به گزارش خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز، ماه محرم فصل شروع حماسه‌های عاشورایی است. حماسه‌هایی که هر ماه را محرم، هر سرزمین را کربلا و هر روز را عاشورا می‌کند.
محرم، ماهی پر از دلداگی به سید و سالار شهیدان است که این روز و شب‌ها، عاشقان حسینی آن را در هر کوی و برزنی ابراز می‌کنند.
شور و حال این ماه به گونه‌ای است که بسیاری از عاشقان ثارالله که صدایی برای خواندن و شوری برای نوحه‌سرایی دارند، در مجالس مداحی می‌کنند اما آن دسته‌ای که لحن اعجاب انگیزتری دارند، در خاطر مردم ماندگارتر می‌شوند.
جهانبخش کردی زاده معروف به "بخشو" نوحه‌خوان مشهور و جاودانه بوشهری جزو آن دسته مداحانی است که به واسطه صدای حزین حنجره خود که یادگار ماندگار نوحه‌خوانی و مرثیه‌سرایی جنوب ایران در سوگ سید و سالار شهیدان است، همچنان در خاطره‌ها مانده است.
بخشو در ۱۰ خردادماه سال ۱۳۱۵ شمسی در بوشهر (محلهٔ باغ ملاّ) متولد شد. از او به عنوان «اعجوبهٔ عالم مداحی، نوحه‌خوانی و سینه‌زنی سنتی بوشهر» یاد می‌شود. وی از کودکی همراه پدرش مفتاح کردی‌زاده به مسجد امام‌زاده می‌رفت و به نوحه‌خوانی روان و دلنشین سیدعلی مهیمنیان گوش می‌داد.
جهانبخش از نوجوانی به تشویق سیدعلی مهیمنیان و خانواده‌اش در سال ۱۳۳۰ در محله تنگک رئیسی، به نوحه‌خوانی رو آورد و کم‌کم پایش به مساجد محلات دیگر باز شد و صدایش مورد توجه قرار گرفت. جهانبخش هم دوره سربازی مرحوم محمود اصلاح‌پذیر فرزند غلامرضا اصلاح‌پذیر بود که محمود جهانبخش را به پدرش معرفی کرد بخاطر صدای رسا و آواز دشتی که در دوران سربازی می‌خواند. مهیمنیان که علاوه بر مداحی و نوحه‌سرایی، آهنگسازی نوحه‌های خویش را انجام می‌داد منبع انتقال تجربیات خوب و ارزنده‌ای برای جهانبخش کردی‌زاده شد. در اندک زمانی استعداد ذاتی، صدای بی‌نظیر و مهارت بخشو در این امر باعث شد آوازه او در سراسر شهر بپیچد و با استفاده از راهنمایی‌های استادانی همچون سیدعلی مهیمنیان، غلامرضا اصلاح‌پذیر (مجید اصلاح پذیر آهنگساز و خواننده معروف استان فارس نوه مرحوم اصلاح‌پذیر است) و بویژه محمد شریفیان که از خویشاوندان وی بود، در ردیف بهترین نوحه‌خوان‌های بوشهر قرار گرفت.
نوع حنجرهٔ او به اعتقاد بسیاری از اهل فن از معدود حنجره‌هایی بود که در دنیای موسیقی و خوانندگی وجود داشته و دارد. آوازهٔ اجرای بی‌نظیرش باعث شد تا علاقه‌مندان زیادی از استان‌های خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، کشورهای حوزه خلیج فارس و حتی هنرمندان و موسیقی‌دانان فرانسوی، اروپایی و روسی برای شنیدن صدای جذاب و دلنشین او به بوشهر کشیده شوند. همجنین لوریس چکناواریان موسیقیدان، آهنگساز و رهبر ارکستر ایران و محمدرضا لطفی نوازندهٔ موسیقی اصیل ایرانی به همراه فوزیه مجد مدیر وقت سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران برای صحبت و ضبط صدای جهانبخش کردی‌زاده به دیدار او رفتند.
وی علاوه بر اجرای زیبا و بی‌نقص نوحه‌ها و مرثیه‌های سنتی بوشهر در اجرای شروه، چاوش‌خوانی، مناجات‌خوانی، صبحدم‌خوانی، بیت‌خوانی، جنگ‌نامه‌خوانی، مصیبت‌خوانی و خیام‌خوانی نیز از تبحر خاصی برخوردار بود. از نکات برجستهٔ اجرای کردی‌زاده علاوه بر حجم صدا و زنگ حزین و گیرای نوایش می‌توان به تسلط در اجرای اوج و فرودهای شروه و تحریرهای بی‌نقصش در نوحه و واحدخوانی اشاره کرد.
بخشو صاحب سبکی خاص و صدای استثنایی در عزاداری و سینه‌زنی سنتی بوشهر بود، به طوری که صدای او را در مداحی با قرائت عبدالباسط در قرآن برابر و تاثیرگذار می‌دانند، وی همچنین موجب معرفی این نوع و شیوهٔ عزاداری، در سطح کشور و جهان شد.
مستند اربعین ساخته ناصر تقوایی
بسیاری از ملودی‌ها و سبک نوحه‌های وی، الهام بخش تعدادی از نوحه‌خوانان جنوب کشور و تعدادی از ترانه‌سرایان گشت که تا کنون نیز ادامه داشته‌است. از جمله ترانه معروفی با نام «ممد نبودی ببینی» که بعد از آزادسازی خرمشهر در سال ۱۳۶۱ و به یاد محمد جهان‌آرا، توسط غلامعلی کویتی‌پور خوانده شد. ملودی و سبک این ترانه کاملاً مشابه نوحه «لیلا بگفتا ای شه لب تشنه کامان» از محمد محزون می‌باشد که سال‌ها پیش از ترانه کویتی‌پور، توسط جهانبخش کردی‌زاده خوانده شده بود.
سال ۱۳۴۹، ناصر تقوایی با ساخت مستند «اربعین» به ارائه تصویری شاعرانه از مراسم سوگواری در بوشهر پرداخت و نه تنها نوای دلنشین جهانبخش کردی‌زاده را ماندگار کرد که بخشی از آداب و رسوم مردم بوشهر به هنگام سوگواری و نوحه‌خوانی‌هاشان را به مردم علاقه‌مند شناساند.
نوحه «لیلا بگفتا...» نیز یکی از همین نوحه ها بود. حالا دیگر تنها بوشهری‌ها، جذبه صدای بخشو را نمی‌شناختند و مردم شهرهای دیگر هم دلشان می‌خواست محرم و صفر به بوشهر بیایند، صدای بخشو را بشنوند، بر گرد او حلقه زنند و با ریتم هماهنگ سنج و دمام، به این‌سو و آن سو روند.
سوم خردادماه ۱۳۶۱ خرمشهر، آزاد شد. همزمان با آزادسازی خرمشهر، جواد عزیزی که خود یکی از رزمندگان بود، شعر تازه‌ای در رثای محمد جهان آرا، فرمانده لشکر خرمشهر سرود که بر مرکب نوحه بخشو با مطلع «شاه گفتا ای شه لب تشنه کامان» سوار کرد؛ سرودی که با صدای غلام کویتی‌پور به گوش من و تو رسیداین‌گونه آغاز می‌شد: «ممد نبودی ببینی/ شهر آزاد گشته/ خون یارانت پرثمر گشته...»
کویتی‌پور، از محمد جهان آرا و رشادت‌های او خواند و خیلی زود توانست بر مخاطب خود تاثیر گذارد و احساسات او را برانگیزد. شاید به‌این خاطر بود که سال‌ها پس از او، محمدرضا علیقلی، نوحه ممد نبودی را به قالب ارکسترال درآورد؛ سرودی که این‌بار با صدای مسعود کرامتی شنیده و پخش شد.
«ممد نبودی ببینی» را کویتی‌پور و مسعود کرامتی خواندند و رادیو و تلویزیون بارها و بارها پخش کردند بی آن که به خاستگاه آن اشاره‌ای کنند و مسیری که این ترانه طی کرد، تا از مراسم و تکیه‌های عزاداری در بوشهر به فتح خرمشهر برسد را بازگویند.
بوشهری‌ها نیز در فتح خرمشهر همچون دیگر هم‌وطنان خود نقش آفرینی کردند و در طراحی این تابلو بی بدیل، نقشی شگرف داشتند و نوای ممد نبودی برای بوشهری‌ها که سال‌های سال با ملودی آن برای امام حسین سینه زده و اشک ریخته بودند رنگ و بوی دیگر دارد.
انتهای پیام/
نظر شما