به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از همدان، غلامرضا ابراهیم‌زاده، استاد دانشگاه و روانشناس، در گفت‌وگو اختصاصی با ایسکانیوز، با اشاره به پیامدهای روانی حضور بی‌رویه در فضای مجازی، اظهار کرد: شبکه‌های اجتماعی اگرچه می‌توانند بستر مناسبی برای بیان احساسات، خلاقیت و ارتباطات انسانی باشند، اما استفاده افراطی و ناآگاهانه از آن‌ها تهدیدی جدی برای سلامت روان به شمار می‌رود.

این روانشناس بالینی، شایع‌ترین اختلالات مرتبط با استفاده ناسالم از شبکه‌های اجتماعی را چنین برشمرد:

افسردگی و اضطراب: مقایسه زندگی خود با تصاویر و پست‌های غیرواقعی دیگران، به احساس ناکافی بودن و نارضایتی دامن می‌زند. افراد اغلب بهترین لحظات زندگی‌شان را به اشتراک می‌گذارند و این باعث القای تصویری غیرواقعی از خوشبختی می‌شود.

اختلال خواب: استفاده از گوشی تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی در ساعات پایانی شب، چرخه خواب طبیعی را مختل می‌کند. نور آبی صفحه نمایش‌ها تولید ملاتونین را کاهش داده و منجر به بی‌خوابی، کاهش تمرکز و حتی مشکلات جسمی می‌شود.

انزوای اجتماعی: اتکای بیش از حد به ارتباطات مجازی، موجب کاهش روابط چهره به چهره و تعمیق احساس تنهایی در افراد می‌شود.

اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی: طراحی جذاب و الگوریتم‌های پاداش‌دهی در پلتفرم‌ها، باعث استفاده مکرر و بی‌وقفه می‌شود. این اعتیاد رفتاری می‌تواند بهره‌وری را کاهش داده و زمینه‌ساز نارضایتی روانی شود.

کاهش اعتماد به نفس: تماشای زندگی‌های به ظاهر کامل دیگران در فضای مجازی، حس ناکارآمدی را در فرد تقویت کرده و اعتما به نفس کاربران را خدشه‌دار می‌کند.

ترس از دست دادن (FOMO): نگرانی دائمی از عقب‌ماندن از اخبار یا وقایع مهم، منجر به استرس مزمن و وابستگی بیمارگونه به حضور دائم در فضای آنلاین می‌شود.

اختلالات بدشکلی بدن: استانداردهای زیبایی غیرواقعی در شبکه‌های اجتماعی، ذهنیت منفی نسبت به ظاهر را در افراد شکل می‌دهد و باعث نگرانی بیش از حد درباره بدن و چهره می‌شود.

ابراهیم‌زاده با اشاره به ماهیت روان‌شناختی مقایسه‌های اجتماعی، بیان کرد: تمایل به مقایسه خود با دیگران، رفتاری ذاتی در انسان است. شبکه‌های اجتماعی این رفتار را تشدید می‌کنند؛ چرا که افراد بهترین نسخه از زندگی‌شان را به نمایش می‌گذارند و کاربران ناخودآگاه خود را با آنچه می‌بینند، می‌سنجند.

به گفته وی، این مقایسه‌ها معمولاً به نتایجی از جمله کاهش اعتماد به نفس، افزایش اضطراب، احساس ناکامی، تضعیف تمرکز بر اهداف شخصی و ایجاد حسادت یا رقابت ناسالم منجر می‌شود.

این استاد دانشگاه همچنین به تأثیرات مثبت و سازنده شبکه‌های اجتماعی اشاره و تأکید کرد: در صورتی که استفاده از شبکه‌های اجتماعی به صورت متعادل و هدفمند باشد، می‌تواند منبعی برای رشد، آگاهی و ارتباط مثبت باشد.

از جمله آثار مفید شبکه‌های اجتماعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تقویت حس تعلق و حمایت اجتماعی؛ به ویژه برای افرادی که در محیط اطراف خود احساس انزوا دارند.

دسترسی به محتوای آموزشی و روانشناختی در زمینه سلامت روان، خودمراقبتی، تکنیک‌های کاهش استرس و مدیریت هیجانات.

بیان احساسات و خلاقیت از طریق تولید محتواهای هنری یا شخصی که می‌تواند در کاهش اضطراب مؤثر باشد.

دریافت انگیزه و الهام از طریق دنبال‌کردن صفحات الهام‌بخش و محتوای مثبت.

در ادامه ابراهیم‌زاده برای کاهش آسیب‌ها و استفاده آگاهانه از شبکه‌های اجتماعی توصیه‌هایی را مطرح کرد:

زمان مشخصی برای استفاده روزانه تعیین کنید؛ مثلاً یک تا دو ساعت در روز.

صفحات مفید، الهام‌بخش و واقعی را دنبال کنید و از محتوای مقایسه‌ای و منفی دوری کنید.

یک روز در هفته را به "دیجیتال‌سم‌زدایی" اختصاص دهید.

هنگام استفاده، حالات روحی خود را ارزیابی کنید و در صورت تجربه اضطراب، فعالیت را متوقف کنید.

ارتباط حضوری با خانواده و دوستان را تقویت کرده و به آن اولویت دهید.

یاد بگیرید محتوای غیرواقعی یا اغراق‌شده (مانند تصاویر فیلترشده) را تشخیص دهید.

سرگرمی‌های جایگزین مانند مطالعه، ورزش یا مدیتیشن را در برنامه روزانه خود بگنجانید.

این روانشناس با تأکید بر خودآگاهی در استفاده از دنیای دیجیتال افزود: شما باید صاحب گوشی باشید، نه برده‌ی آن. هر بار که آنلاین می‌شوید، از خود بپرسید: این محتوا چه تأثیری بر روحیه من دارد؟ آیا من را از خودم دور می‌کند یا به خودم نزدیک‌تر؟

وی در پایان خاطرنشان کرد: دنیای واقعی، جایی است که باتری تمام می‌شود، اما زندگی آغاز می‌گردد. تعادل و آگاهی در استفاده از فضای مجازی، کلید حفظ سلامت روان در دنیای امروز است.

خبرنگار: مبینا شریفی

انتهای پیام/