به گزارش گروه فرهنگی ایسکانیوز، امروز ۲ اسفند برابر با ۲۱ فوریه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم. 

بیشتر بخوانید:

۱ اسفند؛ در تاریخ چه گذشت؟

رویداد ها:

۱۵۱۴ - زادروز شاه طهماسب صفوی و نگاهی کوتاه به وضعیت ایران در زمان او

شاه طهماسب یکم، دومین شاه از دودمان صفویان ۲۱ فوریه سال ۱۵۱۴ در نیمه شب به دنیا آمد و به همین سبب بسیاری از مورخان ۲۲ فوریه را زادروز او نوشته اند. وی پس از درگذشت پدرش شاه اسماعیل، در ده سالگی به سلطنت ایران رسید و پنج دهه حکومت کرد. شاه طهماسب خوی سپاهیگری نداشت و در زمان او، ایران مورد تعرض خارجی قرار گرفت، آسیب دید و تضعیف شد. وی در عین حال یک نویسنده بود و تذکره شاه طهماسب ازوست.
    
از رویدادهای عصر شاه طهماسب یکم آمدن آنتونی جنکینسون انگلیسیAnthony Jenkinson از جانب الیزابت اول (۱۵۳۳ – ۱۶۰۳) از راه روسیه به قزوین و ملاقات او با شاه طهماسب در بیستم نوامبر ۱۵۶۲ و دادن نامه و هدایای پادشاه انگلستان است. طبق یادداشت های جنکینسون که در صفحات۹۸ تا ۱۰۰ کتاب «دیدار آنتونی جنکینسون از ایران (پرشیا) Journey Of Anthony Jenkinson Into Persia» تالیف ریچارد هکلویر Richard Hakluyt آمده است، شاه طهماسب به جای بحث سیاسی، از او درباره مذهبش پرسیده بود و پس از آن که شنید که مسلمان نیست بیرونش کرده بود. جنکینسون درباره چگونگی بیرون آمدن خود از کاخ سلطنتی قزوین نوشته است که به سبب خارج از اسلام بودنش، در طول راه بااو یک مامور حرکت می کرد که سطلی در دست داشت و خاک هرجارا که وی پای بر آن می نهاد با بیلچه برمی داشت به سطل می ریخت تا پای کافر زمین را آلوده و نجس نکند و .... جنکینسون نوشته است که هنگام ورود به کاخ و پیش از پیاده شدن از اسب، کفشهای اورا خارج و کفشی شبیه دمپایی برپایش کردند تا باآن کفشها به حضور شاه برسد. جنکینسون به جای واژه پادشاه، عنوان شاه طهماسب را در موارد متعدد «صوفی بزرگ» نوشته است. جنکینسون نوشته است که هدف ماموریت ایران برقرارکردن داد و ستد، استفاده از تسهیلات بازرگانی و گرفتن اجازه رفت و آمد و اقامت برای انگلیسی ها بود، ولی به باور مورخان مقصود اروپاییان از رفت و آمد به دربار ایران این بود که آتش خصومت و جنگ میان ایران و عثمانی را با تحریک هرکدام علیه دیگری روشن نگهدارند تا به این وسیله از جانب قدرت های شرق آسوده خاطر شوند. از زمان الیزابت یکم و پس از شکست اسپانیا در جنگ دریایی با انگلستان در دریای شمال بود که این کشور وارد قدرت های برتر اروپایی شده و سیاست استعمار درپیش گرفته بود و ... و ایران یکی از قربانیان این سیاست بوده است. جنکینسون که نخستین فرستاده یک پادشاه انگلستان به ایران بود قبلا چهاربار به روسیه سفر کرده و با ایوان چهارم (ایوان مخوف) در مسکو ملاقات کرده و میان دو دولت رابطه برقرار کرده بود.

شاه طهماسب یکم که مانند پدرش رئیس مذهبی ایران هم بود ترتیب درستی برای جانشینی خود نداد و ایران از این لحاظ هم، پس از وی به دردسر افتاد. در زمان او بود که جماعت دیگری از روحانیون شیعه جبل عامل لبنان، نجف، کربلا و نیز بحرین به ایران دعوت شدند تا در اینجا اقامت و در مساجد موعظه کنند. شاه اسماعیل صفوی از آغاز قرن شانزدهم میلادی شیعه اثنی عشری را مذهب رسمی ایران اعلام کرده بود. قرنها پیش از او، بوئیان (دیلمیان) که باقی مانده عرب را از ایرانزمین بیرون رانده و بغداد را متصرف شده بودند به حمایت از گسترش ترویج شیعه اثنی عشری (۱۲ امامی) پرداخته بودند تا ایران از این لحاظ نیز ماهیت مستقل داشته باشد. پیش از آنان، مرداویز مازندرانی، یعقوب لیث سیستانی و سامانیان خراسانی زبان پارسی، فرهنگ و رسوم ایرانی را احیاء کرده بودند که با این تلاش ها، ایران در جهان اسلامی دارای یک ماهیت مستقل شده است.
  
 مورخان غرب با تفسیر اقدام بوئیان و صفویه، شیعه اثنی عشری را جدا از ناسیونالیسم ایرانی نمی دانند به همانگونه که در سراسر دوران ساسانیان، آیین زرتشت ستون ناسیونالیسم توفنده ایرانی بود.

۱۹۱۶ - نبرد وردن Verdun، خونین ترین نبرد تاریخ آغاز شد

در جریان جنگ جهانی اول، از چنین روزی نبرد وردن Verdun در منطقه ای به همین نام در شمال شرقی فرانسه آغاز شد و تا ۱۸ دسامبر ۱۹۱۶ ادامه یافت. در این خونین ترین نبرد تاریخ بشر، ۶۸۹ هزار فرانسوی و آلمانی کشته و بیش از ۳۰۰ هزار تن دیگر مجروح شدند (هرماه، ۷۰ هزار کشته). جمع کشته شدگان فرانسوی ۳۶۲ هزار و مجروحان این کشور بیش از ۲۰۰ هزار تن گزارش شده است. منطقه نبرد پوشیده از تپه بود. در این نبرد بیش از ۴۰ میلیون گلوله توپ شلیک شد.

۱۹۳۰ - «پلوتو» یکی دیگر از سیارات منظومه شمسی رصد شد.

۱۹۳۷ - پیمان سعد آباد به تصویب رسید

۲۱ فوریه ۱۹۳۷ (اسفند ۱۳۱۵) پیمان سعد آباد به تصویب رسید و لازم الرعایه شد. این پیمان با نقشه لندن و در پی پدیدار شدن نخستین جرقه های زنده شدن ناسیونالیسم ایرانی و جان گرفتن آن، و با هدف کمرنگ کردن حقوق ایران در قراردادهایی بود که دولت تهران در جریان کوچک شدن قلمرو خود و از دست دادن اراضی و شهرهایش با همسایگان امضا کرده بود.

قرارداد سعدآباد نوعی پیمان عدم تعرّض میان ایران، افغانستان و ترکیه بود. با امضای این قرارداد، خیال انگلستان از تلاش احتمالی ایران به بازگردانیدن دست کم مناطق تاجیک نشین افغانستان به قلمرو وطن آسوده شد. دولت لندن از آغاز سال ۱۹۲۱ و پس از مشاهده بر پای ایستادن دولت بلشویکی روسیه درصدد برآمد که در کشورهای جنوب روسیه، ناسیونالیست ها برسر کار آیند تا از پیشروی کمونیسم به سوی جزیره العرب و هندوستان جلوگیری شود و کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ (فوریه ۱۹۲۱) در همین راستا بود ولی انتظار نداشت که این حرکت به خیزش ناسیونالیسم ایرانی و زمزمه بازگرداندن هرات و ... منجرشود که طرح پیمان سعدآبد را به میان آورد.

۱۹۴۷ - ساخت دوربین عکس فوری (پولاروید)

۲۱ فوریه ۱۹۴۷ در نیویورک اعلام شد که دوربینی ساخته شده است که عکسبرداری با آن نیاز به تاریکخانه ندارد، فیلم آن کاغذ عکس است و پس از برداشتن تصویر چند ثانیه تا یک دقیقه طول می کشد تا محصول کار به دست آید. با اعلام این خبر، دوربین «پولاروید» وارد بازار شد. از دهه آخر قرن بیستم به تدریج دوربین های دیجیتال که نیاز به فیلم و ظهور و ثبوت ندارند و تصاویرشان قابل ادیت کردن و حتی تغییر شکل است جای دوربین های سابق را گرفته اند و چاپ عکس این دوربین ها نیز با پرینتر کامپیوتر صورت می گیرد. ولی فن عکاسی ازجمله مهارت در Shutter Speed (زمان باز بودن دریچه) و F. stop (میزان بازبودن دریچه) و ... تغییر نکرده است.

۱۸۴۲ - چرخ خیاطی اختراع شد

John Greenough آمریکایی مشخصات ماشین دوزندگی (اصطلاحا چرخ خیاطی) را که ساخته بود به عنوان اختراع خود به ثبت داد. پیش از او توماس سینت Th. Saintنگلیسی در سال ۱۷۹۰، برتولمی تیمونیه فرانسوی در ۱۸۳۰و والتر هانت W. Hunt آمریکایی در سال ۱۸۳۲ هرکدام نوعی چرخ خیاطی اختراع کرده بودند. پس از جان گرینو، در سال ۱۸۵۴ ایساک سینگر نوع کاملتر چرخ خیاطی را ساخت که به تدریج تکمیل شده است.

۱۹۶۵ - «حاج مالک الشبّاز و در جامعه آمریکا معروف به ملکم ایکس Malcolm X»، یک رهبر مسلمانان آمریکا در یک جلسه سخنرانی در شهر نیویورک هدف گلوله قرار گرفت و کشته شد. وی که ۴۰ ساله و از مبارزان تامین حقوق مدنی سیاهپوستان بود در عین حال یک ناسیونالیست سیاهپوست بود.

۱۳۰۰ ش - رضاخان سردار سپه وزیر جنگ طی اعلامیه ای خود را مسبب کودتا معرفی کرد و افزود از اقدام خود در پیشگاه عموم شرمنده نیستم.

روز جهانی زبان مادری

روز ۲۱ فوریه از طرف یونسکو به عنوان روز جهانی زبان مادری نامگذاری شده‌است. نامگذاری این روز در کنفرانس عمومی یونسکو در سال ۱۹۹۹ به منظور کمک به تنوع زبانی و فرهنگی انجام شده‌است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز به دلیل اهمیت زیاد آن، سال ۲۰۰۸ را سال جهانی زبان‌ها اعلام کرد.

دلیل نامگذاری روز جهانی زبان مادری از زمانی آغاز شد که در سال ۱۹۵۲ دانشجویان دانشگاههای مختلف شهر داکا پایتخت امروزی کشور بنگلادش که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد و هنوز مستقل نشده بود، از جمله دانشجویان دانشگاه داکا و دانشکده پزشکی آن تلاش جهت ملی کردن زبان بنگالی به عنوان دومین زبان پاکستان (در کنار زبان اردو) تظاهرات مسالمت آمیزی در این شهر براه انداختند. به دنبال این حرکت دانشجویان، پلیس به آنها تیر اندازی کرده عده‌ای از آنها را کشت. بعد از استقلال بنگلادش از پاکستان و به درخواست این کشور، برای اولین بار سازمان یونسکو در ۱۷ نوامبر سال ۱۹۹۹ روز ۲۱ نوامبر (برابر با دوم و گاهی اول اسفند) را روز جهانی زبان مادری نامید و از سال ۲۰۰۰ این روز در بیشتر کشورها گرامی داشته می‌شود و برنامه‌هایی در ارتباط با این روز برگزار می‌گردد.

انتهای پیام/