تصور کنید ذهن‌تان مستقیماً با یک رایانه حرف می‌زند؛ نورالینک دقیقاً چنین پلی را میان مغز و ماشین به وجود می‌آورد. این شرکت که ایلان ماسک و تیمی از دانشمندان رشته‌های علوم اعصاب و مهندسی در سال ۲۰۱۶ تأسیس کردند، مجموعه‌ای از نخ‌های فوق‌باریک را به کمک ربات‌های اتوماتیک در بافت مغز می‌کارد. این نخ‌ها توان ثبت و ارسال سیگنال‌های عصبی را دارند و در حقیقت یک کانال دوطرفه برای خواندن و تحریک نورون‌ها فراهم می‌کنند.

ماسک معتقد است اگر انسان، نخواهد در مقابل هوش مصنوعی قدرتمند کم بیاورد، باید مستقیماً به سراغ مغز خود برود. او بارها هشدار داده که بدون تقویت ارتباط مغز–ماشین، ممکن است در قیاس با هوش مصنوعی مثل تماشاگری باشیم که از پشت شیشه دسترسی‌ای به صحنه ندارد و فقط پیشرفت‌های هوش مصنوعی را مشاهده می‌کند. نورالینک روی ایده افزایش پهنای باند انتقال اطلاعات بین نورون‌ها و تراشه‌های کامپیوتری کار می‌کند تا به‌مرور سرعت فکر و حافظه ما نه‌تنها حفظ شود، بلکه با آپدیت‌های نرم‌افزاری بهتر هم بشود.

تا امروز چند بیمار آسیب‌دیده نخاعی تحت عمل جراحی نورالینک قرار گرفته‌اند. از آنجایی که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در سال ۲۰۲۳ مجوز آزمایش انسانی را صادر کرد، اولین نمونه‌ها توانستند تنها با تمرکز ذهنی، نشانگر کامپیوتر را حرکت دهند و بازی‌های ساده اجرا کنند. گزارش اخیر شرکت هم از بهبود عملکرد الکترودها و خواندن هم‌زمان سیگنال‌های چندصد نورون حکایت دارد.

چشم‌انداز نورالینک، فراتر از کنترل نشانگر ماوس است؛ بازگرداندن حرکت به بیماران پاراپلژی ( بیماری فلج کامل یا ناقص هر دو پا به دلیل آسیب یا بیماری نخاعی)، درمان پارکینسون، آلزایمر یا صرع و حتی کمک به افرادی با افسردگی مقاوم به درمان. ماسک می‌گوید اگر مسیر بالینی بدون مشکل پیش رود، می‌توان انتظار داشت تا سال ۲۰۲۸ برای نخستین بار به تاییدیه بازتوانی آسیب نخاعی برسیم و تا اوایل دههٔ ۲۰۳۰ نیز مداخلات درمانی گسترده‌تری علیه بیماری‌های عصبی پیچیده به کار گرفته شوند.

پروژه نورالینک و آزمایشات آن موجب کشته شدن تعداد زیادی از حیوانات شده است؛ گفته می‌شود که تاکنون حدود ۱۵۰۰ حیوان در نتیجه این آزمایش‌ها جان خود را از دست دادند. اما این آمار تخمینی است و شرکت نورالینک اطلاعات دقیقی از روند آزمایشات بر این حیوانات منتشر نکرده است. براساس گفته تعدادی از کارمندان سابق نورالینک این آزمایشات و جراحی‌ها قبل از حاصل شدن اطمینان کامل از نتیجه آن و با عجله انجام شده است. در نتیجه‌ی این شتاب‌زدگی، اشتباهاتی مانند استفاده چسب جراحی نامناسب در میمون‌ها و نصب ایمپلنت‌ها در مهره‌های اشتباه در خوک‌ها رخ داده که باعث رنج و مرگ غیر ضروری در حیوانات شده است اما ایلان ماسک این موضوع را رد کرده و گفته در این آزمایشات هیچ میمونی به دلیل ایمپلنت نورالینک نمرده است.

هر فناوری نوآورانه‌ای چالش‌های خودش را دارد. تراشه‌هایی که الگوهای فکری ما را می‌خوانند، می‌توانند دریچه‌ای به زندگی خصوصی بشر باز کنند و اگر سازوکارهای امنیتی و رمزگذاری نرم‌افزاری قوی در کار نباشد، هکرها قادرند وارد ذهن شوند و از تصمیمات و هرچه در فکر ما می‌گذرد، آگاه باشند؛ حتی نگرانی‌هایی مطرح است که در آینده دست‌اندرکاران نورالینک بتوانند از کانال‌های ارتباطی‌شان برای جهت‌دهی به افکار و رفتار کاربران بهره ببرند که حتی فکر کردن به این موضوع وحشت آور است. تصور کنید به تمام افرادی که از نورالینک استفاده می‌کنند یک خط فکری داده شود و یا تمام این افراد یک هدف خاص را دنبال کنند؛ در آن شرایط ما با ربات‌های انسان نما روبه‌رو خواهیم شد! اما نباید فراموش کنیم که این حرف ها فعلا در حد نظریه است و تکنولوژی هنوز به این اندازه پیشرفت نکرده.

نورالینک پتانسیل دارد زندگی میلیون‌ها نفر را دگرگون کند، اما امنیت داده‌ها و نظارت دقیق نهادهای مستقل شرط لازم است. اگر چارچوب‌های اخلاقی و فنی سخت‌گیرانه برقرار شود، این پل نوآورانه میان مغز و ماشین می‌تواند به ابزاری بی‌نظیر برای خدمت به بشریت تبدیل شود؛ در غیر این صورت خطر بالقوهٔ کنترل ذهن و نقض حریم خصوصی، این رؤیا را به کابوسی تیره تبدیل خواهد کرد.

* کارشناس رشته مهندسی کامپیوتر- فعال رسانه‌ای

انتهای پیام/