به گزارش گروه اقتصادی ایسکانیوز، محاسبات نشان میدهد سرانه مصرف ایرانیان در دو سال گذشته کاملا صعودی بوده و رشد مصرف از رشد اقتصادی سرعت بالاتری داشته است. آیا افزایش نااطمینانیها در فضای اقتصاد ایران موجب گشته میانه مردم با پسانداز و سرمایه به هم بریزد؟
نرخ سود بینبانکی رکورد زد
افزایش ترس از پس انداز
آمارهای جدید نشان میدهد ترس از پسانداز در خانوار ایرانی افزایش یافته است. میانگین رشد حقیقی مصرف خصوصی در دو سال گذشته بالغ بر ۱۰ درصد برآورد شده است. این در حالی است که میانگین رشد اقتصادی در همین بازه زمانی به ۴ درصد هم نمیرسد.
از منظر اقتصاد کلان زمانی که فضای اقتصاد مهآلود میشود و نااطمینانی افزایش مییابد، مردم مصرف در دوره فعلی را به مصرف در دوره آتی ترجیح میدهند. به عبارت دیگر میتوان گفت با افزایش نااطمینانیها در اقتصاد، مردم برای فرار از ترس اینکه دیگر نتوانند در دورههای بعدی با کیفیت فعلی مصرف کنند، مصرفشان را افزایش میدهند. البته جنس مصرف مردم در این مواقع عموما از نوع کالاهای بادوام است.
محاسبات نشان میدهد مصرف سرانه حقیقی ایرانیان طی ۱۶ سال گذشته با شیبی ملایم رو به صعود بوده، در حالی که در همین بازه زمانی تولید سرانه در کشور تعریف چندانی نداشته است. بر این اساس میتوان بیان کرد با وجود اینکه نوسانات اقتصادی در چندین سال گذشته مردم تا جای ممکن سعی کردهاند سطح مصرف خود را حفظ کنند. این امر با مبانی اقتصادی هم همخوانی دارد.
سبقت مصرف از رشد اقتصادی در دو سال اخیر
بر اساس آخرین دادههای منتشر شده مرکز آمار از تولید ناخالص داخلی ایران، رشد اقتصادی در پاییز سال گذشته ۲.۸ درصد به ثبت رسیده است. با خروج آمریکا از برجام از تابستان سال ۹۷ رشد اقتصادی در کشور منفی شد و این روند تا پاییز سال ۹۹ نیز ادامه پیدا کرد. از زمستان بار دیگر رشد اقتصادی در کشور مثبت شد. از منظر اقتصاد کلان، مثبت شدن رشد پس از چندین فصل تجربه رشد منفی، دور از ذهن نیست؛ چراکه در دوران رکود حجم اقتصاد کوچک شده و با کوچکترین تکانه مثبتی رشد اقتصادی به بالاتر از صفر میآید. البته آمدن جو بایدن نیز در همان برهه زمانی بر مثبت شدن رشد اقتصادی بیتاثیر نبوده، بررسیها نشان میدهد دقیقا همزمان با نشستن بایدن بر صندلی ریاست جمهوری آمریکا رشد اقتصادی بخش نفت در زمستان سال ۹۹ بالغ بر ۳۳ درصد بوده است.
روند مثبت رشد که در زمستان ۹۹ آغاز شد تا پاییز ۱۴۰۱ ادامهدار بوده است. همچنین همزمان با مثبت شدن رشد حجم اقتصاد کشور، مصرف خصوصی هم رشد بالایی را تجربه کرده است. میانگین رشد اقتصادی در سال ۱۴۰۰ حدود ۴.۴ درصد تخمین زده شده، این در حالیست که میانگین رشد مصرف در همین سال ۱۲.۷ درصد بوده است.
همچنین در سال گذشته نیز میانگین رشد مصرف یا هزینه خصوصی مردم بالغ بر ۴ درصد بیشتر از رشد اقتصادی برآورد شده است. بر همین اساس نیز سهم مصرف خصوصی از کیک اقتصاد ایران با به بالاتر از ۵۰ درصد رسیده و به بیان دیگر بیش از نصف ارزش افزوده اقتصادی شکل گرفته در کشور به مصرف خصوصی مردم میرسد.
مصرف سرانه در قله
با تقسیم هزینه مصرف نهایی خصوصی بر جمعیت کشور، مصرف سرانه به دست میآید. همانگونه که گفته شد از ارقام مصرف خصوصی و تولید سرانه اثر تورم گرفته شده و اعداد حقیقی است. بررسی ها نشان می دهد مصرف سرانه ایرانیان در سال ۸۵ حدود ۳ میلیون و ۶۳۰ هزار تومان بوده، این رقم اکنون به نزدیکی ۵ میلیون تومان رسیده است. به بیان سادهتر، مصرف سرانه ایرانیان در طول ۱۶ سال گذشته بالغ بر ۳۷ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که تولید سرانه در کشور در طول همین بازه زمانی تنها ۵ درصد بالاتر رفته است. بر اساس محاسبات صورت گرفته، مصرف سرانه ایرانیان در ۱۴۰۱ به بالاترین حد خود در چندین سال گذشته رسیده است.
بررسیها نشان میدهد با وجود اینکه در ۱۶ سال گذشته تولید سرانه حقیقی ایرانیان نوسان داشته، مصرف سرانه حقیقی بسیار کمنوسان و با شیبی ملایم روندی صعودی را تجربه کرده است. برای مثال در سال ۹۱ با آغاز تحریمها علیه ایران، شاهد کاهش قابل توجه تولید سرانه در کشور بودیم، اما مصرف سرانه به مقدار بسیار کمی تغییر کرد. این اتفاق در سال ۹۷ هم بار دیگر تکرار شد.
به طور کلی از دید اقتصادی کلان، زمانی که حجم اقتصاد دچار نوسان میشود مردم سعی میکنند مصرف خود تا جای امکان در همان سطح قبلی حفظ کنند. به بیان سادهتر زمانی که تولید سرانه یا درآمد سرانه نزولی میشود، مردم مصرفشان را کمتر از کاهش درآمدشان کاهش میدهند.
منبع: اقتصاد نیوز
نظر شما