به گزارش ایسکانیوز و به نقل از ایسنا، میدان بهارستان به روایت یک کتیبه به شرح زیر است:
بهارستان از دوره فتحعلی‌شاه
«تهران در نود سال پیش شهری با جمعیت 300 هزار نفر دارای بیست و یک کیلومتر مربع وسعت بود. شهری هشت ضلعی با خندقی که در اطرافش حفر کرده بودند و از سایر زمین‌های اطرافش جدا می‌شد و به وسیله 13 دروازه به پنج محله شهر راه داشت.
میدان «بهارستان» به عنوان یکی از محله‌های تهران؛ با فضایی فرهنگی تاریخی و با ارزش‌های معماری و نفوذی فراتر از محله و حتی شهر تهران، علاوه بر آنکه محل استقرار سه نسل از معماری تهران بوده است، محل رویش تجربه نووارگی ایرانی در سپهر تحولات اجتماعی و سیاسی و محل استقرار نخستین مجلس شورای ملی است. به همین دلیل مجموعه فضایی میدان بهارستان به مثابه نخستین عرصه‌ی تبلور فضای عمومی شهری و حضور مطالبه‌گرانه ملت در تعیین سرنوشت‌شان به شمار می‌آید.
پیش‌درآمد شکل‌گیری این میدان، از زمان ایجاد جلوخانی برای باغ نگارستان، باغی سلطنتی بیرون از شهر تهران تا پایان دوره ناصرالدین شاه را در بر می‌گیرد. اینجا تفرجگاه اعیان و اشراف و بر سر راه ییلاقات شمال تهران قرار گرفته است. این باغ در زمان فتحعلی‌شاه تاسیس شده و یکی از سه باغ مهم دوران قاجاری است.
با آغاز گسترش شهر تهران در ١٢٥٣ شمسی، باغ نگارستان به تدریج داخل حصار ناصری می‌رود و دیگر باغی برون شهری و تفریحی محسوب نمی‌شود. در این دوره میدان با نام جلوخان نگارستان خوانده می‌شود.
اما همچنان بیشترین محوطه اطراف میدان باغات و زمین‌های بایر هستند. همراه با ساخته شدن باغ نظامیه در جبهه مقابل باغ نگارستان میدان تعیین کالبَدی می‌یابد. در این دوره خیابان سیف‌الملک (شاه‌آباد کنونی) خیابانی باریک و شنی است که سفارتخانه‌های روسیه، انگلیس و عثمانی را به بهارستان متصل می‌کند.
بناها و فضای این میدان راوی بخش بزرگی از تاریخ معاصر ایران هستند، در این میدان هفت شبانه روز عروسی و پایکوبی ناصرالدین شاه برپابوده، خانه دو صدر اعظم بزرگ ایران میرزا حسین خان سپهسالار و میرزا آقاخان نوری در همین میدان قرار داشته و نخستین حضور مطالبه‌گرانه ملت ایران برای تعیین سرنوشت شان در همین میدان رقم خورده است.
در تصویری که خود ناصرالدین شاه در مراسم عروسی ملیجک دی ماه 1283 قمری ازمیدان برداشته و در آلبوم خانه کاخ گلستان نگهداری می‌شود، به خوبی مشاهده می‌شود که میدان در آن زمان، هنوز جلوخان نگارستان نامیده می‌شود و در هر چهار طرف دارای بدنه است. بدنه شمالی سردر عمارت نگارستان، بدنه غربی سردر باغ و عمارت بهارستان، بدنه جنوبی یعنی مقابل عمارت نگارستان، عمارت باغ نظامیه و در بدنه ضلع غربی نیز دیوارهای عمارت های مختلفی پوشیده شده است.
بهارستان در دوره مظفرالدین شاه
در دوره سلطنت مظفرالدین شاه، کارکردهای باغ نگارستان رنگ می‌بازد، در عوض عمارت بهارستان و مسجد سپهسالار در شرق میدان، اهمیت پیدا می‌کند. باغ و عمارت بهارستان محل اقامت ولیعهد در ایامی است که به تهران می‌آید. همچنین محل اقامت سفرایی چون سفیر عثمانی است.
موقعیت درباریِ میدان و عمارت بهارستان پس از امضای فرمان مشروطیت و تشکیل مجلس شورای ملی و پس از برگزاری سه جلسه مجلس در مدرسه نظام، که به عمارت بهارستان منتقل می‌شود، بطور کل دگرگون می‌شود. از این پس عمارت بهارستان و مسجد سپهسالار جایگاه مطالبات مردم و به منبر دفاع از آرمان‌های ملت بدل می‌شود.
بهارستانِ امروز
و امروز میدان بهارستان، نخستین جلوه‌گاه اعتراضات مردمی و تجربه نووارگی ایران معاصر، فزون بر آنکه سه نسل معماری ایران را در دامن خود دارد، پیوند دهنده کالبد کتابخانه و موزه مجلس، مسجد سپهسالار و مدرسه شهید مطهری، موزه هنرهای ملی، موزه ابوالحسن صبا، عمارت مسعودیه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان مدیریت و برنامه ریزی و باغ موزه نگارستان است.
و سرانجام پنج‌شنبه 20 خردادماه، کتیبه سنگی شامل معرفی رویدادهای مهم میدان بهارستان در ابتدای میدان نصب شد؛ روی این کتیبه به ترتیب ذیل، روزشمار اتفاقات بهارستان حک شده‌اند.
روز شمار بهارستان
شهریور ١٢٨٦: ترور اتابک نخست وزیر، در میدان بهارستان، دو ساعت بعد از اتمام جلسه رسمی مجلس
١٣ بهمن ١٢٨٦: تجمع اهالی نظام در مدرسه سپهسالار و قسم برای عدم خلاف مشروطه
٢٧ خرداد ١٢٨٧: تعطیلی بازار تهران و تجمع بازاریان در بهارستان و مخالفت با محمد علی شاه
٢٩ خرداد ١٢٨٧: اجتماع انجمن‌های تهران در مدرسه سپهسالار
٢ تیر ١٢٨٧: به توپ بستن مجلس به فرمان محمد علی شاه
٢٢ تیر ١٢٨٨: شکست قوای دولتی از مجاهدان و مشروطه خواهان و ورود آنها به تهران. مجاهدین به بهارستان رفته و در مدرسه سپهسالار تجمع کردند
٤ بهمن ١٢٨٩: قتل مرتضی خان صنیع الدوله رئیس مجلس شورای ملی در چهار راه مخبر الدوله توسط دو تبعه روس
١٩ آذر ١٢٩٠: جلسه مجلس درباره التیماتوم روسیه و تظاهرات مردم در اطراف مجلس
٢٨ مرداد ١٢٩٥: تجمع تجار و کسبه تهران در مسجد شاه و مسجد سپهسالار در اعتراض به تصمیم احمد شاه برای رفتن از تهران
٣ خرداد ١٣٠٠: تظاهرات در مسجد شاه و صحن بهارستان علیه سید ضیاءالدین نخست وزیر
١٥ مهر ١٣٠١: تظاهرات نظامیان به دلیل کناره گیری رضا خان ( وزیر جنگ ) و تهدید مجلس هنگام عبور از بهارستان
٢٣ اردیبهشت ١٣٠٢: تظاهرات مخالفان و موافقان دولت در میدان بهارستان
٢ فروردین ١٣٠٣: جلسه علنی مجلس برای اعلام جمهوریت، تجمع روحانیون و اصناف در بهارستان علیه جمهوری و سردار سپه و زد و خورد با نظامیان
١٢ تیر ١٣٠٣: ترور سید محمد رضا میر زاده عشقی مدیر مجله قرن بیستم در سه راه سپهسالار در منزل خود
٢ مهر ١٣٠٤: تظاهرات زنان تهرانی در میدان بهارستان و درخواست از مجلس برای تامین نان و ارزاق عمومی و زدو خورد با نمایندگان
٤ مهر ١٣٠٤: تظاهرات گسترده مردم در بهارستان و قصد ورود به مجلس، تیراندازی و قتل و خونریزی
٧ ابان ١٣٠٤: ترور واعظ قزوینی مدیر روزنامه نصیحت به علت شباهت به بهار در صحن بهارستان
١٩ اردیبهشت ١٣٠٦: تجمع مستخدمان اداره ها در صحن بهارستان به علت کم بودن حقوق پرداختی
١٠ فروردین ١٣٢١: دستور کاشت سیب زمینی و حبوبات در باغ بهارستان از طرف رئیس مجلس ( اسفندیاری ) به دلیل کمبود مواد غذایی
١٧ آذر ١٣٢١: تجمع دانشجویان و دانش‌آموزان در صحن بهارستان در اعتراض به وضع نان و زندگی، پیوست مردم و هتاکی به نمایندگان، زدو خورد و غارت مغازه ها و مجلس و کشتار مردم
١٥ اسفند١٣٢٣: تجمع دانشجویان و مردم برای بازگشت دکتر محمد مصدق به مجلس و درگیری و زدو خورد با نظامیان
٢٣خرداد١٣٢٧: تظاهرات دانشجویان دانشکده حقوق و فنی در اعتراض به نخست وزیری هژیر و پیوستن مردم به دعوت آیت‌الله کاشانی به این تظاهرات
٢٧ خرداد ١٣٢٧: تظاهرات بازاریان و روحانیان قرأن به سر به رهبری نواب صفوی، رهبر فدائیان اسلام، در بهارستان علیه هژیر و زدو خورد با پلیس
١٣ آبان ١٣٢٨: ترور هژیر وزیر دربار در مسجد سپهسالار در مراسم روضه‌خوانی دربار
١١ تیر ١٣٢٩: تظاهرات موافقان و مخالفان نخست وزیری رزم ارا ، زدو خورد و درگیری
٢٧ آذر ١٣٢٩: تحصن مدیران جراید در مجلس پس از حمله به روزنامه و چاپخانه شاهد
٣٠ آذر ١٣٢٩: اجتماع دانشجویان در میدان بهارستان در دفاع از ملی شدن صنعت نفت
٢ دی ١٣٢٩: تجمع مدیران جراید برای تحصن در میدان بهارستان
٨ دی ١٣٢٩: تظاهرات عظیم با حضور چند هزار تن به دعوت ایت الله کاشانی در مورد شرکت نفت
١٧ اسفند ١٣٢٩: تظاهرات مردم و جشن و شادی در پی ترور رزم‌آرا، نخست وزیر
١٨ اسفند ١٣٢٩: گردهمایی جمع کثیری از احزاب مختلف و تظاهرات در میدان بهارستان برای ملی شدن صنعت نفت
٢٤اسفند ١٣٢٩: پس از تصویب طرح ملی شدن نفت نمایندگان مجلس در میدان بهارستان غرق در بوسه مردم شدند
٣٠ تیر ١٣٣١: تظاهرات مردم در حمایت از نخست وزیری دکتر مصدق در میدان و خیابان‌های فردوسی ، سعدی و شاه‌آباد و زد و خورد با پلیس که منجر به کشته شدن ده ها تن شد
٢٥مرداد ١٣٣٢: تظاهرات بزرگ در میدان بهارستان با سخنرانی دکتر فاطمی در باره لغو نظام سلطنتی
٢٨مرداد ١٣٣٢: تظاهرات در تهران و از جمله بهارستان در مخالفت و موافقت با مصدق و شاه شکل تازه بخود گرفت و ارتش از فرمان نخست وزیر سرپیجی کرد
٦ شهریور١٣٣٢: برگزاری مجلس ترحیم شهدای ٢٨ مرداد در مسجد سپهسالار
١٤ مرداد ١٣٣٤: جشن پنجاهمین سال مشروطیت با شکوه در باغ بهارستان با حضور بیست و پنج نماینده از کشور های اسلامی برگزار شد
٢٩ مرداد ١٣٣٩: در مدرسه عالی سپهسالار در هنگام اخذ رای بین ملیون و حزب مردم مشاجره و منازعه شدید درگرفت و عده‌ای مجروح شدند
١٢ اردیبهشت ١٣٤٠: تمام دبیران و آموزگاران کشور جهت اعتراض به کم بودن حقوق در سراسر کشور دست به اعتراض زده و از رفتن به کلاس‌های درس خودداری کردند. فرهنگیان تهران از بامداد امروز در میدان بهارستان گرد آمده و با ایراد سخنرانی های تند و کوبنده خواسته خود را که ترمیم حقوق بود اعلان کردند . پلیس تهران برای متفرق ساختن فرهنگیان به روی ان ها اتش گشود و در نتیجه یکی از فرهنگیان به نام خانعلی به ضرب گلوله ریس کلانتری بهارستان به قتل رسید و سه تن نیز مجروح شدند. در این هنگام دانش اموزان و دانش جویان تهران به فرهنگیان پیوستند
١٣ اردیبهشت ١٣٤٠: میدان بهارستان وضع خاصی گرفت و تشییع جنازه معلم کشته شده با حضور تعدادی از نمایندگان مجلس برگزار شد
٣ بهمن ١٣٤٠: در پی اعتراضات دانشجویان دانشگاه تهران، در میدان بهارستان تظاهرات دانش اموزی اوج گرفت و پلیس به سمت تظاهر کنندگان شلیک کرد و یک کشته و چند زخمی به بار آورد
١ بهمن ١٣٤٣: حسنعلی منصور نخست وزیر هنگام پیاده شدن از خودرو در ورودی مجلس با شلیک گلوله ترور و گفته شد تیرانداز محمد بخارایی از جمعیت فداییان اسلام است
٥ بهمن ١٣٥٧: در پی اعلام قبلی بر اساس گزارش خبرنگاران ١٠٠ تا ١٥٠ هزار نفر از طرفداران قانون اساسی و سوسیال دموکراسی از ٩ صبح وارد میدان بهارستان شدند و پس از ایراد چند نطق قطعنامه‌ای در ٧ ماده قرائت شد.
20103
