به گزارش خبرنگار ایسکانیوز عاطفه خندان ،دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقه ای - دانشگاه علوم و تحقیقات درباره تاب آوری در مواجهه با سوانح طبیعی و غیر طبیعی مردم تهران در پایان نامه خود می نویسد: در این رویکرد اعتقاد بر این است که ساختار کالبدی و محتوای اجتماعی جامعه می باید توأمان در مقابله با بحران های غیرمترقبه، بهصورت یکپارچه و واحد عمل کند. لذا توجه محض به عناصر کالبدی جامعه، بدون ارتقای آستانه های تحمل پذیری ظرفیتهای اجتماعی آن، کافی نخواهد بود.
نکته اصلی در این رویکرد این است که یک اجتماع محلی باید به هنگام بروز یک سانحه پیشبینینشده، بهاندازهای تاب آور و مقاوم باشد که بتواند در یک چرخه زمانی کوتاه با کمک نیروهای توانمند درونی خود و همچنین مشارکت توان های خارج از جامعه، بهسرعت خود را به شرایط پیش از سانحه برگرداند.
خندان در این پایان نامه با اشاره به منطقه جغرافیایی ایران بیان کرده است:کشور ما بر اساس موقعیت جغرافیایی خود و وجود مناطق با تهدید بالا ازنظر حادثهخیزی و مواجهشدن با بحران، ازجمله کشورهای در معرض بلایا و مخاطرات طبیعی است، این در حالی است که ایران در کنار کشورهایی مثل ژاپن، آمریکا، نیوزیلند و استرالیا جزء 10 کشور حادثهخیز دنیاست و در مقابل هیچکدام از این کشورها، خسارتهای مشابهجانی و مالی مثل ایران را ندارند. در این کشورها زلزلههای باقدرت بالا، توفانهای شدید و آتشسوزی جنگلها اتفاق میافتد که نهتنها خسارت جانی ندارد، بلکه خسارتهای مالی آنهم قابلمقایسه با ایران نیست؛ از ۴٣ نوع حادثه شناختهشده در جهان، ٣٣ نوع آن را در ایران شاهد بوده یا خواهیم بود. یک سال طوفان و سال بعد سیلاب و سال گذشته نیز حادثه پلاسکو به یادمان آورد که در بخش مدیریت بحران کشور کاستیهایی وجود دارد.
منطقه 17 شهرداری تهران در میان مناطق بیست و دوگانه محدوده تهران بزرگ، ازنظر ساختار کالبدی به صفت "خودرویی" ملقب است. شکلگیری "خودرو" منطقه موصوف در گذشته، مسائل و معضلات عدیده ای را در حال حاضر برای آن پدید آورده است که ازجمله این معضلات باید به موارد زیر اشاره کرد:
وجود بافت کالبدی بهشدت فرسوده به ویژه تراکم بافت مسکونی فرسوده و نامقاوم در مواجهه با سوانح طبیعی و غیرطبیعی؛داشتن بار جمعیتی خارج از توان اکولوژیکی منطقه با توزیع پراکنش نامتعادل جمعیت در سطح منطقه؛ تداخل شدید و نامناسب کاربری ها ازنظر نوع و شدت فعالیتها و در نتیجه عقب ماندگی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ساکنان آن؛نبود فضای سبز و باز کافی و متناسب با میزان جمعیت فعلی،وجود شبکه معابر ناکارآمد و دور از پیوند منظم و منطقی؛بروز و تشدید فعالیت های مولد آلاینده های زیست محیطی و ناهمساز با فضای شهری درخورشان شهروندان ساکن در منطقه.
علاوه بر معضلات فوق موقعیت حساس زمین ساختی منطقه مورد مطالعه که متأثر از سه گسل شمال تهران، گسلهای جنوب و شمال ری بوده این منطقه را در برابر سوانح طبیعی(زلزله، سیل و ...) منطقه های شدت آسیبپذیر ساخته است. در پژوهش حاضر، منطقه 17 شهر تهران مورد بررسی قرار گرفته است تا سطح تاب آوری این منطقه سنجیده و تحلیل شود.
پژوهش فوق از منظر هدف شناختی، به لحاظ ماهیت و روش؛ کاربردی و به لحاظ زمانی جز تحقیقات مقطعی(1396) محسوب می شود. دادههای تحقیق از نوع کمی-کیفی (آمیخته) و شیوه گردآوری، اسنادی و پیمایشی (پرسشنامه محقق ساخته و مصاحبه و مشاهده)، بوده است. جامعه آماری این پژوهش، محلات منطقه مورد مطالعه است که سطح تاب آوری آنها در شاخصهای اجتماعی، نهادی، اقتصادی و کالبدی بررسی و تحلیل شده و با استفاده از نرم افزار GIS نقشه های تابآوری منطقه تهیه شده است. درنهایت با استفاده از روش سناریونگاری راهبردهایی جهت ارتقا تابآوری منطقه ارائه شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در بین ابعاد مورد بررسی، ابعاد اقتصادی و نهادی در وضعیت نسبتاً مطلوبتری قرار دارند. در بعد اجتماعی، وضعیت نسبتاً متوسطی بوده اما در بعد کالبدی- محیطی وضعیت منطقه 17 نامطلوب و بسیار نامطلوب است.
نتیجه این پایان نامه بیانگر این است که:نتایج بررسی ها نشان می دهد که به لحاظ تاب آوری، محلات مقدم، زمزم و زهتابی به دلیل گذشتن خط ریل راه آهن، بن بستهای فراوان و با عرض بسیار کم در شبکه در دسترسی های محلی، امکان تخریب قریب الوقوع بسیاری از ابنیه در صورت بروز کوچکترین حادثه غیرمترقبه، عدم امکان امدادرسانی در مواقع بروز بحران به دلیل نفوذناپذیری بافت، ریزدانه بودن و عدم کیفیت واحدهای مسکونی، حضور قابل توجه اقشار کم درآمد در وضعیت نامطلوبی هستند.
اکرم جدیدی ممتاز
705