به گزارش گروه فرهنگی ایسکانیوز، امروز ۸ بهمن برابر با ۲۸ ژانویه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید:

۷ بهمن؛ در تاریخ چه گذشت؟

رویدادها:

۱۵۴۷ - طلاق به سبک هنری هشتم

هنری هشتم پادشاه جنجالی انگلستان که شش بار ازدواج کرد و دو تن از همسرانش را به جای طلاق، با گردن زدن اعدام کرد ۲۸ ژانویه سال ۱۵۴۷ و پس از ۳۸ سلطنت درگذشت. تقویت و گسترش نیروی دریایی انگلستان ابتکار هنری هشتم است که متوجه اوضاع زمان شده و آینده را پیش بینی بود. وی ذخیره پولی کشورش را صرف ساختن کشتی توپدار کرد.

همسر اول هنری، کاترین آراگون بود که هنری به ندیمه او «آن بولین» که زنی باهوش و دانا بود دل بست و استدلال کرد به این دلیل می خواهد با «آن» ازدواج کند که فرزند آنان هوشمند خواهد شد و لذا، این ازدواج به خاطر وطن است، نه بوالهوسی.

پاپ وقت، کلمنت ششم، با طلاق کاترین و ازدواج مجدد هنری موافقت نکرد و هنری که چنین دید در سال ۱۵۳۴ در پارلمان انگلستان خود را رئیس کل کلیسای این کشور اعلام داشت و پاپ را از این سمت در قلمرو انگلستان خلع کرد و نمایندگان پارلمان بر این تصمیم صحه گذاردند و از همان زمان کلیسای انگلستان از دستگاه پاپ جدا شده و دارای سراسقف (اسقف کانتربوری) از آن خود گردیده و طلاق و ازدواج مجدد آزاد شده است.

«آن» از هنری دارای دختری شد که بعدا به نام الیزابت یکم پادشاه انگلستان شد، اما هنری پسر می خواست و چون خوش نداشت که ازدواج با آن همه سر و صدا را به طلاق منجر سازد ، به «آن» اتهام خیانت و بی وفایی زد و دستور داد که او را گردن بزنند و پس از او چهار بار دیگر ازدواج کرد که یک همسر دیگرش را به اتهام مشابهی اعدام کرد.

 هنری جرات نکرد«آن کلیو» همسر دیگرش را که آلمانی بود اعدام کند، زیرا احتمال حمله نظامی آلمان می رفت، لذا او را پس از اندک مدتی طلاق گفت.

هنری هشتم پس از اعلام خود به عنوان رئیس کلیسای انگلستان «توماس مور» نویسنده و اندیشمند انگلیسی و مولف «یوتوپیا (مدینه فاضله) » را به خاطر این که حاضر نشده بود ریاست او را بر کلیسا برسمیت بشناسد اعدام کرد. درآن زمان صفویه بر ایران حکومت داشتند که شاه صفوی هم خود را رئیس مذهب می دانست.

همان روزی که هنری هشتم در گذشت، بزرگان انگلستان تاج پادشاهی این کشور را بر سر پسر ۹ ساله اش (ادوارد ششم) گذاشتند و در برابرش به عنوان پادشاه تازه زانو زدند!

ریاست یک کودک بر یک کشور، گرچه مسخره به نظر می آید، اما تاریخ نشان داده است که در یک کشور پارلمانی همچون انگلستان چنین انتصابی به سود حکومت پارلمانی تمام شده است؛ زیرا در طول طفولیت شاه، پارلمان همه امور را قبضه کرده و به تکامل دمکراسی ادامه داده و بعدا هم که پادشاه بزرگ شده ، پارلمان حاضر به از دست دادن اختیارات به دست آورده نشده است.

۱۶۱۳ - گالیله نپتون را کشف کرد.

۱۹۵۳ - مصدق ملّی شدن شیلات دریای مازندران را  اعلام کرد

هشتم بهمن ۱۳۳۱ (۲۸ ژانویه ۱۹۵۳) دکتر مصدق رئیس دولت وقت سادچیکوف سفیر شوروی در تهران را به دفتر خود فراخواند و با برخوردی بسیار دوستانه به او اطلاع داد که از دو روز دیگر شیلات دریای مازندران در دست ایرانیان قرار خواهد گرفت و شوروی دیگر دستی در آن نخواهد داشت و خواسته است شخصا و حضورا این مطلب را به وی بگوید تا به مسکو منعکس کند که قطعا آن دولت (شوروی) در جریان قرار داشته است.

دکتر مصدق در این دیدار به سادچیکوف گفت که این اقدام نباید باعث دلخوری دولت شوروی شود. ما دیگر قرارنداریم که منابع خود را در اختیار دیگران بگذاریم و آنان را کارگزار خود قرار دهیم. فروش تولیدات مازاد بر مصرف داخلی به خارجیان، نه تنها مانعی نخواهد داشت بلکه بر پایه بهای عادلانه بین المللی و حفظ منافع ملی تشویق هم خواهد شد.

قبلا وزارت امورخارجه ایران به دولت شوروی اعلام کرده بود که ایران مایل نیست قرارداد شیلات (صید ماهی در دریای مازندران) را تمدید کند؛ زیرا که سیاست ایران بر این مدار قرار گرفته است که بهره برداری از منابع ملّی خود را به خارجی نسپارد. به این ترتیب شیلات ایران نیز از دست خارجی بیرون آمد.

به نوشته برخی از مورخان، حزب توده ـ پیرو سیاست های شوروی ـ که با این عمل مصدق موافق نبود از آن پس و به تدریج (به گونه ای نامحسوس) از حمایت از دولت مصدق دست کشید و با آن سازمان وسیع و گروه نظامی، در جریان کودتای ۲۸ امُرداد ۱۳۳۲ سکوت کرد. این سکوت باعث نشد که بعدا سرکوب نشود و دهها تن از اعضای سازمان نظامی آن اعدام نشوند. این مورخان احتمال می دهند که لندن و واشنگتن قبلا توافق دولت وقت مسکورا به برکنارکردن دولت مصدق جلب کرده بودند و حزب توده در جریان کودتای ۲۸ امرداد، به اشاره مقامات شوروی مداخله نکرده بود. حزب توده در زمان تاسیس در مهرماه ۱۳۲۰ ماهیت ملی ـ سوسیالیستی داشت که از اواخر دهه ۱۹۴۰ حرف شنو مسکو شد. این مورخان نوشته اند که حزب توده در جریان انقلاب ۱۹۷۸ ـ ۱۸۷۹ ایران نیز به اشاره دولت وقت مسکو در آن فعالانه شرکت کرد و احتمالا در این زمینه سازش قبلی میان قدرتهای غرب که مایل به ادامه سلطنت شاه به آن صورت نبودند و مسکو صورت گرفته بود. این مورخان نوشته اند که افسران عضو حزب توده تمایلات ملی گرایی داشتند و شاه در اعدام آنان عجله! کرده بود.

۱۸۷۱ - با تصرف پاریس وحدت آلمان تامین شد!

۲۸ ژانویه سال ۱۸۷۱ شهر پاریس به دست ارتش آلمان افتاد و به این ترتیب سه جنگ اصطلاحا «محدود» بیسمارک به پایان رسید و آلمان به صورت کشوری واحد درآمد و پادشاه پروس (برلین) قیصر همه آلمان عنوان گرفت.

 با تامین وحدت آلمان که به همت و طبق نقشه بیسمارک عملی شد، این کشور به صورت قدرت اول اروپا (جهان آن روز) در آمد که نتیجه اش، اندکی بعد آغاز «دوران صلح مسلح» در اروپا و اتحادیه بندی و جنگ جهانی اول بود.

زیاده خواهی های فاتحان جنگ جهانی اول عامل جنگ جهانی دوم بود که واشنگتن و مسکو را دو ابر قدرت گیتی کرد. ضعف مدیریت، عبور از اصول انقلاب (انقلاب بلشویکی ۱۹۱۷) و سوسیالیسم باعث فروپاشی شوروی از درون شد و آمریکا تنها ابرقدرت جهان گردید.

۱۲۹۳ ش - تصرف آذربایجان توسط قوای روس در جریان جنگ جهانی اول

پس از شروع جنگ جهانی اول و تجاوز نیروهای عثمانی به آذربایجان ایران، دولت روسیه نیز قوای خود را وارد ایران نمود و برای تصرف شهرهای آذربایجان، بین قوای روس و عثمانی جنگ شدیدی درگرفت. در این نبرد سهمگین عده زیادی از مردم آذربایجان کشته و زخمی شدند و اموال آنان به غارت رفت تا این که قوای روس بر سپاه عثمانی پیروز گشت و عثمانی‏ها عقب نشینی کردند. قوای قزّاق روس در حالی به ایران هجوم آورده و در شهرها به تجاوزگری مشغول بودند، که ایران از همان آغاز بی‏طرفی خود را اعلام کرده بود. روس‏ها در این میان، شهرهای آذربایجان را آتش زده و مغازه‏ها را غارت کردند. این واقعه در حالی صورت می‏گرفت که دولت تزاری روسیه از سوی لنین سرنگون شده و دولت جدیدی با مرام کمونیستی قدرت را در دست گرفته بود. البته قوای قزاق روس که این زمان در ایران بودند، ارتباطی با دولت جدید نداشته و هنوز به دولت تزار وفادار بودند.

۱۹۷۹ - انتقاد تند و علنی شاه از «کارتر»

مجله تایم در آخرین شماره ژانویه ۱۹۷۹ (بهمن ۱۳۵۷) خود نوشت: شاه که تهران را ترک گفته و در مصر بسر می برد گفته است کارتر (رئیس جمهور وقت آمریکا) بود که به او اشاره کرد اگر در برابر تظاهرکنندگان و اعتصابات شدّت عمل نشان دهد نمی تواند روی حمایت آمریکا حساب کند. شاه افزوده بود مخالفان او که متوجه این قضیه شده بودند بر شدت مخالفت و تظاهرات خیابانی و اعتصابات افزودند و اکثریت ساکت و بی تفاوت جامعه را هم به حرکت درآوردند و امور کشور فلج شد. به نوشته تایم، شاه گفته بود: کارتر تصور می کند (می کرد) که دیگر نیازی نیست که ایران ژاندارم خلیج فارس باشد و این کار را ناوگان آمریکا بدون واسطه (بدون ایران) هم می تواند انجام دهد. به علاوه، کارتر گمان می کند (می کرد) که شاه تنها یک نفر است و با رفتن او، ایران متحد آمریکا باقی خواهد ماند و سد گسترش نفوذ مسکو در آسیای غربی و جنوبی نخواهد شکست. آینده ثابت خواهد کرد که چنین نخواهد بود. [تظاهرات منجر به انقلاب در پی انتشار نامه ساختگی احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات در نهم ژانویه ۱۹۷۸ آغاز شده بود و یک سال طول کشیده بود.].

 شاه در مصاحبه دیگری کارتررا فاقد تفکّر سیاسی و احاطه بر رویدادهای تاریخ حتی تاریخ قرون ۱۹ و ۲۰ خوانده و گفته بود سیاست کارتر به دلیل بی اطلاعی از گذشته ملل، تفاوت فرهنگها، روانشناسی و رفتار آنها و ضعف تحلیل اوضاع جاری جهان و پیش بینی آینده، تحت تاثیر تلقین و نفوذ اطرافیان خود بویژه برژینسکی ضد روس برای آمریکا در دراز مدت مشکلات متعدد خواهد آفرید که رفع آنها نیاز به هزینه کردن صدها میلیارد دلار و حتی تحمل تلفات دارد.

 در پاسخ به این پرسش که چرا یک شاه باید به توصیه رئیس دولت دیگر عمل کند و وطن را در لحظات حساس ترک گوید، گفته بود ترسیدم ایران منزوی و ایزوله شود و هر آنچه را که به دست آورده بودیم از دست بدهیم.

شاه پس از ترک ایران، یک بار هم گفته بود که کارتر مذاکرات محرمانه سران غرب در «گوادالوپ» را که قرار بود درباره چین و شوروی باشد به بحث درباره ناآرامی های ایران تبدیل کرده بود و نظر موافق شرکت کنندگان را به رفتن او! از ایران جلب کرده بود. شاه گفته بود که این اطلاعات را از منابع نزدیک به صدراعظم آلمان که در مذاکرات گوادالوپ شرکت کرده بود و نظر دیگری داشت به دست آورده بود و در این جلسات، ژیسکار دستن رئیس جمهور فرانسه از نظر کارتر حمایت کرده بود زیرا که فرانسه به ایران بدهکار بود و می خواست که به صورتی این پول را پس ندهد. دولت لندن هم از زمانی که او، دیگر دیکته های آن دولت را نمی نوشت کمر به دشمنی با او بسته بود.

اصحاب نظر در تفسیر اظهارات شاه به مجله تایم که اواخر ژانویه ۱۹۷۹ انتشار یافته بود گفته بودند که اعتراف شاه به اینکه حرف شنو انگلستان و آمریکا بود «تاریخ» اورا بهتر نکرده است. به باور این مفسّران، «تاریخ» که این اعترافات دیرهنگام شاه را ثبت خواهد کرد، آنها را دلیل دیگری بر وابسته بودن و عدم استقلال او ـ دست کم تا آغاز دهه ۱۹۷۰ ـ بشمار خواهدآورد. شاه که سلطنت و هم حکومت می کرد باید فردی مستقل بود و بر پایه منافع کشور و خواست ملت عمل می کرد و بر سر این دو اصل معامله نمی کرد و آنها را وجه المصالحه «ماندن خود» قرار نمی داد. مقامی که «آریامهر» خطاب می شد نباید از بیگانه حرف شنوی می داشت و ....

۱۳۵۷ ش - کشتار مردم تهران به دستور "بختیار" در آخرین روزهای عمر رژیم پهلوی

در این روز، در تظاهرات و برخوردهای خونین در سراسر کشور، ده‏ها تن شهید یا مجروح شدند. مردم تهران نیز در حالی که برای پیوستن به روحانیون متحصن در مسجد دانشگاه تهران به سمت دانشگاه در حرکت بودند، از طبقات بالای ساختمان ژاندارمری مورد هجوم نیروهای انتظامی قرار گرفته و چهره شهر تهران به صورت یک شهر جنگ زده درآمد. این حرکت، انعکاس جهانی یافت و برخی از خبرگزاری‏ها، آن را مشابه کشتار هفدهم شهریور دانستند. نکته قابل توجه در این روز، همیاری مردم بود چرا که تنها یک ساعت پس از آغاز کشتار، راهروهای بیمارستان‏ها، مملو از لوازم بیمارستانی اهدایی از سوی مردم گردید.

۱۹۸۶ - انفجار شاتل فضایی «چالنجر» و مرگ هفت فضانورد آمریکایی

انفجار «چالنجر» ـ شاتل فضایی آمریکا با هفت سرنشین از جمله یک بانوی آموگار، یک دقیقه و ۱۳ ثانیه پس از بلندشدن از زمین و مرگ همه سرنشینان آن که مستقیما از شبکه های تلویزیونی پخش شد ۲۸ ژانویه سال ۱۹۸۶در آسمان پایگاه کیپ کاناورال در جنوب ایالت فلوریدا روی داد. انفجار، ۷۳ ثانیه پس از جدا شدن موشک حامل شاتل از سکوی پرتاب و به سبب نقص فنی مفصل بوستر آن و انحراف موشک از مسیر تعیین شده رخ داد. دوربین های شبکه های تلویزیونی هنوز جریان پرتاب را دنبال می کردند که موشک از مسیر تعیین شده اش منحرف شد. پخش مستقیم این برنامه عمدتا به خاطر سفر بانو Christa McAuliiffe آموزگار مدرسه بود. هدف از سفر او با شاتل این بود که بعدا دیده های خودرا برای دانش آموزان بازگو کند. این دهمین سفر چالنجر به فضا بود که به عنوان دومین شاتل فضایی آمریکا از چهارم اپریل ۱۹۸۳ بکار گرفته شده بود. نخستین شاتل، کلمبیا نام داشت. پس از این انفجار مرگ آور، تا ۳۲ ماه برنامه های شاتل متوقف شد. ریگن رئیس جمهور وقت آمریکا پس از آگاه شدن از این رویداد،کمیسیون ویژه ای را مامور رسیدگی به آن کرد. میلیونها آمریکایی در مانیتور تلویزیون های خود چگونگی بالارفتن شاتل و انفجار آن را که به صورت زنده پخش می شد مشاهده کرده بودند. قطعات چالنجر به اقانوس اطلس افتاده بود که گارد ساحلی آمریکا آنها را جمع آوری کرد.

انتهای پیام/