به صورت نزدیک و همکاری کار می‌کنند. این خوشه‌ها به منظور توسعه و ارتقای صنایع خاص در ناحیه جغرافیایی مشخصی تشکیل می‌شوند. الگوی خوشه‌های فناوری در سال‌های اخیر تغییر کرده و مفهوم خوشه‌ها به عنوان روشی برای توسعه منطقه محلی در صنایعی مانند فناوری اطلاعات، مخابرات، برق، خودروسازی، داروسازی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.

- فناوری اطلاعات

وظیفه گروه فناوری اطلاعات مرکز اسکولکوو ایجاد مدلی مؤثر برای تجاری‌سازی موفق فناوری‌های فناوری اطلاعات در روسیه است. بیش از ۴۵۰ شرکت برای خوشه فناوری اطلاعات ثبت نام کرده اند.

- فناوری‌های کم مصرف

خوشه فناوری‌های کم مصرف انرژی با هدف معرفی فناوری‌های نوآورانه متمرکز بر کاهش مصرف انرژی توسط تاسیسات زیرساختی صنعتی، مسکن و شهری است. امروزه بیش از ۸۰ شرکت برای خوشه بهره‌وری انرژی در هیات مدیره هستند.

- فناوری‌های هسته‌ای

هدف خوشه فناوری‌های هسته‌ای تشویق رقابت‌پذیری بازارهای انرژی هسته‌ای و توسعه فناوری‌ها و محصولات جدید است.

- فناوری‌های زیست پزشکی

هدف استراتژیک این خوشه ایجاد یک اکوسیستم برای نوآوری‌های زیست پزشکی است. برای دستیابی به این هدف، بهترین شیوه‌های مراکز تحقیقاتی بیوتکنولوژی و زیست پزشکی پیشرو مورد بررسی قرار گرفت. بیش از ۲۱۵ شرکت نام خود را در خوشه فناوری‌های زیست پزشکی ثبت کرده‌اند.

- فناوری‌های فضایی و مخابرات

خوشه فناوری فضایی و مخابرات برای تقویت موقعیت روسیه در صنایع مربوطه در نظر گرفته شده است. دامنه فعالیت این خوشه گسترده است: از گردشگری فضایی تا سیستم‌های ناوبری ماهواره ای. هدف شرکت‌های روسی افزایش سهم بازار خود در این بازار جهانی است که حجم کل آن ۳۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است.

- برنامه فرود نرم

طرح «فرود نرم» اسکولکوو طرحی است که برای پر کردن شکاف بین استارتاپ‌های سرتاسر جهان و فرصت‌های موجود برای آنها در روسیه اجرا شده است. این بخش به نوآوران، شرکت‌های کوچک و متوسط کمک می‌کند تا با اتصال آنها به شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران، تاجران، مربیان، شرکا و متخصصان روسی موفقیت خود را در بازار روسیه پیدا کنند.

این طرح یک برنامه ویژه برای شرکت‌های خارجی با فناوری پیشرفته به شمار می‌آید که مایل به گسترش به بازار روسیه هستند. مدت زمان این طرح یک هفته است و سه بار در سال برگزار می‌شود. از سال ۲۰۱۹ حدود ۱۰ همگروه انجام شده است، ۲۳۴ شرکت از ۵۵ کشور در این برنامه شرکت کردند. پس از پایان طرح، استارتاپ‌های خارجی می‌توانند برای دریافت مزایای مالیاتی برای دریافت وضعیت اقامت در اسکولکوو اقدام و فرصتی برای درخواست کمک هزینه دریافت کنند.

شهر نوآوری

شهر نوآوری اسکولکوو مرکزی است که عناصر اصلی آن دانشگاه و تکنوپارک است، اما این شهر دارای یک مرکز کنگره، ساختمان‌های اداری،‌ آزمایشگاه‌، مراکز تناسب اندام و فروشگاه‌های مختلف است. این شهر تقریباً ۴۰۰ هکتار وسعت دارد و جمعیت دائمی آن ۲۱ هزار نفر است.

تکنوپارک اسکولکوو

- توسعه پایدار

محله مندلیف در مرکز نوآوری اسکولکوو

طبق برنامه‌ریزی‌های اولیه حداقل ۵۰ درصد انرژی مصرفی شهر نوآوری اسکولکوو از منابع تجدیدپذیر تامین می‌شود. سیستم آب توسعه یافته به میزان قابل توجهی از آب کمتری بر اساس استانداردهای روسیه استفاده می‌کند؛ بدون اینکه آسایش یا بهداشت را به خطر بیندازد. سیستم حمل و نقل، پیاده‌روی و دوچرخه سواری را در اولویت قرار می‌دهد. استفاده از وسایل نقلیه با موتور احتراق داخلی در شهر ممنوع است.

ساختمان‌هایی که در این شهر ساخته می‌شوند، به انرژی از بیرون نیاز ندارند و حتی انرژی بیشتری نسبت به مصرف خود تولید می‌کنند و زباله‌های خانگی و شهری به دوستدارانه‌ترین روش برای محیط زیست دفع می‌شوند و با استفاده از فناوری زباله‌سوز پلاسما از بین می‌روند.

- مرکز فناوری الکترونیک

در ژوئیه ۲۰۱۲، شرکت IBM و پنج شرکت نوآور روسی قرارداد همکاری برای تقویت فرهنگ تحقیقات کاربردی و تجاری‌سازی و جذب استعدادهای کلیدی و سرمایه‌گذاری از سراسر جهان در حوزه «ریزالکترونیک» امضا کردند. ریزالکترونیک زیر مجموعه‌ای از الکترونیک است که  همانطور که از نامش پیدا است به پژوهش و تولید و طراحی قطعات ریز الکترونیکی مربوط می‌شود. به‌طور کلی مقیاس مورد نظر میکرون است. این افزاره‌ها معمولاً از نیم‌رسانا ساخته می‌شوند و بسیاری از طراحی‌های الکترونیکی معمولی در ریزالکترونیک در دسترس هستند و شامل ترانزیستور، خازن، القاگر، مقاومت الکتریکی، دیود و عایق الکتریکی، رسانای الکتریکی می‌شود که می‌توانند در ریزالکترونیک پیدا شوند.

این قرارداد به مرکز فناوری الکترونیک امکان دسترسی به مالکیت معنوی IBM برای طراحی تراشه را می‌دهد. براساس این قرارداد، تیم‌های توسعه میکروالکترونیک پراکنده روسیه را متحد می‌شوند و دسترسی به فناوری‌های پیشرفته و بهترین روش‌ها را فراهم و همکاری جهانی را تقویت می‌کنند.

- دانشگاه آزاد اسکولکوو

دانشگاه آزاد اسکولکوو یک موسسه آموزشی است، ولی نه به معنای واقعی. زیرا دانشجویان فارغ‌التحصیل مدرکی دریافت نمی‌کنند. در عوض، منبعی برای داوطلبان کارشناسی ارشد و دکتری برای «موسسه علم و فناوری اسکولکوو یا SkolTech» و کارآموزان متقاضی برای شرکت‌های شریک این مرکز نوآوری است. برنامه آموزشی این دانشگاه آزاد شامل مجموعه سخنرانی‌ها، کلاس‌های کارشناسی ارشد و دوره‌های آموزشی توسط دانشمندان، اندیشمندان و متخصصان برجسته است.

دانشجویان در زمینه‌های تحقیق و توسعه اولویت‌دار اسکولکوو یعنی فناوری اطلاعات، زیست‌پزشکی، انرژی، فضا و فناوری هسته‌ای دانش کسب می‌کنند. علاوه براین، آنها فرصتی برای کسب دانش در زمینه شایستگی‌های آکادمیک و نوآورانه، تخصص کارآفرینی، تجربه کار گروهی در طرح‌ریزی و حل مشکلات بین رشته‌ای دارند.

زلنوگراد؛ شهر مخفی که به مهد تولید کنندگان مدارهای مجتمع روسی تبدیل شد

«زلنوگراد» (Zelenograd) در سال ۱۹۵۸ به عنوان یک شهر جدید در اتحاد جماهیر شوروی تاسیس شد، ولی بعدها به مرکز الکترونیک، میکروالکترونیک و کامپیوتر تبدیل شد. برخی‌ها این شهر را سیلیکون ولی روسیه می‌دانند، زیرا همچنان به عنوان مرکز مهم الکترونیک در روسیه باقی مانده است. رنگ این شهر سبز و حیوان نمادین آن سنجاب است.

زلنوگراد در سال ۱۹۵۸ به عنوان یک شهر برنامه‌ریزی شده بدون نام در نزدیکی روستا و ایستگاه راه‌آهن «کریوکوف» در مکانی تاسیس شد که قبلا خالی و جنگلی بود.

این شهر در ابتدا به عنوان مرکز صنعت نساجی برنامه‌ریزی شده بود، اما در سال ۱۹۶۲، «الکساندر شوکین»، رئیس کمیته دولتی فناوری الکترونیک که در آن زمان اولین وزیر فناوری الکترونیک بود، پیشنهاد داد که خط تجارت آینده شهر را به الکترونیک تغییر دهد. البته برخی از محققان، تاریخ الکترونیک شوروی را به دو مهندس فراری سیلیکون ولی آمریکا به نام‌های «آلفرد سارانت» (در روسیه با نام « فیلیپ استاروس») و «خوئل بار» به دولت شوروی نسبت می‌دهند. این دو نفر بخشی از حلقه جاسوسی «روزنبرگ» بودند که به اطلاعات شوروی گزارش می‌دادند. سارانت روی رادار نظامی مخفی در آزمایشگاه‌های سپاه سیگنال آمریکا در نیوجرسی کار می‌کرد. یکی از افسران پرونده «کا گ ب» که دستگاه جاسوسی روزنبرگ را اداره می‌کرد، این دو نفر را از پربارترین اعضای گروه توصیف کرد.

در ۱۵ ژانویه ۱۹۶۳ این شهر وضعیت رسمی به خود گرفت و نام زلنوگراد برای آن انتخاب شد. در سال ۱۹۸۸، این شهر با شهر کریوکوف -که در آن زمان یکی از مکان‌های مهم در طول نبرد ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۲ به شمار می‌رفت- ادغام شد.

این شهر یکی از شهرهای مخفی یا شهرهای بسته بود که گرفتن عکس در بخش‌های مرکزی، نزدیک کارخانه‌ها، امکانات آموزشی و تحقیقاتی در آن ممنوع بود و خارجی‌ها حق ورود به آن را نداشتند. ولی در سال ۱۹۹۱ به یکی از مناطق اداری مسکو تغییر هویت داد.

زلنوگراد هم‌اکنون محل استقرار دانشگاه ملی تحقیقات فناوری الکترونیک یا MIET است و بزرگ‌ترین تولید کنندگان مدارهای مجتمع روسی را در خود جا داده است.

این دانشگاه در زمینه میکروالکترونیک، فناوری اطلاعات و کامپیوتر فعالیت می‌کند و یکی از ۲۹ دانشگاه ملی تحقیقاتی روسیه به شمار می‌رود.

زلنوگراد یکی از مناطق ویژه اقتصادی از نوع فنی و نوآورانه به شمار می‌آید و به دو بخش تقسیم شده است: یک منطقه اصلی برای رشد و پرورش گیاهان جدید و مراکز تحقیقاتی و یک پارک فناوری که بیشتر شرکت‌هایی که از دانشگاه ملی تحقیقات فناوری الکترونیک بیرون می‌آیند در آنجا قرار دارند.

مرکز نوآوری و فناوری زلنوگراد

صفحه رسمی مرکز نوآوری و فناوری زلنوگراد (ZITC) در لینکدین نوشته است: ماموریت این مرکز فعالیت علمی و صنعتی در زمینه میکروالکترونیک، الکترونیک و فناوری اطلاعات و ارتباطات است. در سال ۲۰۱۲، مرکز نوآوری و فناوری زلنوگراد توسط وزارت اقتصاد به عنوان عضو اصلی «خوشه نوآوری سرزمینی» انتخاب شد.

حوزه‌های اصلی فعالیت آن عبارتند از:

- اجرای تحقیق و توسعه پیشرفت در زمینه فناوری اطلاعات، میکروالکترونیک و فناوری‌های میکروسیستم

- توسعه زیرساخت‌های فعالیت نوآورانه در حوزه الکترونیک، میکروالکترونیک، فناوری نانو و میکرو سیستم

- ارائه خدمات فناورانه در زمینه الکترونیک و میکروالکترونیک به بنگاه‌های کوچک مبتنی بر مراکز دسترسی چندگانه (MAC) که در حال خدمت رسانی به سه هزار شرکت نوآور هستند و چرخه نوآوری کامل را ارائه می دهند.

ZITC در حال اجرای پروژه ایجاد اولین دهکده فناوری در روسیه (با مساحت ۳۱ هزار متر مربع)، یک مجتمع نوآوری در مقیاس کامل است که با استانداردهای جهانی برابری می‌کند.

- اولین مرکز مقیم در منطقه ویژه اقتصادی از نوع نوآوری که مطابق با فرمان دولت فدراسیون روسیه ایجاد شده است.

- بر اساس قرارداد سرمایه‌گذاری بین این مرکز نوآوری، دانشگاه تحقیقات ملی فناوری الکترونیک و شرکت فناوری نانو روسیه (RUSNANO) مرکز فناوری نانو جدیدی با نام ZNTC تاسیس شد.

این مرکز فناوری نانو میکروالکترونیک، میکروسیستم، مدارهای مجتمع و ماژول‌های الکترونیکی را تولید و مونتاژ می‌کند.

انتهای پیام/