به گزارش گروه علم و فناوری ایسکانیوز؛ جراحی روباتیک که اغلب به عنوان جراحی با کمک روبات شناخته می‌شود، در سال‌های گذشته محبوبیت زیادی پیدا کرده است. این امر مستلزم استفاده از سیستم‌های روباتیک برای کمک به جراحان در بعضی از پروسه‌های جراحی، با دقت بالا و مدیریت بیشتر است. سیستم جراحی روباتیک داوینچی، که توسط شرکت «اینتیوتیو سرجیکال» تکامل یافته است، یکی از نمونه‌های بسیار شناخته شده است. این سیستم به جراحان اجازه می‌دهد تا جراحی‌های کم‌تهاجمی را با برش‌های کوچک انجام دهند و آسیب‌های وارده به بیمار، درد ناشی از جراحی و زمان‌ ریکاوری را کاهش دهند. همچنین، سیستم «هوگو» که توسط «مدترونیک» طراحی شده و روبات جراحی Revo-i (که توسط شرکت mere توسعه یافته) یا شرکت بین‌المللی نوآوری‌های اس‌اس که توسط دکتر سودیر اسریواستاوا تاسیس شده، سیستم‌ها و زیرساخت‌های جراحی روباتیک دیگری هستند که اخیرا توسعه یافته‌اند و به نظر می‌رسد آینده روشنی را پیش رو دارند.

بهینه‌سازی تصویر

یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌های هوش مصنوعی در جراحی روباتیک، توانایی آنها در پردازش و بهبود تصویربرداری در لحظه است. الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند تصاویر را از منابع گوناگون، از جمله MRI، سی‌تی اسکن، و دوربین‌های آندوسکوپی یا لاپاروسکوپی، تجزیه و تحلیل کنند تا جراحان بتوانند یک دید واضح‌تر و کامل‌تری از فیلد جراحی داشته باشند. این تجزیه و تحلیل داده‌ها، امکان مانورهای جراحی دقیق‌تر و منحصر به‌فردی را فراهم می‌کند و خطر عوارض را کاهش می‌دهد.

علاوه بر این، هوش مصنوعی می‌تواند اطلاعات ضروری مانند ساختارهای آناتومیک، رگ‌های خونی و لبه‌های تومور را در معرض دید جراحان قرار دهد. این جنبه واقعیت افزوده (AR) از هوش مصنوعی به تصمیم‌گیری در برخی از مراحل پیچیده کمک می‌کند.

برنامه‌ریزی جراحی و طراحی عمل

هوش مصنوعی می‌تواند هم در برنامه‌ریزی قبل از عمل و هم در حین عمل موثر باشد. جراحان می‌توانند اطلاعات کامل بیمار را با احتساب روش درمانی مورد نظر خود به سیستم‌های هوش مصنوعی وارد کنند. این طرح‌ها می‌تواند شامل عواملی مانند آناتومی، پاتولوژی و روش‌های جراحی متناسب با بیمار باشد که در نهایت نتایج جراحی را بهبود می‌بخشند.

در حین عمل جراحی، هوش مصنوعی می‌تواند حرکات روباتیک را با دقتی میلی‌متری هدایت و اطمینان حاصل کند که ابزارهای جراحی مسیر از پیش برنامه‌ریزی‌شده را دنبال می‌کنند و از ساختارهای حیاتی دوری می‌کنند. این هدایت در حین عمل جراحی، خطر اشتباهات و عوارض انسانی را به ویژه در جراحی‌های پیچیده به حداقل می‌رساند.

علاوه بر این، هوش مصنوعی می‌تواند علائم مهم حیاتی را زیر نظر داشته و فیدبک‌های فوری را به تیم جراحی ارائه دهد. و اگر ناهنجاری‌هایی شناسایی شوند، سیستم به تیم جراحی هشدار می‌دهد و از خطاهای احتمالی جلوگیری یا در تصحیح تصمیم اشتباه در پلن جراحی کمک می‌کند.

با بررسی میلیون‌ها ویدیوی جراحی، هوش مصنوعی این توانایی را دارد که ۱۵ تا ۳۰ ثانیه بعدی یک عمل را پیش‌بینی کند و نظارت بیشتری را در طول جراحی انجام دهد. در آینده، پیش‌بینی روند جراحی می‌تواند به جراحان اجازه دهد تا در صورت لزوم برنامه جراحی خود را تغییر دهند.

تقویت مهارت و آموزش

از سیستم‌های جراحی روباتیک مجهز به هوش مصنوعی می‌توان برای آموزش جراحان و افزایش مهارت‌های آنها استفاده کرد. این سیستم‌ها محیط‌های شبیه‌سازی را فراهم می‌کنند تا در آن جراحان، مشتاقانه بتوانند روش‌ها و استراتژی‌های متعددی را برای اصلاح تکنیک‌های خود ارتقا دهند. الگوریتم‌های هوش مصنوعی فیدبک‌هایی را در مورد عملکرد کلی آنها ارائه می‌کنند و به جراحان کمک می‌کنند تا مهارت‌های خود را در یک محیط بدون خطر توسعه دهند.

آینده هوش مصنوعی در جراحی روباتیک

ادغام هوش مصنوعی در جراحی روباتیک هنوز در مراحل اولیه خود  قرار داشته ولی آینده روشن به نظر می‌رسد. در اینجا به بررسی آینده‌ای که می‌توان متصور شد می‌پردازیم:

روبات‌های خودمختار مبتنی بر هوش مصنوعی: می‌توانیم سیستم‌های جراحی روباتیک مستقلی را متصور بشویم که می‌توانند برخی از عمل‌های جراحی را بدون حضور جراح انجام دهند و به بیماران کمک کنند تا در مواقع اضطراری جان خود را در غیاب جراح نجات دهند.

جراحی روباتیک در اعمال پیچیده جراحی: جراحان با استفاده از سیستم‌های روباتیک جراحی‌های پیچیده‌تر را کم‌تهاجمی‌تر انجام می‌دهند و نتایج بهتری را به ارمغان می‌آورند. جراحان قادرند به لطف دقت بالای بازوهای روباتیک، در کنار تصویربرداری با وضوح بالا، در اطراف ساختارهای آناتومیکی ظریف، طور مؤثرتری حرکت کنند و عوارض جراحی و دستکاری بافتی را به حداقل برسانند و بهبودی سریع‌تری را برای بیماران به ارمغان بیاورند.

کاربردها در جراحی‌های متنوع: هوش مصنوعی می‌تواند سیستم‌های روباتیک را برای طیف وسیع‌تری از  جراحی‌ها ارتقا دهد و با استانداردسازی جراحی کم‌تهاجمی، از آنها برای بسیاری از موقعیت‌های پزشکی استفاده کند. برای مثال، در سپتامبر ۲۰۲۳، دکتر سریواستاوا، یک جراح قلب پیشرو در جهان، اولین عمل جراحی بای‌پس قلبی روباتیک قلب تپنده را با استفاده از مانترا SSi انجام داد. بای‌پس عروق کرونر آندوسکوپی قلب تپنده یکی از پیچیده‌ترین عمل‌های جراحی در جراحی قلب و روشی کم‌تهاجمی است که روی قلب تپنده از طریق «تروکار»های کوچک، در قفسه سینه بسته، بدون نیاز به دستگاه بای پس قلبی ریوی انجام می‌شود. تروکار وسیله‌ای به شکل قلم با نقطه‌ای مثلثی تیز در یک سر است که معمولا در داخل لوله توخالی برای ایجاد دهانه‌ای در بدن استفاده می‌شود که یک پورت دسترسی در حین عمل جراحی ایجاد ‌کند.

دسترسی جهانی: همانطور که هوش مصنوعی و جراحی روباتیک در حال رشد و همه‌گیری است، می‌تواند برای مراکز مراقبت‌های بهداشتی در سطح جهانی قابل دسترس‌تر شود و برای بیمارانی که به علت فواصل دورتر  امکان دسترسی به مراکز پزشکی را ندارند، سودمند واقع شود.

نتیجه‌گیری

هوش مصنوعی دروازه‌های جدیدی را در زمینه جراحی روباتیک باز می‌کند. توانایی آنها در پردازش و تصویربرداری پیشرفته، بهبود پلن‌های جراحی، کاهش خطرات، و ارائه فرصت‌های آموزشی؛ انقلابی را در شیوه انجام جراحی‌ها ایجاد کرده است. همانطور که هوش مصنوعی در حال وارد شدن به حوزه پزشکی و سلامتی است، انجام اعمال جراحی ایمن‌تر، خاص‌تر و کارآمدتر می‌تواند نتایج مثبت را در افراد آسیب دیده افزایش و وظایف متعدد متخصصان پزشکی و بالینی را کاهش می‌دهد.

آینده جراحی روبات امیدوارکننده به نظر می‌رسد، مسیری برای همکاری بین هوش مصنوعی و عصر روبات‌های پیشرفته. به نظر می‌رسد اکثر متخصصان جراحی هوش مصنوعی و روباتیک موافق این موضوع هستند که چشم‌انداز یک روبات جراحی کنترل شده با هوش مصنوعی که به طور کامل جایگزین جراحان انسانی شود، غیرمحتمل است. اما به هر حال، هوش مصنوعی می‌تواند امکان تصمیم‌گیری و مهارت‌های جراح را تقویت کند، نه اینکه جایگزین آنها شود. هوش مصنوعی همچنین می‌تواند جراحان را در صورت گم شدن مسیر جراحی در حین عمل راهنمایی کند. یا ممکن است پیشنهاداتی مانند «درن گذاری» (گذاشتن لوله‌ای که در برخی از جراحی‌ها استفاده می‌شود، یک سر آن در بدن و سر دیگر آن بیرون می‌ماند و بعد توسط پزشک برداشته می‌شود) یا «تست حباب» (بررسی نشت در محل اتصال دو ارگان) ارائه دهد.

امیرحسین کارگرزاده