به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، همانطور که از مدت‌ها قبل قابل پیش‌بینی بود و کارشناسان هشدارهای زیادی در خصوص توافق بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر کریدور مواصلاتی مستقیم بین آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان صادر کرده بودند، در تاریخ 16 مرداد رسانه‌های بین المللی خبر امضای این توافق را با حضور نیکول پاشینیان و الهام علی‌اف در کاخ سفید منتشر کردند.

بر اساس این توافق، یک کریدور ترانزیتی با نام «مسیر ترامپ برای صلح و رفاه بین المللی» در استان سیونیک ارمنستان ایجاد خواهد شد که در واقع همان کریدور جعلی زنگزور مورد نظر جمهوری آذربایجان است. در این توافق حق بهره برداری و توسعه این کریدور ترانزیتی به صورت 99 ساله به ایالات متحده آمریکا واگذار شده است و همین امر شک و تردید کارشناسان ایرانی در خصوص اهداف پشت پرده این طرح افزایش داده است.

بیشتر بخوانید:

امنیت ارمنستان با بازکردن پای ترامپ به قفقاز تامین نمی‌شود / عواقب ناخوشایند برانگیختن خشم بزرگان منطقه برای آذربایجان

تردیدی وجود ندارد که راه اندازی این طرح منافع دو بازیگر اصلی منطقه قفقاز جنوبی یعنی ایران و روسیه را به خطر می‌اندازد و احتمالا همین مسئله انگیزه ترامپ برای مشارکت در آن را افزایش داده است. در مقابل، بازیگرانی از جمله جمهوری آذربایجان و ترکیه منافع بسیار زیادی از این مسیر کسب خواهند کرد.

اگرچه این طرح موافقانی در خود ارمنستان دارد و از نظر آنها حضور آمریکا می‌تواند موازنه در برابر ترکیه و آذربایجان را برای ارمنستان تقویت کند، اما مخالفان این توافق دقیقا همین نکته را اصلی‌ترین تهدید برای ایروان می‌دانند. به باور آنها، پرونده جنگ اوکراین مثالی روشن از رویکرد آمریکایی‌هاست و حضور شخصی مثل ترامپ به هیچ وجه نمی‌تواند امنیت را برای سایر کشورها به ارمغان بیاورد.

مخالفان معتقدند باز کردن پای آمریکا به ارمنستان علاوه بر اینکه استقلال ملی این کشور را با مشکل مواجه می‌کند، می‌تواند منجر به دور شدن کشورهای دوست از جمله ایران و روسیه شود. ارامنه از دیرباز علاقه بسیار زیادی به ایران دارند و حمایت‌های تهران از خود را یکی از مهمترین عوامل بقا در برابر دشمنان می‌دانند و از همین رو، اکنون احساس می‌کنند حضور نیروهای آمریکایی در مرزهای جنوبی این کشور با ایران می‌تواند روی روابط بسیار عمیق و دوستانه تاثیرگذار باشد. به منظور بررسی بیشتر این موضوعات گفتگویی با عبدالرحمن عبدانی –کارشناس مسائل قفقاز- انجام شد.

اتخاذ سیاست‌های نادرست ارمنستان را از ایران دور کرد

وی در خصوص آنچه که زمینه را برای امضای این توافق بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان فراهم کرد گفت: یکی از مهمترین عوامل این رویداد سیاست‌های نسنجیده برخی کارگزاران در داخل کشور و عدم اتخاذ سیاست‌های نادرست در قبال دولت کنونی ارمنستان بود.

از نظر این کارشناس مسائل قفقاز، سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال دولت‌های پیشین ارمنستان تابع سیاست‌های روسیه بود و پس از آنکه مردم در سال 2018 به گفته خود ارامنه در یک انقلاب سفید توانستند دولت مطلوب خود را سر کار بیاورند، جمهوری اسلامی ایران همچنان تغییری در سیاست خود اعمال نکرد و به نوعی سردرگمی برای ما ایجاد شد.

عبدانی با اشاره به اینکه پاشینیان پس از پیروزی در سال 2018 دو اولویت برای خود در نظر گرفت، خاطر نشان کرد: اولویت‌های پاشینینان ایران و گرجستان بودند و وی بلافاصله قصد سفر به ایران را داشت که بیش از یک سال منتظر این امر بود و حتی پس از سفر به ایران و به دلیل دیداری که از ورزشگاه آرارات داشت، فضاسازی مسمومی علیه او در ایران شکل گرفت.

ایران نظاره‌گر تنهایی ارمنستان در برابر تروریست‌ها

به گفته این کارشناس، در سال 2020 و در جنگ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان هم آنها را در برابر تروریست‌های داعشی، پهپادهای رژیم صهیونیستی و لشکریان ترکیه و پاکستان تنها گذاشتیم و پس از آن هم که جمهوری آذربایجان ذره ذره در حال تهدید تمامیت ارضی ارمنستان و اخراج ساکنان چند هزار ساله قره باغ بود، مسئولان ایرانی سکوت کرده و تنها نظاره‌گر ماجرا بود؛ و بدتر اینکه مدام در حال عادی سازی روابط و دلجویی از الهام علی‌اف بودیم.

عبدانی با اشاره به اینکه آقای پزشکیان در طول چند ماه دو بار به آذربایجان سفر کرد اما در مقابل دریافت استوارنامه سفیر ارمنستان در ایران در دولت سیزدهم بیش از 8 ماه طول کشید، تصریح کرد: چندین سال است که هیچ یک از روسای جمهور ایران به ارمنستان سفر نکرده و اخیرا هم پس از درگیری پاشینیان با نهاد کلیسا در این کشور، رهبر مذهبی مخالفان یعنی اسقف باگرات گالستانیان به ایران دعوت شد.

این کارشناس با بیان اینکه همزمان با همکاری علی‌اف با دشمنان ایران در جنگ 12 روزه و مطرح شدن ادعاهای علنی پان‌ترکی توسط او، موضع قاطعی در برابر او توسط مسئولان ایرانی اتخاذ نشد و همان سیاست انفعال قبلی را ادامه داشت.

سیگنال ضعف از سوی ایران به همسایگان

وی افزود: چنین رفتاری از سوی ایران سیگنال خوبی برای همسایه‌ها ارسال نکرد و ارمنستان نیز نظاره‌گر رفتار ایران بود مبنی بر اینکه با وجود همه اقدامات ضدایرانی علی‌اف، واکنش مناسبی از سوی تهران اتخاذ نشد و از همین رو، برداشت آنها این بود که نمی‌توانند به ایران اتکا کنند.

عبدانی تاکید کرد: این روند باعث شد که پاشینیان به سمت ترامپ عملگرا سوق پیدا کند و امضای توافق پس از جنگ 12 روزه ایران به دلیل عملکرد نامطلوب مسئولان ایرانی در پاسخ به آمریکا و جمهوری آذربایجان بود؛ وگرنه تا پیش از آن، ارمنستان به تنهایی در برابر زیاده‌خواهی‌های ترکیه و آذربایجان ایستادگی کرده بودند.

این کارشناس مسائل قفقاز در پاسخ به سوالی در ارتباط با تهدیدات ناشی از این توافق برای ایران گفت: جمهوری اسلامی ایران به ابتکار حاج قاسم ائتلاف منطقه‌ای 3+3 شامل ایران، ترکیه و روسیه را پیگیری می‌کرد و قصد داشت ترکیه را از محور ناتویی و اروپایی جدا کرده و وارد محور آسیایی-اسلامی کند اما تحقق توافق جدید آذربایجان و ارمنستان، ترکیه را بیش از پیش وارد عمق ارتش ناتو کرده و فروپاشی طرح ایران و روسیه را به همراه خواهد داشت و نفوذ ناتو به نزدیکی مرزهای ایران را گسترش می‌دهد.

نفوذ فرهنگی غرب در قفقاز و نابودی هویت ایرانی در منطقه

عبدالرحمان عبدانی تهدید دیگر این توافق را واگرایی مردمان آذری شمال غرب کشور به دلیل پیوستگی ترکی در مرزهای شمالی ایران دانست و اظهار کرد: تحقق این طرح می‌تواند عدم تعلق به میهن و همگرایی با کشورهای رقیب به ویژه ترکیه و جمهوری آذربایجان را رقم بزند و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را بیش از پیش محدود و چه بسا منحرف کند.

تشدید انقطاع فرهنگی قفقاز از ایران از دیگر تهدیدات توافق کنونی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان بود که توسط این کارشناس مطرح شد؛ به اعتقاد وی، در سه دهه اخیر شواهد آَشکاری از بازگشت به فرهنگ ناب ایرانی در این منطقه شکل گرفت اما با راه اندازی این کریدور عملا شاهد ورود فرهنگ‌های بیگانه غربی خواهیم بود که هویت ایرانی و اسلامی را به محاق خواهند برد.

این کارشناس مسائل قفقاز، اقتصاد را کم اهمیت‌ترین خسارت ناشی از این توافق عنوان کرد که در برابر تهدیدات پیشین قابل اغماض است و با توجه به محاصره شمال غرب ایران پس از امضای این توافق، امیدها برای خروج از انزوا را از بین برد و احتمالا افزایش موج مهاجرت از منطقه را در پی خواهد داشت.

به گفته عبدانی، ورود و خروج آسان‌تر قاچاقچیان و خرابکاران نیز خسارت بزرگ دیگری است که به دنبال اجرای این طرح متوجه ایران خواهد شد.

سکوت در برابر خیانت‌ها و خباثت‌های علی‌اف

وی دلیل بی‌توجهی بازیگران منطقه‌ای به هشدارهای ایران را عدم عملگرایی خود ایران، اتخاذ سیاست غلط در منت کشی از جمهوری آذربایجان علیرغم همه خیانت‌ها و خباثت‌های این کشور، عدم پاسخ مناسب به متجاوزان به امنیت ملی، سفر بی مورد رئیس جمهور به باکو به جای تادیب آنها و همچنین منتظر نگه داشتن سیاست خارجی به تصمیمات روسیه و عدم اتخاذ سیاست مستقل معرفی کرد.

این کارشناس مسائل قفقاز در پاسخ به اینکه اکنون ایران برای خنثی سازی تهدیدات ناشی از این توافق چه باید بکند، گفت: تدوین راهبرد سیاست خارجی منسجم در قبال قفقاز، هشدار شدید اللحن به آذربایجان، ارمنستان و آمریکا نسبت به هرگونه ورود نیروی خارجی و پیشنهاد تامین امنیت توسط خود ایران را از راهکارهای مناسب هستند و مشابه رویدادهای پس از همه پرسی استقلال در کردستان عراق در سال 2016، ایران می‌تواند به صورت موقتی گمرک نوردوز را مسدود کند تا آنها را مجبور به تغییر تصمیمات خود کند.

عبدانی در خصوص احتمال تداوم جاه طلبی‌های جمهوری آذربایجان با هدف کسب امتیازات بیشتر تصریح کرد: یک قانون در معاملات وجود دارد که هر کس امتیاز اول را بدهد باید تا انتها به همین روند ادامه دهد و اکنون نیز ارمنستان امتیاز اول را داده و احتمالا باید امتیازات بیشتری بدهد.

به اعتقاد این کارشناس قفقاز، اظهارات علی‌اف مبنی بر اینکه قصد دارد آزادانه از خاک ارمنستان تردد کند و کالاهای آذربایجانی را بدون اینکه چشمش به یک ارمنی بخورد، بزرگترین توهین به ارمنستان است اما پاشینیان حاضر به رفتن پای میز مذاکره شده و قطعا کارشکنی‌های آذربایجان ادامه خواهد داشت.

وی در انتها تاکید کرد: این توافق صرفا تلاشی برای برقراری صلح بین آذربایجان و ارمنستان نیست و می‌توان آن را سیاستی از سوی ترامپ با هدف کسب جایزه صلح نوبل دانست و اگر جمهوری اسلامی ایران با فراست عمل کند، می‌تواند مانند برخی تجربیات موفق قبلی آن را به شکست بکشاند.

انتهای پیام/