به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز، این روزها حسن روحانی، پس از دورهای سکوت و طی طریق افتان و خیزان در پهنه سیاست کشور، در فرصت فراهم شده پس از جنگ ۱۲ روزه هرازگاهی با تکرار مواضعش درباره برجام، حدود و ثغور فعالیت نظامیان، روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران اظهاراتی را مطرح میکند که بلافاصله منجر به برانگیختن موجی از واکنشها در رسانهها میشود.
بیشتر بخوانید؛
هدف آمریکا از بین بردن ایران قوی است نه جمهوری اسلامی/ ایران با فشار به میز مذاکره بازنگشت و آتشبس را به اسرائیل تحمیل کرد
وی در جدیدترین سخنان در جمع مشاورانش، خطاب به منتقدان برجام گفته است: «شما که میگویید برجام خیلی بد بوده؛ شما که میگویید کارهای قبل خیلی خوب بوده، خب شما ۶ تا قطعنامه گرفتید میگویید خوب بوده حالا برمیگردیم به همان، ما برمیگردیم به قبل از سال ۹۴. شما که میگویید اصلاً کل قطعنامهها اصلا ارزش ندارد، کاغذپاره است. شما چه میگویید؟ شما که قطعنامه را کاغذپاره میدانید، شما که کل برجام را بد میدانید، شما دیگر ساکت باشید.»
رئیس دولت یازدهم و دوازدهم همچنین در انتقاد از شیوه مذاکرت دولت سیزدهم گفته است: «اگر در سال ۱۴۰۰ یک عدهای مانع نمیشدند، و ما در دوره بایدن به برجام برمیگشتیم، که همه چیز هم آماده بود، همه توافقات هم شده بود، امروز نه تنها چیزی به نام اسنپبک نداشتیم بلکه در این مدت حدود ۵۰۰ میلیارد هم ضرر نمیکردیم. در این ۴ سال مستقیم و غیرمستقیم ۵۰۰ میلیارد ضرر کردیم.»
همانطور که پیشبینی میشد این اظهارات روحانی با واکنشهای متعددی روبرو شد. روزنامه کیهان در نقد آن نوشت: «آقای روحانی به جای تظاهر به زرنگی و فرار به جلو، باید پاسخ داد که چرا افتضاح پذیرش مکانیسم ماشه را که در قراردادها و توافقات بینالمللی بیسابقه است، پذیرفت؟ از سر شیدایی توافق به هر قیمت و غفلت، یا دانسته و به قصد خیانت به ملت ایران؟»
این روزنامه همچنین در پاسخ به اتهامات رئیسجمهور دولت اعتدال به دولت سیزدهم نوشت: «سال ۱۴۰۰ هیچ امکانی برای احیای برجام وجود نداشت چرا که دولت بایدن، اقدام ترامپ در خروج از برجام را ابزار گروکشی بیشتر برای مطالبه امتیازات افزونتر قرار داده بود و به جای عذرخواهی از عهدشکنی دولت آمریکا یا تعهد به ارائه تضمینهای معتبر و عدم تکرار عهدشکنی برجام، امتیازات جدیدی طلب میکرد.»
اما در میان واکنش های منتقدان روحانی، یادداشت مهدی فضائلی بیش از همه توجهها را به خود جلب کرده است. عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبری در صفحه شخصی خود با اشاره به راهحلهای روحانی برای حل چالشهای روابط ایران و غرب نوشته است: «این روزها وقتی تجویزات و راهحلهای برخی بیانیهها را میبینم یا در برخی اظهارات از کسانی میشنوم که ناکارآمدترین دولتها را بهنام خود ثبت کردهاند، شگفتزده میشوم. اگرچه هنوز جای خوشحالی دارد که نویسندگان و گویندگان داخلی صراحتا تجاوز آمریکا و رژیم صهیونیستی را محکوم کردهاند ولی جای تعجب است که چگونه روح حاکم بر راهحلهای پیشنهادی آنها، همان بوی آزاردهنده ذلت و حقارت را میدهد و گاهی بوی تعفن خودمقصرپنداری را؟!»
روحانی همچنین ۹ شهریورماه در جمع مشاوران خود گفته بود: «روابط را با اروپا، همسایگان و شرق و غرب، حتی تنش با آمریکا را اگر میتوانیم کاهش دهیم، اگر به نفع منافع ماست، چه اشکالی دارد؟ نه اشکال ندارد که بر ما لازم و واجب است.» وی در این دیدار به درگیریهای نظامی اخیر میان جمهوری اسلامی و اسرائیل نیز اشاره کرده و گفته بود: «حساب اسرائیل جداست و اگر آمریکا نخواهد، عملا چیزی نیست.» علاوه بر این روحانی ۲۳ مرداد نیز در نشستی با مشاوران خود به بررسی شرایط پس از جنگ ۱۲ روزه پرداخته و مذاکره با آمریکا را «لازم و واجب» توصیف کرده بود.
تناقض در موضعگیری ظریف و روحانی درباره اسنپبک
مکانیسم ماشه، واژهای فنی در بطن یکی از مهمترین توافقات بینالمللی تاریخ جمهوری اسلامی ایران است که بسیاری از تحلیلگران آن را یادگار دوران حسن روحانی میدانند. با روی کار آمدن دولت حسن روحانی، ریاست تیم مذاکره کننده ایرانی به محمدجواد ظریف واگذار شد و در نهایت برجام ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ در وین نهایی شد. توافقی که قرار بود در ازای محدودسازی فعالیتهای هستهای ایران، تمام تحریمهای مرتبط با برنامه هستهای را از میان بردارد. اما آنچه بعدها به نقطه مناقشهای بزرگ بدل شد، بندی در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت به نام مکانیسم ماشه بود.
مکانیسم ماشه یکی از ضمائم قطعنامه ۲۲۳۱ بود که بنا به اصرار دولت آمریکا در مذاکرات گنجانده شد. این سازوکار پیشبینی میکرد در صورت «عدم پایبندی اساسی ایران به تعهداتش» هر یک از اعضای مشارکتکننده در برجام میتواند، ظرف مدت ۳۰ روز تحریمهای پیشین شورای امنیت را بازگرداند.
در آن زمان، منتقدان داخلی برجام مکانیسم ماشه را تسلیمنامهای توصیف کردند که حقوق ایران را تضییع میکند. اما تیم مذاکرهکننده دولت یازدهم تأکید داشت که در صورت پایبندی ایران به تعهدات، این مکانیسم هرگز فعال نخواهد شد و صرفا به عنوان اهرمی بازدارنده باقی میماند، امری که گذر زمان خلاف آن را ثابت کرد.
در هفتههای اخیر ظریف در واکنش به بالا گرفتن انتقادات از اسنپبک نوشت: «بنای درگیر شدن با فرافکنی های داخلی را ندارم. آن را به خدا و آینده سپردهام و تمام توانم را همچون گذشته برای پاسداری از منافع ملی در برابر بیگانگان گذاشتهام.» با این حال اظهارات روحانی نشان میدهد که وی نیز به ناچار حاضر به پذیرش این واقعیت است که اسنپبک در دل برجام گنجانده شده است، این در حالی است که ظریف بارها از پذیرش این واقعیت طفره رفته است.
علاوه بر این یکی از نکاتی که در پی اظهارات سریالی حسن روحانی توجه تحلیلگران را به خود جلب کرده است، بزرگنمایی مواضع دیپلماتیک وی در طیفی از جریان رسانهای کشور است که گویا به قصد آدرس دادن به دستگاه دیپلماسی کشور انجام میشود. ضمن محترم دانستن حق آزادی بیان برای تمام افراد حقیقی و حقوقی کشور، پارهای از این مواضع زاویهای ملموس با سیاستهای کلان دستگاه خارجی دارد و رئیسجمهور نیز بارها اعلام کرده است در موضوعاتی از قبیل مذاکره تابع جهتگیری نهادهای بالادستی و در هماهنگی و وفاق با سایر ارکان تصمیمساز است.
در ادامه گفتگوی ایسکانیوز با عباس مقتدایی، نائبرئیس دوم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و امیر حیات مقدم یکی از اعضای این کمیسیون را در تحلیل اظهارات رئیس دولت یازدهم و دوازدهم در زمینه برجام، اسنپبک، مذاکرات مستقیم با اروپا و آمریکا را میخوانید:
مقصر دانستن دولت پیشین در به نتیجه نرسیدن برجام، سادهانگاری روابط بینالملل است
عباس مقتدایی با اشاره به اظهارنظرهای حسن روحانی و امثال وی درباره کوتاهی دولت سیزدهم در زمینه برجام و متعاقبا فعال شدن اسنپ بک و شکلگیری جنگ ۱۲ روزه به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: افرادی که مقصر به نتیجه نرسیدن برجام را جمهوری اسلامی ایران، دولت پیشین یا نهادی ایرانی معرفی میکنند، اظهارنظر دقیق ندارند زیرا طرفهای برجامی ما اعم از اروپا، آمریکا و آژانس بینالمللی انرژی هستهای به مسئولیتها و وظایف خود عمل نکردند.
نائبرئیس دوم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی درباره شگرد طرفهای غربی در گنجاندن اسنپبک در برجام گفت: اروپاییها و آمریکاییها با پافشاری خود اسنپبک را در برجام قرار دادند و به دنبال سوءاستفاده و شیطنت در این زمینه بودند. عواملی که اجازه نداد آنها زودتر از این اقدامات شیطنتآمیز خود را آغاز کنند، اولا توانمندیهای درونی و قدرت مبتنی بر دانش بومی جمهوری اسلامی ایران بود. ثانیا ما توانستهایم در عرصههای مختلف جهانی نقشآفرینی کنیم و این توانمندی در افزایش مولفههای قدرت کشور تاثیرگذار بود.
وی در ادامه افزود: بنابراین اینکه عدهای مدام میگویند اگر ما در گذشته فلان کار را انجام میدادیم یا نمیدادیم، شاهد تهدید اروپا با مکانیزیم ماشه نبودیم، جنگ به راه نمیافتاد و آنها از در دوستی با ما درمیآمدند، ناشی از سادهانگاری روابط بینالملل است.
مقتدایی در ارائه راهکار مطابق با واقع در شرایط کنونی توضیح داد: باید موضع قاطع و منطقی خود را به اروپا نشان دهیم. آنها باید بدانند که حضورشان در آسیا صرفا از این جهت که ایران لنگرگاه امنیت منطقه است، توام با امنیت نسبی شدهاست. اگر این کشورها حرکتهایی انجام دهند که امنیت ایران خدشهدار شود، قطعا در ناامنی گرفتار خواهند شد. این سخنان نه یک تهدید بلکه واقعیت است و اروپا اکنون بیش از هر زمان دیگری باید به آن توجه کند.
اروپا باید ایران «قوی» و «مستقل» را بپذیرد
نائبرئیس دوم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در ادامه افزود: اروپای امروز یک اروپای ضعیف شده است؛ انگلستان و فرانسه امروز با انگلستان قرن هجدهم و نوزدهم متفاوت هستند، بنابراین آنها باید واقعیتهای موجود یعنی ایران «قوی» و ایران «مستقل» را بپذیرند و بدانند ایران به مرحلهای رسیده است که میتواند با امنیت خود سایر کشورها را نیز قوی کند و از رویاها، خیالپردازیها و جاهطلبیها دست بردارند. اروپا امروز اسیر جاهطلبی شده است در حالیکه توان رسیدن به رویاهای خود را ندارد.
مقتدایی در واکنش اظهارات حسن روحانی و مهدی کروبی درباره ضرورت مذاکره مستقیم با آمریکا یا پذیرش تمامی شروط اروپاییها برای پیشگیری از فعالسازی مکانیزم ماشه گفت: این اظهارات مطابق با ظرفیتهای درونی جمهوری اسلامی ایران نیست و این ظرفیتها به قدری قوی است که طرفهای مقابل ما قدرت فعالیت مایشاء را ندارند. کسانی که چنین راه حلهایی ارائه میکنند آیا از ظرفیت درونی جمهوری اسلامی ایران اطلاعی ندارند. این گونه راه حلها مبتنی بر احساسات و شتابزده است و محلی از اعراب در سیاست خارجی ما ندارد.
وی در ادامه تاکید کرد: بنابراین همه طرفها باید واقعیتها را بپذیرند. واقعیتهای امروز این است که ایران کشوری قوی، مستقل و دارای سرمایههای درونی است که میتواند از منافع خود دفاع کند و کشورهای غربی نیز با ایرانی امنیتساز مواجه هستند. اروپاییها اگر این واقعیت ساده را بپذیرند بخش قابل توجهی از مذاکرات ما با آنها پیش خواهد رفت.
اسنپبک بیش از حد بزرگنمایی شده است
امیر حیات مقدم با بیان اینکه اسنپبک بیش از آن چیزی که هست، از سوی برخی جریانهای سیاسی و چهرههای شاخص آن بزرگ شده است، به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: اروپاییها این روزهای در حال اجرای سیاست چماق و هویچ دیکته شده از سوی کاخ سفید هستند. در واقع از سویی صحبت از اهمیت مذاکرات میکنند و از سوی دیگر اقدام به تهدید میکنند! آنها بگویند کدام عرصه مانده که بخواهند آن را تحت تحریم قرار دهند؟ شدیدترین تحریمها اکنون از سوی ایالات متحده در حال عملیاتی شدن است و اروپایی ها نیز با آنها همراه هستند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در واکنش به پارهای اظهارات درباره امکان احیای برجام در دولت پیشین گفت: برجام سالهاست که از بین رفته زیرا آمریکا به عنوان یکی از اعضای آن به طور یکجانبه خارج شد، اروپاییها نیز طی این سالها از برجام و تعهداتشان سراغی نگرفتند؛ هر چند مشکلی برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ وجود ندارد اما اروپاییها بدانند از حیث حقوقی امکان پیگیری امور نیست و اصلا اقدامات آنها ذیل مکانیزم اسنپبک معنایی ندارد.
متهم کردن دولت پیشین در زمینه برجام با هدف موجسازی رسانهای انجام میشود
حیات مقدم در ادامه افزود: بنابراین اظهاراتی از این دست صرفا به قصد ایجاد یک موج رسانهای است. اسنپبک در واقع ترفندی است که اروپاییها وارد برجام کردند تا در چنین روزهایی بتوانند از آن به عنوان یک اهرم فشار استفاده کنند. از آنجائی که تیم مذاکرهکننده ما در ابتدای کار تجربه و تبحر امروز را نداشت و طرف مقابل نیز بسیار حرفهای بود، توانستند این ترفند را به کار گیرد.
وی با اشاره به برخی از نقاط ضعف برجام و تاثیر آن بر شرایط کنونی تصریح کرد: البته مذاکراتی که در آن مقطع تحت عنوان برجام صورت گرفت، مورد تایید نظام بود اما به هر حال این آن تیزهوشی لازم در اعضای مذاکرهکننده وجود نداشت و تمام ابعاد یک موضوع پیچیده حقوقی را ندیدند و کار به جایی رسید که گرفتار آثار این نقطه ضعف شدهایم.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پاسخ نگرانی برخی سیاستمداران مبنی بر تاثیر اسنپ بک بر معیشت مردم نیز تصریح کرد: از حیث اقتصادی و غیره هیچ فضایی برای اقدام ضدایرانی از سوی اروپایی ها وجود ندارد که بخواهند از طریق آن منافع خودشان را تامین و فشار بر کشورمان را افزایش دهند. اسنپبک هیچ تاثیر عملی در افزایش فشار اقتصادی تحریمها ندارد.
حیات مقدم در توضیح برخی مناقشات مبنی بر این که اساسا اسنپبک در برجام وجود نداشت، گفت: این ادعا که این روزها از سوی برخی جریانهای سیاسی و حتی سیاستمداران دست اندرکار در برجام صورت میگیرد، بیپایه و اساس است و چنین اظهاراتی جای تعجب دارد. علاوه بر این بعید میدانم بتوانند ایران را ذیل فصل ۷ ببرند البته وزارت امور خارجه به شدت در حال رایزنی است تا از این تصمیم پیشگیری کند و در نهایت باید دید چه تصمیمی گرفته میشود.
برخی با استفاده از اظهارات روحانی میخواهند به وزارتخارجه فشار وارد کنند
وی در واکنش به اظهارات برخی سیاستمداران پیشین مانند حسن روحانی و مهدی کروبی درباره ضرورت آغاز مذاکرات مستقیم با آمریکا گفت: این افراد در حال حاضر چه سمتی دارند؟ آنها صرفا میتوانند نظرات شخصی خود را به عنوان یک فرد عادی بیان کنند. البته برخی جریان مطبوعاتی به این اظهارات پروبال داده و آن را بزرگنمایی میکنند تا بر تصمیمهای وزارت خارجه تاثیر بگذارند. اما واقعیت این است که هم این افراد و هم سایرین میدانند تصمیم درباره مذاکرات مستقیم با رهبر انقلاب است؛ هر زمان که ایشان صلاح بدانند با هر کشوری مذاکره مستقیم خواهیم داشت.
حیات مقدم درباره برخی ادعای اخیر روحانی مبنی بر این که اگر در سال ۱۴۰۰ به برجام بازمیگشتیم، علاوه بر این که حدود ۵۰۰ میلیارد دلار ضرر نمیکردیم، جنگ ۱۲ روزه نیز شکل نمیگرفت، تصریح کرد: اولا ادعای زیان ۵۰۰ میلیاردی یک ادعای جدلی است و طرف مقابل نیز میتواند رقمی بالاتر از آن را فاکتور کند و بگوید برجام فلان رقم خسارت را به کشور وارد کرد. ثانیا کسی که می گوید اگر فلان کار را انجام میدادیم، جنگ شکل نمیگرفت باید برای ادعای خود دلیل بیاورد.
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در پایان تصریح کرد: جناب آقای روحانی به عنوان یکی از شخصیتهای کشور و کسی که هشت سال رئیسجمهور کشور بود بیش از هر کسی از واقعیتات پشت پرده خبر دارد، حالا به هر دلیلی نظرات متفاوتی دارد. به عنوان یک فرد از این جامعه نیز نمیتوان حق اظهار نظر را از وی سلب کرد اما بیان این نظرات نباید منجر به ایجاد فشار بر دیپلماتهای ما شود. زیرا آنها در هماهنگی کامل با سایر ارکان در حال پیشبرد اهداف و مصالح کشور هستند.
انتهای پیام/
نظر شما