به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، تربیت دانشجو نوعی سرمایه‌گذاری برای کشور به حساب می‌آید. چرا که فارغ‌التحصیلان به ازای سال‌های تحصیل خود متعهد به خدمت در کشور هستند. معمولا پس از آن هم مشغول به کار شده و در جهت رفع نیازهای کشور فعالیت می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
جریان جهانیِ بی‌اعتبار شدن مدارک دانشگاهی/ استخدام در تسلا هم مدرک نیاز ندارد
در ۱۰ سال اخیر بیش از ۴۸۰ هزار دانشجو در سنین نامتعارف در دانشگاه‌های کشور تحصیل کرده یا در حال تحصیل هستند. بیش از ۱۱ درصد این افراد را دانشجویان دوره‌های روزانه تشکیل می‌دهند که هزینه‌های آنها از طریق بودجه عمومی دولت تامین می‌شود.
۲ برابر شدن تعداد دانشجویان دکتری بالای ۵۰ سال
آمارها نشان می‌دهد که روند اشتغال به تحصیل دانشجویان در سنین نامتعارف در ۱۰ سال گذشته (۱۴۰۲-۱۳۹۲) در مقطع کارشناسی ثابت بوده است؛ اما در مقطع کارشناسی ارشد در همین زمان حدود ۴ برابر و در مقطع دکتری ۲ برابر شده است.
در سال ۱۴۰۲ اغلب دانشجویان در سنین نامتعارف در مقطع کارشناسی (حدود ۹۱ درصد) در دانشگاه پیام‌نور مشغول به تحصیل هستند. دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد بیشترین سهم (حدود ۷۱ درصد) از کل دانشجویان روزانه در سنین نامتعارف را دارند؛ اما سهم دانشجویان روزانه مقطع کارشناسی ارشد از کل دانشجویان در سنین نامتعارف این مقطع حدود ۴۹ درصد است.
دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد روزانه بیشترین سهم (حدود ۷۷ درصد) از کل اعتبارات هزینه شده برای دانشجویان روزنه در سنین متعارف را به خود اختصاص داده‌اند.
کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس معتقدند که از آن جایی که نسبت هزینه صرف شده برای کل دانشجویان در سنین نامتعارف در سال ۱۴۰۲ کمتر از یک درصد کل اعتبارات ذیل وزات عتف است، اتخاذ رویکرد حمایتی از این دانشجویان همچنان قابل توجیه است.
مرکز پژوهش‌های مجلس اخیرا با انتشار گزارشی وضعیت اشتغال به تحصیل دانشجویان در سنین نامتعارف را از ۲ جنبه مورد توجه قرار داده است. نخست از نظر میزان و تعداد این دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی زیرنظام‌های دولتی که مشخص شود چه ظرفیتی از این زیرنظام‌ها در اختیار دانشجویان در سنین نامتعارف تحصیل قرار دارد و دوم این که از ناحیه تحصیل این دانشجویان چه هزینه‌هایی به دولت تحمیل می‌شود.
تحصیل ۲ درصد دانشجویان سنین نامتعارف در دانشگاه‌های دولتی
در این گزارش آمده است که کمتر از ۲ درصد دانشجویان در سنین نامتعارف در زیرنظام‌های دولتی آموزش عالی مشغول به تحصیل هستند. همچنین هزینه تحمیل شده به دولت از این بخش بر مبنای هزینه تمام شده تحصیل در یک دانشگاه دولتی (مانند دانشگاه شهید بهشتی) در سال ۱۴۰۲ حدود ۵۰۰ میلیارد تومان است که در مقایسه با بودجه آموزش عالی بخش دولتی تحت نظارت وزارت عتف حدود ۵۵ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ رقم ناچیزی است (کمتر از یک درصد).
بررسی دانشگاه‌های معتبر دنیا هم نشان می‌دهد که فاصله بین مقاطع تحصیلی (گپ تحصیلی) در صورتی که مدت زمان زیادی طول کشیده باشد، برای پذیرش در مقطع بعدی به یک عامل منفی تبدیل شده و به نظر می‌رسد به عنوان یکی از موانع ادامه تحصیل تلقی می‌شود.
گفتنی است، منظور از سن نامتعارف، سنی است که پس از فارغ‌التحصیلی امکان استفاده حداکثری دولت (حداقل ۳۰ سال و در شرایطی ۲۵ سال) از ظرفیت فرد وجود ندارد. بر این اساس و با توجه به سن بازنشستگی که در قوانین و مقررات استخدامی لحاظ می‌شود، سنین نامتعارف در مقاطع کارشناسی بالاتر از ۳۰ سال، کارشناسی ارشد بالاتر ۴۰ سال و مقطع دکتری تخصصی بالاتر ۵۰ سال به صورت قراردادی در نظر گرفته شده است.
در ادامه آمار دانشجویان در سنین بالا به تفکیک سن و مقطع تحصیلی می‌آید؛
بر اساس این نمودار، تعداد دانشجویان سی سال و بیشتر مشغول به تحصیل در دوره روزانه در سال ۱۴۰۲ بیش از سه برابر دوره‌های نوبت دوم و مجازی است. هرچند که تعداد کل دانشجویان دوره روزانه از تعداد دانشجویان دوره‌های نوبت دوم و مجازی دولتی بیشتر است، از سوی دیگر تعداد همین دانشجویان در دانشگاه پیام‌نور در سال جاری بیش از ۱۹ هزار نفر است که حدود ۱۳ برابر دانشجویان در دوره‌های روزانه دانشگاه‌های دولتی هستند.
نمودار زیر نسبت دانشجویان چهل ساله و بیشتر مقطع کارشناسی ارشد زیرنظام‌های دولتی طی ۱۰ سال گذشته را ارائه می‌دهد؛
بررسی آمار دانشجویان ۴۰ سال و بیشتر مقطع کارشناسی ارشد زیر نظام‌های دولتی طی یک دهه گذشته به تفکیک جنسیت نشان می‌دهد، تعداد دانشجویان مرد بیشتر از دانشجویان زن بوده است. اما آنچه در این گزارش مهم است، تعداد کل این افراد است که اعتباراتی از منابع عمومی دولت برای آنها هزینه می‌شود. در ۱۰ سال گذشته تعداد ۲۳۹۱۶ دانشجوی مرد و ۱۱۹۲۰ دانشجوی زن ۴۰ چهل ساله و بیشتر در دوره‌های روزانه دانشگاه‌ها مشغول به تحصیل بوده‌اند.
با در نظر گرفتن مؤلفه سن، آن دسته از دانشجویان مقطع دکتری تخصصی که انتظار بهره‌وری کمتری برای دولت پس از فارغ‌التحصیلی آنها می‌رود در بازه سنی 50 سال و بیشتر در نظر گرفته شدند. بر این اساس اقدام به بررسی تعداد آنها در زیر نظام‌های دولتی آموزش عالی شد. آمارها نشان می‌دهد در ۱۰ سال گذشته تعداد قابل توجهی از این دسته از دانشجویان در دوره‌های روزانه، بخشی در نوبت دوم و تعدادی نیز در دانشگاه پیام‌نور مشغول به تحصیل بوده‌اند.
راهکارهای سیاستی برای افزایش بهره‌وری آموزش عالی
با توجه به افزایش تعداد دانشجویان در سنین نامتعارف، گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس راهکارهایی برای بهبود شرایط ارائه داده است. در این گزارش آمده است که پیشنهادهای زیر جهت اتخاذ تصمیمات سیاستی در خصوص کارایی آموزش عالی و بهره‌وری بیشتر منابع دولتی در آموزش عالی مطرح می‌شود؛ دانشگاه‌ها مجاز باشند از دانشجویان در سنین نامتعارف تحصیل به جای تعهد به خدمت، هزینه تحصیل را در قالب وام شهریه دانشجویی دریافت کنند. هیئت امنای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی دولتی مجاز باشند تا شهریه تحصیلی دانشجویان در سنین نامتعارف را با توجه به گروه، رشته و مقطع تحصیلی تعیین کنند.
همچنین دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی دولتی مجاز باشند تا بر اساس استعداد و شایستگی‌های علمی، نسبت به تخفیف شهریه این دانشجویان اقدام کنند. در صورت اتخاذ تصمیمی درباره دانشجویان در سنین نامتعارف، وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری، و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شرایط تحصیل و استفاده از خدمات رفاهی برای دانشجویان در سنین نامتعارف را پیش از زمان انتخاب رشته اطلاع رسانی کنند. دولت مجاز باشد از دانشجویان در سنین نامتعارف دوره روزانه در رشته‌های کم متقاضی و مورد نیاز کشور – که توسط معاونت‌های آموزشی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری، و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مشخص می‌شوند - حمایت کند. با توجه به تعداد دانشجویان و هزینه تحمیل شده به دولت از تحصیل دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد در سنین نامتعارف، ضرورت اتخاذ تصمیم برای دانشجویان این مقطع بیش از دو مقطع دیگر است.
انتهای پیام/
نظر شما