به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، بومی‌گزینی یکی از روش‌های پذیرش دانشجوست که بر اساس آن پذیرش دانشجو در ۶۰ درصد رشته‌های پرطرفدار و ۸۰ درصد رشته‌های کم طرفدار بر اساس «بومی بودن» انجام می‌شود. بومی شامل استانی، ناحیه‌ای و قطبی است.
پیشینه تصویب بومی‌گزینی دانشجو به ۳۰ سال پیش برمی‌گردد. هدف از این طرح کاهش مشکلات اقامتی و معیشتی دانشجویان مانند کمبود خوابگاه، مشکلات ناشی از نبود خانواده و مشکلات اقتصادی بود. البته ضوابط بومی‌گزینی خردادماه ۸۷ از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد. بر این اساس سازمان سنجش با همکاری وزارتخانه‌های علوم و بهداشت موظف است که حداقل ۶۵ درصد از حجم پذیرش دانشجو در دوره‌های روزانه را به صورت بومی استانی انجام دهد.
دانشگاه آزاد هم موظف است که حداقل ۷۰ درصد از حجم پذیرش دانشجو در همه رشته‌ها (پزشکی و غیرپزشکی) را به صورت بومی انجام دهد. اجرای این مصوبه نه تنها تغییرات زیادی در توزیع داوطلبان ایجاد کرد، بلکه سبب اعتراض داوطلبان شهرستانی که فقط دانشگاه‌های تراز اول را انتخاب کرده بودند، شد. در نتیجه اعتراضات داوطلبان، اجرای مصوبه متوقف و قرار شد رشته‌های پرطرفدار ۶۰ درصد و کم طرفدار ۸۰ درصد بومی شوند.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اخیرا در گزارشی، ابعاد آموزشی، اقتصادی و اجتماعی بومی‌گزینی را بررسی کرده است. در این گزارش آمده است که بومی‌گزینی امتیازی برای محرومان، داوطلبان شهرستان و مناطق کمتر برخوردار نیست، بلکه در مقابل امتیازی برای داوطلبان بومی مناطق برخوردارتر کشور مانند تهران و سایر کلان شهرهاست.
بررسی‌های نشان می‌دهد که بومی‌گزینی با سهمیه‌های مناطق تداخل داشته و سبب توزیع ناعادلانه و ناهمگون دانشجو در کشور شده است. به طوری که این وضعیت به زیان مناطق کم‌برخوردار بود.
منصور غلامی وزیر سابق علوم در اظهار نظری در مورد بومی‌گزینی تصریح کرد که انتخاب دانشجویان به صورت بومی سبب می‌شود که تعداد بیشتری از دانشجویان داوطلب منطقه در دانشگاه‌های همانجا بمانند. همچنین کاهش مبادلات فرهنگی یکی از انتقادات واردشده به طرح بومی‌گزینی است؛ زیرا با عدم‌اجرای این طرح دانشجویان در عین حال می‌توانند در شهرهای دیگر دوستان و فضای جدید تجربه کنند. شاید اگر دانشجو به شهر دیگری برود، بتواند از گروه آموزشی بهتری برای تحصیل استفاده کند، اما با طرح فعلی بومی‌گزینی این شانس از او گرفته می‌شود.
عبدالرضا باقری، قائم‌مقام وزیر علوم سابق هم معتقد بود که «بومی‌گزینی سیاست موفقی نبوده و دارای اشکالاتی است؛ به‌عنوان مثال در یک دانشگاه که همه بومی هستند، بعضا شاهد مسائل قومی هستیم، همچنین شانس قبولی داوطلبان کنکور در دیگر استان‌ها کم بوده که به ضرر داوطلبان است. البته بومی‌گزینی پیامدهای زیاد دیگری نیز داشته که همه آنها را به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی منعکس کردیم و امیدواریم این مصوبه با نظر شورا اصلاح شود.»
پذیرش استانی در ۵۰ درصد دوره روزانه، ۸۰ درصد پیام‌نور و ۷۰ درصد غیرانتفاعی
بر اساس آمارها، حدود ۵۰ درصد قبولی‌های دوره روزانه، ۸۰ درصد قبولی‌های دانشگاه پیام‌نور و ۷۰ درصد قبولی‌های دانشگاه غیرانتفاعی به صورت استانی انجام می‌شود. به عبارتی، فقط ۱۸ درصد قبول‌شدگان به صورت کشوری پذیرفته می‌شود. این وضعیت در مورد استان‌های مرزی بسیار گسترده‌تر است؛ برای مثال ۸۹.۲ از قبول‌شدگان در سیستان و بلوچستان و ۶۴.۳ درصد از قبولی‌های آذربایجان شرقی به صورت استانی پذیرفته شده‌اند.
همچنین آمارها نشان می‌دهد که منطقه سه با داشتن بیشترین تعداد داوطلب (۳۸ درصد از داوطلبان) فقط حدود ۲۵ درصد از کل قبولی‌های دوره روزانه را داراست و تنها ۵.۶۵ درصد از داوطلبان منطقه سه در دوره روزانه با آزمون پذیرفته شده‌اند (از هر ۱۰۰ نفر حدود ۶ نفر)، این در حالی است که منطقه یک با دارا بودن کمترین تعداد داوطلب (۱۸ درصد) که به میزان نصف تعداد داوطلبان منطقه سه است؛ ۲۰ درصد از کل قبولی‌های روزانه با آزمون را داشته و ۹.۵۵ درصد از داوطلبان این منطقه در دوره‌های روزانه با آزمون پذیرفته شده‌اند (از هر ۱۰۰ نفر حدود ۱۰ نفر). بنابراین شانس قبولی منطقه یک حدود ۲ برابر منطقه سه در دوره روزانه با آزمون بوده است.
به بیان دیگر، داوطلبان مناطق محروم و کمتر برخوردار اغلب در همان منطقه محروم پذیرفته شده‌اند و پذیرش در دانشگاه‌های شهرهای بزرگ مانند تهران محروم مانده‌اند. این موضوع، سبب تشدید محرومیت این داوطلبان در بهره‌مندی از امکانات آموزشی و دانشگاه‌های تراز اول کشور می‌شود. در آینده هم باعث از دست رفتن فرصت‌های شغلی برای آنها خواهد شد.
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است که بومی‌گزینی در پذیرش دانشجو مغایر با عدالت آموزشی است؛ چرا که اصل سوم قانون اساسی، دولت جمهوری اسلامی ایران را موظف به تعمیم و تسهیل آموزش عالی و رفع تبعیض ناروا برای همه مردم کرده است. در حالی که بومی‌گزینی مانع استفاده دانشجویان مناطق محروم از امکانات دانشگاه‌های تراز اول کشور می‌شود.
طرح بومی‌گزینی چه تبعاتی داشته است؟
بررسی طرح بومی‌گزینی نشان می‌دهد که این طرح نتوانسته به برخی از اهداف خود برسد. برای مثال اغلب دانشگاه‌ها در نظرسنجی‌ها اظهار کرده‌اند که بومی‌گزینی نتوانسته تقاضا برای امکانات رفاهی مانند خوابگاه را از بین ببرد چون دانشگاه مجبور است به دانشجویان پذیرفته شده از یک استان، ناحیه یا بوم هم خدمات رفاهی و خوابگاهی ارائه دهد.
به عقیده بسیار از کارشناسان و مسئولان آموزشی دانشگاه‌ها، بومی‌گزینی با از بین بردن فضای رقابتی در دانشگاه‌ها سبب کاهش کیفیت آموزشی شده است. تحقیقی که در این زمینه منتشر شده، نشان می‌دهد که ۶۱.۵ درصد از معاونین آموزشی دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم با بومی‌گزینی مخالف بوده‌اند. به عقیده این افراد بومی‌گزینی رقابت را از بین می‌برد، به این معنا که رقابت در پذیرش دانشگاه به دلیل وجود سهمیه بومی و رقابت در کلاس درس به علت همسطح شدن دانشجویان، کاهش میابد.
تضعیف انسجام ملی و افزایش قومیت‌گرایی، تضعیف امنیت ملی، ممانعت از هم‌افزایی فرهنگی بین اقوام مختلف کشور، تشدید نابرابری‌ها و کاهش تحرک اجتماعی، تشدید نابرابری‌های آموزشی و تضعیف زبان مشترک ایرانیان یعنی زبان فارسی از جمله دیگر تبعات طرح بومی‌گزینی شناخته می‌شود.
انتهای پیام/
نظر شما