به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز، مقارن با آغاز مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در فرودین ۱۴۰۴، صادق آملی لاریجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام از به تعویق افتادن بررسی دو کنوانسیون پالرمو و CFT در مجمع خبر داد. اظهارات آملی لاریجانی در حالی مطرح شد که محسن دهنوی سخنگوی این مجمع در اواخر اسفند ۱۴۰۳ اعلام کرده بود: «کنوانسیون‌های پالرمو و CFT در کمیسیون مشترک مجمع تشخیص مصلحت نظام، طرح شده و در جلسات ابتدایی سال ۱۴۰۴ به صحن مجمع خواهد آمد. مردم مطمئن باشند که مجمع بهترین تصمیم را برای منافع ملی و کشور خواهد گرفت.»
بیشتر بخوانید؛
سوت پایان پرونده FATF را چه کسانی می‌زنند؟ موافقان یا مخالفان
بر این اساس عده‌ای از تحلیلگران سیاسی که عمدتا در طیف سیاسی اصلاح‌طلب قرار داشتند مدعی شدند که مجمع تشخی مصلحت نظام، برای بررسی این دو کنوانسیون منتظر نتیجه مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا است. به‌عبارت دیگر مصلحت نظام به نتیجه مذاکرات گره خورده است و از اظهارات آملی لاریجانی انتقاد کردند.
انتقادات از اظهارات لاریجانی در حالی صورت می‌گیرد که به نظر می‌رسد حداقل در زمینه تصویب پالرمو چالش چندانی وجود ندارد زیرا هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان اخیرا در نشست خبری خود با تأکید بر اینکه شورای نگهبان نسبت به کنوانسیون پالرمو ایرادی نداشته، تصریح کرد: «در خصوص الحاق به دو کنوانسیون پالرمو و CFT، شورای نگهبان صرفاً نسبت به CFT ایراداتی وارد کرده و به کنوانسیون پالرمو ایرادی نداشته است.»
با اغاز دولت چهاردهم، مسعود پزشکیان از مقام معظم رهبری درخواست کرد تا دو کنوانسیونCFT و پالرمو دوباره در مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی شوند زیرا وزیر اقتصاد وقت بر این باور بود که با تصویب این دو کنوانسیون در وضعیت اقتصادی کشور گشایش ایجاد می‌شود. هرچند این ایده منتقدانی نیز دارد و منتقدان براین باور هستند که با وجود پیوستن کامل ایران به قانون اقدام مالی FATF باز هم گشایشی در وضعیت کشور ایجاد نمی‌شود.
اما سرانجام عبدلناصر همتی وزیر پیشین اقتصاد که یکی از حامیان اصلی عضویت ایران در FATF بود در زمستان ۱۴۰۳ طی پستی در شبکه X از موافقت مقام معظم رهبری با ازسرگیری پرونده FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام خبر داد.
FATF از نگاه موافقان و مخالفان
در ایران مسئله عضویت درFATFبا دو نگاه متفاوت روبرو است؛ طرفداران و مخالفان آن هرکدام استدلال‌های خاص خود را دارند. مخالفان پیوستن ایران به قانون اقدام مالی FATFبر این باورند که عضویت در این نهاد می‌تواند به معنای پذیرش نظارت بین‌المللی بر سیستم مالی و اقتصادی کشور باشد و این امر تهدیدی برای استقلال کشور است. آنها همچنین معتقدند که پیوستن به FATFنوعی خودتحریمی به شمار می‌آید زیرا ایران مجبور خواهد شد به قوانینی پایبند باشد که برخی از اعضای اصلی آن از دشمنان اصلی جمهوری اسلامی هستند. علاوه بر این تا زمانی که تحریم‌های اولیه و ثانویه آمریکا پابرجا است خروج ایران از لیست سیاه FATFمنجر به انتفاع اقتصادی نخواهد شد.
در این راستا میثم ظهوریان، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس و از مخالفان عضویت درFATF، گفته است: «در برجام حداقل وعده‌هایی به ایران داده شد، اما FATF حتی روی کاغذ هم هیچ وعده‌ای به ایران نداده است که به خارج از لیست سیاه منتقل شویم.» همچنین در فرورین سال جاری ۱۵۰ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ارسال نامه‌ای به مجمع تشخیص مصلحت نظام، خواستار عدم تصویب FATF شدند.
در مقابل، موافقان پیوستن به FATF معتقدند که عدم عضویت ایران در این سازمان مسیر مبادلات تجاری با سایر کشورها حتی همسایگان ایران را محدود خواهد کرد. همچنین، این دسته تأکید می‌کنند که ایران خود از قربانیان اقدامات تروریستی است و عضویت در FATF می‌تواند به تقویت روابط اقتصادی و تجاری ایران کمک کند. ولی‌الله سیف، رئیس پیشین بانک مرکزی در دفاع از پیوستن ایران به FATF گفته است: «موضوع FATF یک موضوع سیاسی نیست، بلکه یک سازوکار بین‌المللی است که تقریباً تمامی کشورها آن را پذیرفته‌اند. در این فضا، عدم عضویت هیچ‌گونه سودی برای ما ندارد و تنها دسترسی ما به نظام بانکی بین‌المللی را محدود یا حتی غیرممکن می‌سازد.»
مصطفی پورمحمدی نیز در دفاع از پیوستن به FATF در توئیتی نوشت:« باید در FATFفعال باشیم و محروم شدن از حضور در مجامع بین‌المللی اشتباه است. حضور در فضای بین‌المللی باعث تعلیق تصمیمات منفی و کاهش فشار کشورهای دیگر علیه ایران می‌شود.» محمدرضا باهنر نیز با بیان اینکه CFT دارای ایرادات شورای نگهبان است و پالرمو مورد ایراد شورای عالی نظارت مجمع است تصریح کرده‌است: «با تصویب FATF تحریم‌ها حل نمی‌شود، اما عدم تصویب این دو مورد بار سنگین‌تری روی تحریم‌هاست، حتی اگر برخی کشورها بخواهند تحریم را دور بزنند، تحریم‌کننده‌ها سود می‌برند و کشورهایی که بخواهند با ما همکاری کنند دچار مشکل خواهند شد.»
حال با تمام این اوصاف آیا بررسی دو کنوانسیون پالرمو و CFT برخلاف تاکیدات رهبر انقلاب مبنی بر عدم گره زدن مشکلات کشور به مذاکرات، معطل نتیجه این گفتگوها مانده است؟ آیا خروجی مذاکرات تاثیری بر تصمیم نهایی مجمع تشخیص مصلحت نظام دارد؟ یا مجمع بنا به مصالح دیگری تصمیم به تعویق گرفته است؟ برای یافتن پاسخ این سوالات با حسین کنعانی مقدم، دبیرکل حزب سبز و فعال سیاسی اصولگرا و مرتضی عزتی فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفتگو کرده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
بخشی از پالرمو و CFT را در کشور تصویب کردیم
کنعانی مقدم درباره زمان به نتیجه رسیدن بررسی FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام به خبرنگار ایسکانیوز گفت: کشوری که در شرایط تحریمی است، قاعدتا نباید اطلاعات اقتصادی خود را در اختیار نهادهای بین‌المللی قرار دهد که از آن استفاده کنند و مانع از دور زدن تحریم‌ها شوند. اگر ما FATFرا قبول کنیم، قاعدتا این گروه ابزارهای نظارتی دارد که حتی رژیم صهیونیستی نیز در آن عضو است و آنها برای ارزیابی تعهدات ما باید در بانک مرکزی کشورمان مستقر شوند و از این طریق عملا ما اطلاعات بانکی خودمان را در اختیار دشمنان خود قرار می‌دهیم.
دبیرکل حزب سبز در مورد تصویب شدن یا نشدن پالرمو وCFT در مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: من اعتقاد دارم که احتمالا مجمع تشخیص مصلحت نظام، پالرمو وCFT را با ملاحظه تصویب کند.
وی در جواب به این پرسش که به کدام یک از این کنوانسیون‌ها در مجمع تشخیص مصلحت نظام بیشتر ایراد گرفته می‌شود، تصریح کرد: هردو این کنوانسیون‌ها محل اشکال است البته برخی از موارد پالرمو و CFT را به صورت قانون در کشور تصویب شده است. اما مسئله مهم این است که ابزار های نظارتی پالرمو و CFT، قصد مداخلاتی در سیستم بانکی ما دارند که این برای جمهوری اسلامی ایران قابل قبول نیست.
مذاکرات هسته‌ای ربطی به تصویب پالرمو وCFT ندارد
این فعال سیاسی اصولگرا درباره به تعویق افتادن بررسی پالرمو و CFT در مجمع تشخیص مصلحت نظام ارتباطی به مذاکرات هسته‌ای ایران وآمریکا دارد یا خیر؟ گفت: در مجمع تشخیص مصلحت نظام، مسائل کارشناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد و مصلحت نظام بر اساس سیاست‌های کلی نظام که از سوی رهبری ابلاغ شده است، مشخص می‌شود و ارتباطی با مذاکرات هسته‌ای ندارد اما ممکن است اجرای آن وابسته به نتیجه مذاکرات باشد.
وی در پاسخ به این سوال که اگر ایران به این کنوانسیون‌ها ملحق شود تحریم‌ها لغو می‌شود یا خیر؟ گفت: عده‌ای می‌گویند با ملحق شدن به این کنوانسیون‌ها، تحریم‌ها برداشته می‌شود. تحریم معنای خاص خودش را دارد. یک «Sanction» داریم، مانند تحریم آمریکا و سازمان ملل، نوع دیگری از تحریم‌ها «in bargo» است، به این معنی که اگر کشورهای دیگر بخواهند با ما مبادلات اقتصادی انجام دهند، تحریم و جریمه می‌شوند و تحریم دیگری به اسم «blocked » داریم که به معنای محاصره اقتصادی است و مانع فروش نفت ما به سایر کشورها می‌شود که در ادبیات آمریکایی‌ها به‌عنوان تحریم از آن یاد نمی‌شوند. ممکن است ما به این کنوانسیون ها ملحق شویم، اما آمریکایی‌ها بگویند «in bargo» و«blocked »، شامل این‌ها نمی‌شود.
کنعانی مقدم در ادامه افزود: پالرمو و CFT ربطی به تحریم هایی مانند کاتسا«CAATSA» و ایسا«ISA» و تحریم‌های یکجانبه آمریکا ندارد. اگر ایران به این کنوانسیون‌ها ملحق شود و به لیست خاکستریfatf هم وارد شود، آمریکایی‌ها باز هم می‌توانند تحریم‌های خودشان را ادامه دهند و ازانتقال پول ما جلوگیری کنند. بنابراین ما تعهداتی را قبول می‌کنیم که فایده‌ای برای کشورمان ندارد مگر اینکه تحریم‌ها به‌طور کامل رفع شود.
مجمع تشخیص مصلحت نظام تابع سیاست‌های رهبری است
وی در رابطه با نامه ۱۵۰ نماینده مجلس به مجمع تشخیص مصلحت نظام برای عدم پذیرش FATF گفت: مجمع تشخیص مصلحت نظام، تابع سیاست های کلی نظام است که توسط رهبری به تایید رسیده‌اند. این مجمع در بررسی‌های خود مصلحت نظام و قانون اساسی را ملاک قرار می‌دهد. در برخی از موارد هم مجمع تشخیص مصلحت نظام برای مصلحت نظام و کشور تصمیماتی را اتخاذ می‌کند که شاید با اسناد بالا دستی مانند قانون اساسی، مخالف و مغایر باشد اما مجمع تشخیص مصلحت نظام این اختیار را دارد.
این فعال سیاسی اصولگرا در پاسخ به این سوال که اگر ایران به FATFبپیوندد، بازهم می‌تواند به محور مقاومت کمک مالی کند یا خیر؟ خاطر نشان کرد: بله، کمک های ایران به محورهای مقاومت فقط مالی نیست و شامل کمک‌های لجستیکی و مستشاری و آموزشی نیز می‌شود و صرفا مالی نیست. عده‌ای این موضوع را بهانه قرار دادند که اگر به FATF ملحق شویم، نمی‌توانیم به محور مقاومت کمک کنیم. البته درحال‌حاضر کشورهای محور مقاومت به‌قدری قدرتمند هستند که نیازی به کمک‌های مالی جمهوری اسلامی ایران ندارند.
کنعانی مقدم درمورد تاثیر پذیرشFATFدر روابط تجاری ایران و چین بیان کرد: چینی‌ها در گذشته بهانه فاینناس در «تبادل بین بانک‌ها» را داشتند و معتقد بودند که ایران برای رفع این مشکل باید FATF را قبول کند. البته بخشی ازشرکتهای چینی، اگر با ایران کار می‌کردند، توسط آمریکا جریمه مالی می‌شدند به‌همین دلیل تمایلی به همکاری با ایران نداشتند. البته اکنون کشورهایی که عضو گروه اقدام مالی نیستند هم با سایر کشورها مبادلات تجاری دارند. مثلا روسیه که بخشی از FATF را قبول ندارد یا حتی امارات نیز مدتی در لیست خاکستری حضور داشت.
به تعویق افتادن بررسی پالرمو وCFT ارتباطی به مذاکرات ندارد
مرتضی عزتی، اقتصاددان و فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز در واکنش به گمانه‌زنی برخی از محافل اصلاح‌طلب که مدعی شده‌اند تعویق بررسی دو کنوانسیون پالرمو وCFT به علت مذاکرات ایران و آمریکا است به خبرنگار سیاسی ایسکانیوز گفت: خیر، این دو موضوع ارتباطی باهم ندارند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا سرانجام پالرمو و CFT در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب می‌شوند یا خیر؟ اظهار کرد: ما چاره‌ای جز قبول کردن این دو کنوانسیون نداریم و تفکری که مانع تصویب این کنوانسیون‌ها می‌شود غلط است. شاید مدتی بتوانند به مجمع تشخیص مصلحت نظام برای عدم تصویب این لوایح فشار بیاورند ولی سرانجام باید به پالرمو و CFT ملحق شویم.
وی درمورد تاثیر تصویب پالرمو وCFT بر تحریم‌ها و وضع اقتصادی کشور گفت: عدم پیوستن به FATF مانع مبادلات تجاری ایران با سایر کشورها است. اگر یک شخص حقیقی خارج از کشور بخواهد پولی به حساب داخل ایران واریز کند، امکان آن را ندارد چون ایران در لیست سیاه گروه اقدام مالی FATF قرار دارد بنابراین تحریم فقط بخشی از فعالیت‌ها را مختل کرده است و آن قسمتی هم که تحریم نیستیم به‌علت عدم عضویت در FATF با مشکل موجه می‌شویم.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب درباره تاثیر عدم پذیرش پالرمو و CFT در روابط تجاری ایران و چین اظهار کرد: در این زمینه چند عامل وجود دارد. یکی از عوامل وجود تحریم‌ها است. زمانی که شرکت‌های بزرگ چینی که با آمریکا هم مبادلات تجاری دارند، بخواهند در ایران سرمایه‌گذاری کنند باید تحریم‌های آمریکا را دور بزنند که در این‌صورت آمریکا آنها را تحریم یا جریمه می‌کند. بخشی دیگر آن مربوط به عدم عضویت ایران در FATF است و چون تمامی بانک‌های چین عضوFATF هستند.
خبرنگار: علیرضا همتی بهار
نظر شما