به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، دانشگاه آزاد اسلامی در نخستین سال‌های انقلاب اسلامی، در ۳۱ اردیبهشت سال ۱۳۶۱، با هدف گسترش دسترسی آسان به تحصیلات تکمیلی در تمام نقاط نزدیک و دور کشور و با تاسیس واحد تهران شکل گرفت. این دانشگاه به‌عنوان بزرگ‌ترین دانشگاه غیرحضوری دنیا شناخته‌می‌شود. در سال‌های اخیر دانشگاه با تغییر ریل، تحول کمی و کیفی در تمامی عرصه‌های فعالیت خود را آغاز کرده‌است. از اقدامات قابل توجه در این حوزه، تدوین و رونمایی از سند تحول ۵ ساله دانشگاه و برگزاری رویداد گام دوم دانشگاه آزاد اسلامی در آستانه چهلمین سالگرد تاسیس خود است. چرخش از دانشگاه آموزش محور به یک مرکز کارآفرین و فن‌آور از مهم‌ترین دغدغه‌های مطرح در سند مذکور است.
محمدرضا دهقانی اشکذری، دانش‌آموخته دکتری تخصصی کارآفرینی دانشگاه تهران، عضو هیئت علمی و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان یزد است که سوابقی همچون معاون فرهنگی‌دانشجویی، رئیس کانون بسیج اساتید، مدیرکل برنامه‌ریزی و امور اقتصاد دانش‌بنیان، مدیر دانشجویی، مدیر گروه کارشناسی ارشد رشته کسب و کار همین دانشگاه را نیز در کارنامه خود دارد.
وی در یک گفت‌وگوی تفصیلی با ایسکانیوز نقش دانشگاه آزاد اسلامی در جامعه را طی چهل سال گذشته، مثبت و موثر ارزیابی کرد و از آفت‌های گام دوم این دانشگاه گفت. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
آیا دانشگاه آزاد اسلامی در چهل سال گذشته در ریل پیشرفت قرار داشته‌است؟ مسیر طی شده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دانشگاه آزاد اسلامی توانسته‌است در چهل سال اول تاسیس، نقش خود را به درستی در جامعه ایفا کند. یکی از مصادیق آن، پرورش دانش‌آموختگان پرشماری است که امروز در حوزه‌های مختلف مشغول فعالیت هستند. همچنین توسعه شهری بسیاری از نقاط مختلف کشور مرهون شبکه‌سازی گسترده دانشگاه آزاد است که اثرگذاری اجتماعی این دانشگاه را نشان می‌دهد.
نیاز به فارغ التحصیلان رشته‌های فنی، مهندسی و صنعتی در روزهای پس از انقلاب اسلامی درحال سوق دادن جوانان ما به مهاجرت به خارج از کشور بود، اما با تاسیس واحدهای دانشگاه آزاد در نقاط مختلف کشور و توسعه کمی فضاهای آموزشی مثل کلاس، کارگاه و آزمایشگاه برای سال‌های متمادی، از سیل مهاجرت تحصیلی ممانعت شد؛ البته به‌نظرم ادامه این سیاست در سال‌هایی که رشد جمعیتی کشور کاهش یافت، موفقیت آمیز نبود و دانشگاه را با مشکلاتی مواجه ساخت. دانشگاه آزاد اسلامی در سال‌های اخیر و با تغییرات مدیریتی، خصوصا ریاست دکتر طهرانچی، روی ریل درست پیشرفت قرار گرفت و باور غلطی که دانشگاه آزاد صرفا محلی برای گرفتن مدرک است، از جامعه حذف شد.
تحول در گام دوم دانشگاه آزاد اسلامی بر چه اساسی دنبال می‌شود؟
در سند تحول ۵ ساله دانشگاه آزاد، پنج چرخش تحول‌آفرین در حوزه‌های مختلف در نظر گرفته شده‌است. اولین چرخش، عبور از یادگیری‌های حافظه محور و روی‌آوری به آموزش مهارتی و اشتغال‌آفرین است. همچنین در حوزه پژوهش، به‌سمت مسئله محوری و در بخش فرهنگی از ناکارآمدی به سوی اثرگذاری اجتماعی‌فرهنگی حرکت می‌کنیم.
تغییر وضعیت آموزشی از دروس حافظه‌ای به مهارتی، چهار راهکار عملی دارد؛ اولین اقدام، اصلاح کنش، منش و رفتار اساتید ما است. اگر استاد رویکرد خود را از تدریس صرف در کلاس به تعامل و شاگردپروری واقعی در محیط کلاس نبرد، توفیقی به‌دست نمی‌آید. گام دوم، ایجاد توانمدی کسب ثروت از علوم مختلف در دانشگاه است که به تغییر نگرش دانشگاه مربوط می‌شود و شرایط آن با توجه به نظام شهریه‌ای در دانشگاه آزاد، نسبت به سایر مراکز آموزشی آماده‌تر است.
راهکار سوم، توجه به ساختار است، به‌طوری که اگر دانشجو و استاد در مسیر درستی باشند ولی ساختار لازم وجود نداشته باشد، نتیجه ای حاصل نخواهد شد. ایجاد نهادهایی مانند دانشکده مهارت و کارآفرینی، شتاب‌دهنده‌ها، مراکز نوآوری، رشد و خلاقیت، می‌تواند این مهم را تحقق بخشد. گام چهارم، اصلاح محتوا است. به‌طوریکه محتوای درسی ما باید پویا، منعطف و متناسب با نیازهای روز جامعه ما در سطح استانی و ملی باشد. نمی توان برای همه نقاط کشور، یک سرفصل واحد نوشت؛ زیرا لازمه پیشرفت، تولید محتوای بومی متناسب با ظرفیت های منطقه‌ای است؛ البته یکی از موانع جدی در تغییر سرفصل‌ها، اجازه بازبینی تنها ۳۰درصدی دروس توسط دانشگاه است که افزایش آن باید به صورت جدی از وزارت علوم مطالبه شود. البته دست ما در اصلاح دروس رشته‌های مقطع کاردانی بازتر است و همین مقدار هم می تواند شروع خوبی باشد.
انتخاب شعار تولید دانش بنیان توسط مقام معظم رهبری بار سنگینی را بر دوش دانشگاه های کشور قرار داد و تا زمانی که دانشگاه‌ها دانش‌بنیان نشوند، توفیق لازم در تحقق شعار سال پیش نخواهد آمد؛ زیرا هیچ نهادی مثل دانشگاه نمی‌تواند پیشتاز حوزه تولید دانش بنیان باشد. هنوز ساختارهای دانشگاهی ما با شکل مطلوب فاصله زیادی دارند؛ البته امیدواریم با حرکت تحولی که دانشگاه آزاد اسلامی آغاز کرده‌است، شاهد موفقیت‌های بزرگی در این زمینه باشیم.
یکی از رویکردهای دانشگاه آزاد اسلامی ایجاد واحدهای شاخص در زمینه‌های تخصصی متناسب با زیست‌بوم هر استان است. شما در استان یزد چگونه و در چه حوزه‌ای این رویکرد را دنبال می‌کنید؟
استان یزد به خاطر ویژگی‌های خدادادی مانند کویر و همچنین سبک تاریخی بی‌نظیر خود، ظرفیت متمایزی را در حوزه گردشگری ایجاد کرده‌است. ما نیز در دانشگاه آزاد اسلامی استان در حال برنامه‌ریزی برای استفاده از آن‌ها در حوزه‌های مختلفی مثل گردشگری طبیعی، خانواده، مذهبی و اکوتوریسم هستیم؛ برای مثال، در بازدیدی که دکتر طهرانچی از واحد تفت داشتند، بیان کردند که این واحد به دلیل دارا بودن زمینه‌های مناسب مانند وجود تنها رصدخانه کویری ایران و سازه‌های تاریخی متعدد باید تبدیل به اردوگاه ملی گردشگری و الگوی موفق این حوزه در سطح کشور شود.
ظرفیت بزرگ دیگر استان یزد، معادن آن است به طوری که نیاز سایر استان ها نیز از این جا تامین می شود. ما نیز در تعدادی از واحدهای خود مثل بافق و اردکان، معدن را محور آموزش و فعالیت قرار داده ایم و رشته های آن ها را متناسب با این حوزه تغییر می دهیم.
یزد، بستر صنعتی خوبی را نیز دارد و بسیاری از صنایع بزرگ کشور در آن فعلیت می‌کنند؛ مثلا ۵۰درصد کاشی کشور در میبد تولید می‌شود و ما نیز در این واحد، مرکز نوآوری و آزمایشگاه استاندارد کاشی ایجاد کرده‌ایم.
دانشگاه آزاد اسلامی یزد بیش از ۱۷ سال است که مانند واحد قزوین در حوزه رباتیک فعالیت می‌کند و مقام‌های بین‌المللی زیادی، مانند رتبه اول مسابقات ژاپن را نیز کسب کرده‌است. امروز نیز بیش از ۳۰ شرکت رباتیک در مرکز رشد و پارک علم و فناوری استان در حال فعالیت هستند.
علی رغم خشکسالی ظاهری استان، شهرهایی مانند خاتم، تفت، مهریز و ابرکوه قطب گلخانه‌ای کشور است و ما در حال تقویت کشاورزی مدرن در این واحدها هستیم؛ برای مثال چند گلخانه پیشرفته در شهر خاتم ایجاد کرده‌ایم که مشغول فعالیت هستند. حتی واحد یزد اولین واحد کشور بود که موفق به اجرای کشت هیدروپونیک شد.
فعالیت‌های فرهنگی‌دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ وضعیت این فعالیت‌ها در واحد شما چگونه بوده‌است؟
اثرگذاری فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی در نقاط مختلف کشور، مطلوب؛ اما متفاوت بوده‌است. دانشگاه آزاد یزد در ایام جنگ تحمیلی ۹ شهید تقدیم انقلاب کرده‌است که نشان از تاثیرگذاری دفاع مقدس بوده‌است. دانشگاه آزاد واحد یزد، اولین دانشگاه در سطح کشور است که میزبان ۸ شهید گمنام است و سایر واحدهای ما نیز، همگی افتخار حضور شهدای گمنام و حتی دو تن از شهدای مدافع حرم که از خود دانشگاه بودند، را دارند و این موضوع دانشگاه‌های ما را به یک پایگاه قوی فرهنگی تبدیل کرده‌است.
در حوزه قرآن و عترت جزء اولین واحدهایی هستیم که از ۲۰ سال گذشته به صورت مستمر مسابقات مختلف را برگزار کرده‌ایم. همچنین همه واحدهای ما دقت و مراقبت خوبی را در موضوع حجاب از گذشته تا امروز داشته‌اند؛ به‌طوری که در غالب این واحدها، همچنان چادر به عنوان حجاب اول دانشجویان دختر وجود دارد.
حوزه‌ها و پایگاه‌های بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در واحدهای مختلف، طی سال‌های متمادی، نسبت به سایر دانشگاه‌های کشور عملکرد بسیار خوبی را در حوزه‌های مختلف فرهنگ‌سازی از قبیل اردوهای جهادی، یادواره های شهدا، دوره‌های آموزشی تربیتی، مسابقات و ... داشته‌اند.
یکی از اقدامات بسیار تاثیرگذار و مهمی که در ایام کرونا صورت گرفت، برنامه‌های فرهنگی ملی مثل جشنواره حماسه تا حماسه، کرسی‌های آزاد اندیشی و جشنواره قلم بود. به‌طوری که جشنواره حماسه تا حماسه به بزرگ‌ترین رقابت ملی در فضای مجازی تبدیل شد. همچنین دانشگاه توانست حجم وسیعی از کرسی‌های آزاد اندیشی دانشجویی که مطالبه چندین ساله رهبر معظم انقلاب بود را برگزار کند که به‌نظرم هیچ دانشگاهی نمی‌تواند حتی چنین ادعایی را داشته باشد.
فعال‌سازی بیش از پیش کانون‌ها، تشکل‌های دانشجویی و تاسیس دفاتر استانی ایسکانیوز نیز از جمله اقدامات حائز اهمیت و موثر معاونت فرهنگی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در سال‌های اخیر بوده‌است.
به‌نظر شما چه آفاتی ممکن است دامن‌گیر دانشگاه آزاد در گام دوم شود؟
با توجه به این که ما در چهل سال اول، توسعه کمی گسترده‌ای را در سراسر کشور داشتیم، اگر نتوانیم پیشرفت کیفی خود را با تغییر نقش‌ها و حتی تجمیع بعضی واحدها، پا به پای ساماندهی کمی دنبال کنیم، مشکلاتی برای دانشگاه ایجاد می‌شود؛ زیرا نظام مدیریتی بزرگ و سنگین دچار نقاط ضعف گوناگون است.
همچنین، در سال‌هایی متناسب با جذب بالای دانشجو، نیروی انسانی زیادی استخدام شد که اکنون به سن پیری رسیده‌اند و با توجه به این‌که در سال‌های پایانی کار خود هستند، انگیزه و انرژی کافی برای انجام فعالیت‌های دانشگاهی را ندارند؛ لذا بنظر می رسد ساماندهی و بهسازی منابع انسانی مبتنی بر منابع مالی دانشگاه نیز از نیازهای ضروری آن است.
از مهم‌ترین آفات دانشگاه آزاد در سال‌های پیش رو، تغییرات مدیریتی است. اگر در اجرای سند تحول ۵ ساله که به خوبی تدوین شده‌است، دچار تغییر مدیریت شویم با شکست مواجه خواهیم شد که قبلا نیز چنین شکستی را سه بار در حوزه عملی شدن برنامه، تجربه کرده‌ایم.
با توجه به افزایش حقوق مصوب دولت در شرایطی که منابع شهریه‌ای ما با کمی کاهش مواجه بوده‌است، تبدیل به احسنِ پروژه‌ها و دارایی‌های فیزیکی فراوانی مثل زمین و ساختمان‌های دانشگاه آزاد در نقاط مختلف کشور، می‌تواند بخشی از مشکلات ما را کاهش دهد و وضعیت معیشتی کارکنان دانشگاه را بهبود بخشد. البته این در گرو تفویض اختیار به واحدها در این باره است. مسیر بروکراسی اخذ مجوز این کار نیز کند است که نیاز به بازبینی دارد.
خبرنگار: حسن دانش
انتهای خبر/
نظر شما