به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، نشست سالانه بریکس امسال به میزبانی برزیل در ریودوژانیرو در شرایطی برگزار شد که این بلوک کشورهای در حال توسعه با گسترش سریع عضویت، تحولات ژئوپلیتیکی، تهدیدات تجاری، و چالش‌های زیست‌محیطی مواجه هستند.

بریکس ابتدا توسط برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تأسیس و در طول سال‌های گذشته گسترش یافت و اندونزی، ایران، مصر، اتیوپی و امارات متحده عربی را نیز شامل شد.

گفتنی است این بلوک علاوه بر اعضای جدید، 10 کشور شریک استراتژیک دارد، دسته‌ای که در اجلاس سال گذشته ایجاد شد و شامل بلاروس، کوبا و ویتنام می‌شود. بر اساس ‌تحلیل آسوشیتدپرس این گسترش سریع باعث شد برزیل مسائل نهادی را در دستور کار قرار دهد تا اعضای جدید را بهتر ادغام و انسجام داخلی را تقویت کند.

علاوه بر این عضو بریکس می‌گویند که تقریبا نیمی از جمعیت جهان، ۳۶ درصد از مساحت زمین و یک چهارم از تولید اقتصادی جهان را تشکیل می‌دهند. همچنین این بلوک خود را به عنوان مجمعی برای همکاری بین کشورهای جنوب جهان و وزنه تعادلی در برابر گروه هفت متشکل از قدرت‌های اقتصادی پیشرو غربی می‌بیند.

در خصوص نشست 2025 بریکس باید گفت با غیبت دو رهبر مهم و بنیان‌گذار گروه همراه بود: ولادیمیر پوتین-رئیس‌جمهور روسیه- به‌دلیل حکم بازداشت صادرشده از سوی دیوان کیفری بین‌المللی و شی جین‌پینگ -رئیس‌جمهور چین –که برای اولین‌بار در ۱۲ سال گذشته در این اجلاس غایب بود و لی کیانگ -نخست‌وزیر چین - به‌جای او حضور یافت. همچنین هیئت روسیه به ریاست نخست وزیر این کشور سرگئی لاوروف در نشست حاضر شد.

دستور کار بریکس 2025

دستور کار اصلی نشست برزیل با شعار «تقویت همکاری کشورهای جنوب جهان برای حکمرانی فراگیرتر و پایدارتر» طراحی شد و شش محور اصلی نشست عبارت بودند از: بهداشت جهانی، تجارت و سرمایه‌گذاری، مقابله با تغییرات اقلیمی، هوش مصنوعی، اصلاح ساختارهای حکمرانی بین‌المللی، و موضوع صلح و امنیت.

روز نخست اجلاس به گفت‌وگو پیرامون اصلاح حکمرانی جهانی اختصاص داشت، جایی که اعضا خواستار بازنگری در ساختار شورای امنیت سازمان ملل، پایان سلطه دلار در نظام مالی بین‌المللی، و افزایش نقش کشورهای در حال توسعه در تصمیم‌گیری‌های جهانی شدند.

همچنین وزرای دارایی گروه بریکس روز شنبه خواستار اصلاحات در صندوق بین‌المللی پول، از جمله توزیع جدید حق رأی و پایان دادن به سنت مدیریت اروپایی در راس آن شدند.

این اولین باری است که کشورهای بریکس در مورد اصلاحات پیشنهادی، موضعی واحد اتخاذ کرده‌اند. آنها موافقت کردند که از پیشنهاد مشترک در جلسه بررسی صندوق بین‌المللی پول که در ماه دسامبر برگزار می‌شود، حمایت کنند. در این جلسه، تغییرات در سیستم سهمیه‌بندی که میزان مشارکت‌ها و حق رأی را تعریف می‌کند، مورد بحث قرار خواهد گرفت.

همچنین وزاری عضو اوپک پس از جلسات خود در ریودوژانیرو در بیانیه‌ای نوشتند: «تغییر سهمیه‌ها باید منعکس‌کننده جایگاه نسبی اعضا در اقتصاد جهانی باشد، ضمن اینکه از سهم سهمیه فقیرترین اعضا نیز محافظت شود». آنها افزودند که فرمول جدید باید سهمیه کشورهای در حال توسعه را افزایش دهد.

یک مقام برزیلی که مذاکرات را دنبال می‌کرد، گفت وزرای کشورهای عضو بریکس خواستار فرمول جدیدی شدند که بر اساس تولید اقتصادی و قدرت خرید سنجیده شود و ارزش نسبی ارزها را در نظر بگیرد، که باید نماینده بهتری برای کشورهای کم‌درآمد باشد.

همچنین لولا-رئیس جمهور برزیل- که میزبان این اجلاس بود، از تصمیم ناتو برای افزایش هزینه‌های نظامی به میزان ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی سالانه تا سال ۲۰۳۵ انتقاد کرد. این نظر بعدا در بیانیه این گروه نیز تکرار شد. لولا در افتتاحیه این اجلاس گفت: «سرمایه‌گذاری در جنگ همیشه آسان‌تر از صلح است».

در بیانیه نهایی، کشورها بدون اشاره مستقیم به آمریکا یا اسرائیل، از اقدامات یک‌جانبه، اعمال تعرفه‌های سنگین و حملات نظامی علیه برخی اعضای بریکس ابراز نگرانی کردند و حملات اسرائیل در منطقه و تداوم اشغالگری مورد انتقاد قرار گرفت.

علاوه بر این در بیانیه مشترکی که از افتتاحیه اجلاس بریکس در ریودوژانیرو که عصر یکشنبه منتشر شد، این گروه ضمن ادامه انتقادهای ضمنی خود از سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ، هشدار داد که افزایش تعرفه‌ها تجارت جهانی را تهدید می‌کند.

چند ساعت بعد، ترامپ هشدار داد که کشورهایی را که به دنبال پیوستن به این گروه هستند، مجازات خواهد کرد. ترامپ در پستی نوشت: «هر کشوری که خود را با سیاست‌های ضد آمریکایی کشورهای عضو بریکس همسو کند، مشمول 10 درصد تعرفه اضافی خواهد شد. هیچ استثنایی برای این سیاست وجود نخواهد داشت».

برخی صاحب نظران معتقدند برزیل به‌عنوان میزبان تلاش کرد با جهت‌دهی به بحث‌ها به‌سمت موضوعات کم‌تنش‌تر، از تمرکز بیش از حد بر اختلافات سیاسی جلوگیری کند. گارسیا -استاد دانشگاه فدرال رورال ریودوژانیرو- در تحلیل فضای نشست اظهار داشت که بازگشت دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا و تهدیدات او علیه کشورهای بریکس، انگیزه کشورهای عضو برای همکاری در حوزه‌هایی مانند سلامت، اقلیم و فناوری را تقویت کرده است.

علاوه بر موضوعات گفته شده از دیگر محورهای مهم نشست، بحث درباره انرژی و تغییرات اقلیمی بود. با وجود انتقادات از بی‌توجهی غرب به مسئولیت‌های اقلیمی خود، بیانیه مشترک بریکس بر نقش حیاتی سوخت‌های فسیلی برای کشورهای در حال توسعه تأکید کرد.

رهبران گروه کشورهای در حال توسعه بریکس در آخرین روز اجلاس خود، برای رسیدگی به چالش‌های مشترک تغییرات اقلیمی آماده شدند و از کشورهای ثروتمند خواستند که بودجه کاهش جهانی انتشار گازهای گلخانه‌ای را تأمین کنند

لولا در حالی که خود را برای میزبانی اجلاس اقلیمی سازمان ملل متحد در ماه نوامبر آماده می‌کند، در این نشست بر اهمیت کشورهای جنوب جهان در مقابله با گرمایش جهانی تأکید کرده است. با این حال بیانیه مشترکی از رهبران کشورهای عضو بریکس که روز یکشنبه منتشر شد، استدلال می‌کند که سوخت‌های فسیلی همچنان نقش مهمی در ترکیب انرژی جهانی، به ویژه در اقتصادهای در حال توسعه، ایفا خواهند کرد.

مواضع ایران در بریکس:

در این اجلاس عباس عراقچی -وزیر امور خارجه ایران- به نمایندگی از ایران حضور یافت. لازم به یادآوری است که ایران در سال ۲۰۲۳ به عنوان عضو کامل به بریکس پیوست.

در خصوص مسائل مربوط به ایران بلوک کشورهای در حال توسعه بریکس روز یکشنبه افزایش تعرفه‌ها و حملات علیه ایران را محکوم کرد، اما از نام بردن از دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، خودداری کردند.

در بیانیه این گروه، حملات به ایران بدون اشاره به آمریکا یا اسرائیل، دو کشوری که این حملات را انجام داده‌اند، مورد انتقاد قرار گرفته است.

همچنین عراقچی در سخنرانی خود به رهبران گفت که از هر عضو سازمان ملل خواسته است تا اسرائیل را به شدت محکوم کنند. او افزود که اسرائیل و ایالات متحده باید در قبال نقض حقوق بشر پاسخگو باشند. وزیر امور خارجه ایران گفت که پیامدهای جنگ «محدود» به یک کشور نخواهد بود و تأکید کرد: «کل منطقه و فراتر از آن آسیب خواهد دید».

همچنین رهبران کشورهای عضو بریکس «نگرانی عمیق» خود را از وضعیت انسانی در غزه ابراز کردند و خواستار آزادی همه گروگان‌ها، بازگشت به میز مذاکره و تأکید مجدد بر تعهد خود به راه‌حل دو کشور شدند.

اما بعدا، عراقچی در بیانیه‌ای جداگانه در اپلیکیشن پیام‌رسان تلگرام گفت که دولت او در یادداشتی، ملاحظات خود را در مورد راه‌حل دو کشور ابراز کرده و گفته است که این راه‌حل «همانطور که در گذشته جواب نداده است» جواب نخواهد داد.

همچنین در تلگرام، وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه دیگری از آمریکا و اسرائیل نام برد و «حملات نظامی بی‌دلیل» علیه ایران را محکوم کرد.

گفتنی است در حاشیه نشست، دیدارهای دوجانبه‌ای میان وزرای خارجه کشورها برگزار شد. از جمله اینکه سرگئی لاوروف-وزیر امور خارجه روسیه- با عباس عراقچی دیدار کرد و اعلام آمادگی روسیه برای میانجی‌گری در مسائل مربوط به پرونده هسته‌ای ایران را مطرح ساخت.

لاوروف در این بیانیه تأکید کرد که همه مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران باید از طریق دیپلماسی حل و فصل شود.در این بیانیه آمده است: «مسکو آمادگی خود را برای ارائه کمک در یافتن راه‌حل‌های قابل قبول برای طرفین، از جمله ابتکارات مربوطه که قبلا توسط رئیس جمهور روسیه مطرح شده بود، ابراز کرد».

خبرنگار: ماری ملکی

انتهای پیام/